پرونده هفته؛ کودک آزاری

امیدسلیمی بنی: با وجودی که پدیده کودک آزاری قدمتی به اندازه تاریخ بشر دارد، ولی چند گاهی، یک بار، با ترکیدن بمب خبری نمونه ای از کودک آزاریها، بازار اظهار نظرهای کارشناسانه و دلسوزانه داغ می شود و پس از مدتی، این اظهارات، مانند بسیاری مسایل دیگر، فراموش می شود.

کشف آزار و اذیت کودکی به نام هانیه، دوباره اعصاب عمومی را خراش داد تا پرونده ای تشکیل و از بزرگ و کوچک این کودک، به دست قانون سپرده شود.

بلافاصله پس از کشف این بزه محرز، مقامات قضایی، انتظامی و کارشناسان مختلف درباره کودک آزاری به اظهار نظر پرداختند، ولی همگی متفق القول هستند که حجم قابل عمده ای از پدیده کودک آزاری مانند کوه یخ، زیر لایه های مختلف اجتماعی مخفی مانده است.

کودک آزاری: پدیده ای چند بعدی

همگی کسانی که درباره کودک آزاری در هفته های گذشته صحبت کرده اند، متفق القول می گویند این پدیده، بسیار پیچیده و چند بعدی است.

رئیس انجمن مددکاری ایران در کافه خبر گفته نمی توان برای کودک آزاری، کسی را مقصر دانست، زیرا افراد، جامعه و مسئولین د ر این ماجراها دخیلند.

به گفته مصطفی اقلیما، "مادر هانیه به خاطر نداشتن سر پناه مجبور شد ازدواج کند  به نظر شما در مورد این اتفاقات فرد محکوم است یا جامعه یا مسئولین ؟مگر سازمان بهزیستی امکانات دارد که بتواند از تمامی این کودکان نگهداری کند ؟اصلا چرا مادر و پدر کودک به این جا رسیدند ؟من فکر نمی کنم که زندان رفتن و مجازات زندان راه حل این اتفاقات باشد .بیاید  افراد را محکوم نکنیم محکوم شرایط جامعه و از همه مهمتر وضعیت اقتصادی است که افراد را به این جا می رساند این افراد در حالت روانی هستند در اصل نبود امنیت فکری و روانی و اقتصادی افراد را به این جا می رساند .این افراد احتیاج درمان دارند زندان راه حل نیست ."

این جامعه شناس، مسئولان بهزیستی را در شیوع و بروز این پدیده مقصر می داند. ولی مسئولان بهزیستی نیز حرفهایی برای گفتن دارند.

حمیدرضا الوند معاون دفتر توانمندسازی خانواده، زنان و کودکان سازمان بهزیستی کشور در مقابل پاسخگویی می گوید: "با توجه به قانون امکان واگذاری کودکان بدسرپرست به متقاضیان فرزند خوانده وجود ندارد، ملاک عمل بهزیستی در قبال کودکان بی سرپرست و بد سرپرست به قوانین سال 53 مربوط می شود، بازنگری و اصلاح این قانون لازم و ضروری به نظر می رسد."

وی با ریشه یابی علل بروز این پدیده در جامعه، توضیح می دهد: " از جمله دلایل افزایش کودکان بدسرپرست و بی سرپرست مشکلات اقتصادی اینگونه خانواده ها است. وصلاحیت نداشتن والدین  از موارد اصلی حمایت سازمان از این کودکان است که 16 درصد به دلیل جدایی والدین، 3 درصد به دلیل مفقودالاثر بودن والدین، 9 درصد به دلیل زندانی شدن والدین و 9 درصد نیز به دلیل سوء رفتار والدین تحت پوشش بهزیستی قرار می گیرند. 20 درصد از این کودکان نیز به دلیل فوت والدینشان و 3 درصد با توجه بیماری های صعب‌العلاج والدین خود در خانه های کودک و نوجوان بهزیستی نگهداری می شوند."

برخورد قضایی با پدیده کودک آزاری
در برخورد با این پدیده زشت، مجازاتهای قضایی، جایگاه خاصی را در اظهار نظرها یافته است. از کسانی که می گویند باید مجازاتهای خاصی در این باره وضع شود تا کسانی که معتقد به عدم خلاء قانونی هستند و می گویند شیوع کودک آزاری به دلیل اجرا نشدن درست و کامل قانون است، در این باره اظهار نظر کرده اند. در این بین به نظر می رسید پلیس چندان بی میل نیست دست او در برخورد با مسببان کودک آزاری، بازتر شود. معاون اجتماعی تهران بزرگ، سرهنگ بنی اسد می گویدفقر فرهنگی به اندازه فقر اقتصادی می‌تواند در کودک آزاری خطر آفرین باشد، مهمترین عاملی که می‌تواند جلوی "کودک آزاری" را بگیرد افزایش مجازات‌ها در برابر چنین تخلفاتی است.

با این حال، حقوقدانان می گویند باید با کودک آزاری در چارچوب قوانین موجود، برخورد محکمتری صورت گیرد. زیرا قوانین کنونی جامعه و همچنین عضویت ایران در کنوانسیون حقوق کودکان، راهکارهای فراوانی را برای مجازات خاطیان در نظر گرفته است.

بهمن کشاورز، وکیل پایه یک و رئیس اتحادیه کانونهای وکلای کشور نیز نظر مشابهی دارد.به نوشته وی "قانون مصوب سال 1381 که ضمن آن در مورد کودک آزاری و تعرض به کودکان مقرراتی برقرار شده تا حد زیادی خلاء قانونی را پر کرده است هر چند که برخی نظریات کمیسیون مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه اعمال شدید مقررات قانون مذکور را تا حدی دشوار ساخته است."

آشفته بازار آمار کودک آزاری

در این میان، البته آمار کودک آزاری در ایران نیز وضعیت نابه سامانی دارد. برخی آمارهای موجود را تایید می کنند و عده ای آنها را مخدوش و فاقد وجاهت علمی می دانند.

یک نماینده مجلس در این باره می گوید: " هنوز ابعاد گسترده‌ای از موارد کودک‌آزاری در کشور پنهان مانده و آمار و ارقام‌ فعلی در مورد کودک‌آزاری در خانواده‌ها، مدارس، مکان‌های آموزشی و کارگاه‌ها غیرواقعی بوده و قابل استناد نیست."

به گفته عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، گزارش‌های متعددی در مورد وقوع کودک‌آزاری در مراکز آموزشی، مدارس، خانواده‌ها و غیره به کمیسیون اجتماعی و آموزشی مجلس می رسد و باید نسبت به افزایش خشونت در برابر کودکان ابراز نگرانی کرد.

از سوی دیگر، برخی چهره های علمی با ارائه گزارشهایی درصدهای دقیقی را برای کودک آزاری عنوان می کنند که به روشنی، منبع و ماخذ آن معلوم نیست. علی کاشی، عضو هیات علمی پژوهشکده تربیت ‌بدنی وزارت علوم وقوع 50 درصد از همسر آزاری‌ها و 38 درصد از کودک‌آزاری‌ها به مصرف مواد توهم‌زا نسبت می دهد و می گوید: "سوء مصرف مواد اعتیادآور باعث از هم پاشیدگی زندگی شخصی افراد می‌شود، روان‌گردان‌ها و توهم‌زاها از مهم‌ترین مواد مصرفی هستند که به سرعت شیوع یافته و توسط جوانان و نوجوانان در کل دنیا مورد استفاده قرار گرفته‌ و منجر به بروز مشکلات حاد و مزمن برای آنها شده‌اند."

استناد این پژوهشگر به آمار سازمان ملل متحد در کشورهای دیگر و در گذشته ای دور بوده که به نظر می رسد چندان قابل تسری به جامعه کنونی ایران نباشد: " نتایج پژوهشی که در سال 1989 توسط سازمان ملل متحد انجام شده است، نشان می‌دهد که 49 درصد از قتل‌ها،‌ 68 درصد از درگیری‌های منجر به قتل، 50 درصد از مرگ و میرهای ناشی از سوانح رانندگی، 52 درصد از تجاوزهای جنسی، 20 تا 35 درصد از خودکشی‌ها، 62 درصد از نزاع‌ها و درگیری‌ها، 50 درصد از همسر آزاری‌ها و 38 درصد از کودک‌آزاری‌ها مربوط به مصرف این مواد بوده است. بنابراین اعتیاد ریشه در بسیاری از نابسامانی‌های اجتماعی و خانوادگی دارد."

هر چند آمارها، چه کم و چه زیاد فرقی نمی کند، نشان دهنده این است که پدیده کودک آزاری به یکی از آسیبهای اجتماعی جدی در ایران تبدیل شده که در صورت بی توجهی سیاست گذاران و تصمیم گیران کلان، همچنان روح و روان و جسم فرزندان این کشور را می آزارد.

45/233