بهنوش خرم‌روز: نپستر(Napster)، نرم‌افزاری که بر پایه وب به افراد امکان می‌دهد مجموعه موسیقی‌هایشان را با هم شریک شوند، از سال 1999/ 1387 راه‌اندازی شد و طوفانی از تغییرات را در صنعت موسیقی به راه انداخت.
ژئوف تیلور، مدیر اجرایی بی.پی.ای در مورد آن چه در این 10 سال روی داده، به بی‌بی‌سی می‌گوید: «نپستر، روزتا استون موسیقی دیجیتال بود. تا زمان راه‌اندازی آن، افراد کمی تبدیل امواج موسیقی به صفر و یک را می‌فهمیدند. سی‌دی راحت‌تر بود و به گوش خیلی‌ها، کیفیت صدای بهتری داشت. به علاوه رسیدن به امکان تکثیر سی‌دی‌ها، امکان تکرار را در دست مشتری‌ها قرار می‌داد. اما تا وقتی نپستر نیامده بود، به سختی می‌شد باور کرد که ترکیب امکان تکثیر دیجیتال با قدرت اینترنت در اتصال رایانه‌های سراسر دنیا، بتواند چنین سونامی به راه بیاندازد».
نپستر، پتانسیل اینترنت را برای انتشار موسیقی درک کرد و آن را به صورتی ساده در اختیار مشتریان قرار داد. بسیاری از منتقدین امروز بر این باورند که اگر به جای جنگیدن با نپستر، آن را پذیرفته بودیم؛ صنعت موسیقی با بسیاری از مشکلاتی که امروزه با آنها دست و پنجه نرم می‌کند، رو به رو نمی‌شد. احتمالا این نظر درست است. برخی کارشناسان حتی از این گلایه می‌کنند که چرا زودتر به چنین مدلی برای موسیقی نرسیده بودیم.
موانع قانونی
اما بد نیست نگاهی هم به موانع دشواری که نپستر در سال 1378 با آنها مواجه بود، بیاندازیم. در دسترس گذاشتن کامل و قانونی موسیقی بر روی اینترنت، یعنی شفاف‌سازی حقوق مربوط به میلیون‌ها قطعه موسیقی برای کشورهای متعدد، توافق بر سر تقسیم سود، اجرای برنامه کارامد حقوق معنوی دیجیتال یا دی.آر.ام (که آن زمان، همه موافق بودند که نیازی اساسی است)، ایجاد فناوری لازم برای دنبال کردن هر دانلود برای اهداف مربوط به حق تالیف و نیز ایجاد کیفیتی که مردم برایش پول بدهند.
اما برای شاون فنینگ و P2P اش، هیچ‌کدام از این موارد مهم نبود. آنها آماده پرداخت آن همه حق تالیف یا شریک شدن با مدلی تجاری که بتواند در این راه سرمایه‌گذاری کند، نداشتند. در این ده سال، جالب بوده که شاهد مواجهه سایر بخش‌ها با مشکلاتی مشابه بوده‌ایم. در این بین، صنعت ضبط هم متحول شده است.
امروز، تجارت آنلاین در 13 درصد سود صنعت موسیقی نقش دارد. همه نوع مدل تجاری وجود دارد و سرویس‌های آی.اس.پی جدید مانند سرویس دانلود نامحدود یونیورسال‌موزیک و ویرجین‌مدیا، اعلام کرده‌اند که به زودی آنلاین خواهند شد. جوانان مبتکر با مهارت‌های دیجیتال پیشرفته در شرکت‌های موسیقی پیشرفت می‌کنند و راه‌های ارتباط هنرمندان با طرفدارانشان نیز متحول شده است. صنعت موسیقی می‌رود تا خود را در عصر دیجیتال دوباره تعریف کند.
تهدیدهای تازه
اما P2Pهای موفق روی نپستر، این ابتکار و سرمایه‌گذاری حیاتی شرکت‌های صاحب‌نام در موسیقی جدید را خراب می‌کنند. این گروه‌ها از ساخته‌های موسیقیدانان و هنرمندان بهره می‌برند، بی آن‌که به آنها چیزی بپردازند. و حالا ناشران کتاب‌ها، نشریات، فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی همراه با شرکت‌های بزرگ موسیقی دیجیتال برای مقابله با دانلود غیرقانونی صف کشیده‌اند. آنها هم متوجهند که این کار تا چه حد تولید محصولات جدید را تخریب می‌کند.
به همین دلیل است که همه آنها از آی.اس.پی‌ها می‌خواهند کاربران را به سرویس‌هایی راهنمایی کنند که حقوق سازندگان را رعایت می‌کنند. برخی مردم باور نمی‌کنند که صنعت موسیقی سالانه صدها میلیون دلار به دلیل دانلودهای غیرقانونی ضرر می‌کند. درست است که بسیاری افراد از این طریق با موسیقی‌ها آشنا می‌شوند، اما در واقع کسانی که دانلود می‌کنند می‌توانستد خریدار باشند و این دسته اکثریت استفاده‌کنندگان این سرویس‌ها را تشکیل می‌دهد. اگر این نسبت معکوس بود، کار شرکت‌های موسیقی دیجیتال رونق می‌گرفت، نه این که افت کند.
خسارت وارده
هیچ شکی نیست که دانلودهای غیرقانونی هر سال باعث می‌شود پول کم‌تری وارد اکوسیستم موسیقی شود. شرکت‌های موسیقی بیش‌از هر چیز روی بخش پژوهش و رشد سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما دانلود غیرقانونی یعنی، هنرمند هیچ پولی بابت کارش دریافت نمی‌کند و این مسئله ارتباط مستقیمی با تعداد گروه‌هایی دارد که می‌توانند وارد شرکت‌های موسیقی شوند و حمایت شوند.
این مسئله در درازمدت به موسیقی آسیب جدی می‌زند. به همین دلیل بی.پی.آی علی‌رغم مخالفت‌های کسانی که خیلی راحت غذای مجانی همیشگی را باور کرده‌اند، به مبارزه برای حقوق سازندگان ادامه می‌دهد. نپستر تحول فوق‌العاده‌ای در سرویس دیجیتال بود، اما به قیمت صنعت موسیقی؛ در حالی که صنعت موسیقی سعی داشت به قیمت پیشرفت سرویس دیجیتال آنلاین، از موسیقی حمایت کند.
امسال ما همه درس خود را یاد گرفتیم. نپستر حالا عادلانه به هنرمندان و موسیقیدانان پاداش می‌دهد و صنعت موسیقی هم طیف گسترده‌ای از خدمات دیجیتال قانونی را ارائه می‌دهد. بی.پی.آی مشوق پیشرفت در استفاده از قدرت منحصر به فرد اینترنت برای برقراری ارتباط بین مردم از طریق موسیقی است، اما به گونه‌ای که هنرمندان هم سود ببرند و شرکت‌های صاحب‌نام از آنها حمایت کنند.
نپستر علاوه بر انقلاب فناوری، انقلابی فرهنگی و اجتماعی هم بود که می‌تواند عمیق‌تر و مداوم‌تر شود. و این ابتکارات به زودی شاید به بهترین نتیجه، یعنی تولدی در خلاقیت هنری برای عصر دیجیتال برسند.
نظر شما