به گزارش خبرآنلاین، کتاب «عبدالقادر مراغه ای» نوشته دکتر علی اکبر ولایتی از مجموعه آفرینندگان فرهنگ و تمدن اسلام و بوم ایران انتشارات امیرکبیر با قیمت 1500 تومان روانه بازار نشر شده است.
این کتاب به شرح حال «عبدالقادر» پسر «غیبی حافظ مراغی»، ملقب به «حافظ» موسیقی‌دان بزرگ ایرانی که در سال ۷۶۸ قمری در مراغه متولد شده، می‌پردازد. پدر وی که در مکتب عرفان دوتن از عرفای زمان خود، خواجه محمد مراغی و شیخ عبدالقادر زینی مراغی، سیروسلوک می‌کرد، نام فرزندش را به توصیه مشایخ «عبدالقادر» نهاد.
عبدالقادر در چهار سالگی به مکتب رفت و در هشت سالگی حافظ تمام قرآن شد و تا 10سالگی صرف و نحو و معانی و بیان را آموخت. او را عالم به علوم زمان، حافظ و قاری قرآن، دارای طبع شعر، خوش‌نویس، استاد تصویرگری و متخصص در علوم نظری و عملی در موسیقی و از مفاخر تاریخ هنر ایران در نیمه قرن هشتم و نهم هجری و آخرین نظریه‌پرداز موسیقی ایرانی دانسته‌اند.
همچنین قرائت آیه‌ای از قرآن کریم به آهنگ خوش موجب نجات جان عبدالقادر از مجازات مرگی شد که امیر تیمور گورکانی حکمش را صادر کرده بود.
او همراه با فارابی، ابوعلی سینا، صفی‌الدین ارموی و قطب الدین شیرازی از بزرگ‌ترین نظریه‌پردازان موسیقی ایرانی به شمار می‌رود. مراغی در مراحل مختلف زندگی اش در دربارهای بغداد، بصره و در نهایت در هرات نزد شاهرخ شاه تیموری مشغول به کار بوده است. شخصیت او نزد ترکان عثمانی از نقش اصلی اش به عنوان نوازنده، آهنگساز و نظریه پرداز بسی فراتر رفته و تبدیل به یک اسطوره شده است. امروز حدود سی قطعه در رپرتوار موسیقی عثمانی وجود دارد که منسوب به اوست و بسیاری از موسیقی شناسان آنها را دارای اصالت تاریخی ارزیانی می کنند. آهنگ‌های بجا مانده اکثرا در فرم‌های «کار و نقش» هستند اما خود مراغی در رسالاتش می گوید که چندین «نوبت مرتب»، فرمی سلسله ای که خود شامل چندین بخش درونی مثل قول و غزل و ترانه است را تصنیف کرده است.
بخش مهمی از رسالات او اختصاص دارد به استخراج و تبیین گام بالقوه سیستم موسیقایی زمان و روش دستان بندی نغمات. معرفی ادوار ایقاعی و انواع فرمها نیز از دیگر موضوعات مورد بررسی اوست. مراغی در رسالات خود توضیحاتی راجع به ویژگی های سازهای متداول زمان خود، از جمله کمانچه، قیچک، انواع عود، رباب، لوتهای دسته بلند مانند روح افزا، موسیقار و غیره می دهد.
با بررسی آثار عبدالقادر مراغی معلوم می‌شود که ریتم در موسیقی ایران، متأثر از وزن کلام موزون یا شعر پارسی است و موسیقی شناسان قدیم با تکیه به ارکان ایقاعی که در واقع رابطه بین اوزان عروضی و وزن‌های موسیقایی بوده، تئوری موسیقی خود را درباره ایقاع بیان می‌کردند. در موسیقی هند نیز زمانبندی تالای موسیقی بیشترین تأثیر را از شعر و به خصوص ساختار کششی در هجاهای زبان سانسکریت می‌گیرد.
صفی‌الدین ارموی و عبدالقادر مراغه‌ای بابهره گیری از تجارب موسیقی‌دانان و صاحب‌نظران پیش از خود مانند فارابی و ابن سینا و الکندی مکتب منتظمیه[نیازمند منبع] را پی‌ریزی کردند. عبدالقادر مراغه‌ای ساز یا طوفان را معرفی کرد که شبیه سنتور امروزی بود با این تفاوت که برای هر صدا فقط یک تار می‌بستند و با جابه جایی خرک‌ها آن را کوک می‌کردند.
برخی از آهنگ‌ها و تصنیف‌های عبدالقادر مراغه‌ای را گروهی به سرپرستی محمد رضا درویشی بازسازی و دوباره نوازی کرده‌اند.
محمدرضا درویشی در سفری به ترکیه ۲۲ آهنگ از عبدالقادر مراغه‌ای را جمع آوری کرده است. به گفته درویشی او در ساخت فیلم «شهر آشوب» از همین آهنگ‌ها استفاده کرده‌است.
ناشران و نویسندگان کشور می توانند برای معرفی آثار و تازه‌های خود با نشانی Ketab@khabaronline.ir مکاتبه کنند.
191/60
نظر شما