دانشجو و فارغ التحصیل داریم اما کار بلد نداریم

مریم صدرالادبایی- زهرا تالانی: او مهمان کافه خبر بود و از ابتدای تشکیل این دانشگاه و اهداف و مشکلات آن برای ما گفت. وی معتقد است که نباید این دانشگاه به سمت مدرک گرایی پیش رود و نیروهای متخصص باید کارآفرین و متخصص باشند چون  در حال حاضر  دانشجو و فارغ التحصیل داریم اما کار بلد نداریم چون به کارگر ماهر بها داده نشده است، برای همین کارها پیش نمی رود و تولید داخل کیفیتی ندارد.

بهتر است ابتدا اشاره ای داشته باشیم به نحوه تشکیل دانشگاه فنی و حرفه ای. با توجه به اینکه دانش آموزان فنی و حرفه ای هنرستانها یک مدرک کارشناسی می گرفتند چه ضرورتی دیده شد که این دانشگاه تشکیل شود؟

همانطور که می دانید آموزش عالی فنی و حرفه ای یک بحث 50 ساله در کشور است .ابتدا در کشور حدود 10 انستیتو ساخته شد که کار اصلی آن تربیت مهندس بود.اما این انستیتوها بعد از انقلاب به دفتر امور مدارس عالیه فنی و حرفه ای واگذار شد.

وقتی نظام جدید آموزشی در دبیرستانها اجرا شد یکی از دلایل آن تربیت نیروی متخصص فنی و حرفه ای بود که باید هنرستانها را تقویت می کردند اما بعد از هنرستان جایی برای ادامه تحصیل فارغ اتحصیلان نبود. چون پیش دانشگاهی با این نیت شکل گرفت که که جلوی سیل عظیم پشت کنکوری ها گرفته شود.

سرانجام برای فارغ التحصیلان هنرستانها بحث کاردانی 5 ساله تعریف شد، یعنی هنرستان 5 ساله شود.اما هنرستانها تا دیپلم مدرک دادند و برای همین آموزشکده ها تاسیس شدند و اقبال به توسعه کمی آنها زیاد شد و در زمان  دکتر صدر بود که آموزشکده ها را گسترش دادند. چون کسانی که در هنرستان آموزش دیده بودند در کنکور که نمی توانستند شرکت کنند و بازار کار هم برای مدرک دیپلم جاذبه داشت لذا برای اجاد اشتغال و نزدیک شدن به واقعیتهای بازار کار آموزشکده ها را گسترش دادند و انصافا چند سال هم جواب داد.

آقای احمدی نژاد با شروع سفرهای استانی بر حجم کمی آموزشکده ها افزود . اما در کنار این آموزشکده ها مراکز تربیت معلم هم بودند. در زمان وزارت آقای رشیدی مقام معظم رهبری به ایشان گفتند که فکری برای مراکز تربیت معلم کنید چون آن هم زیر نظر آموزش و پرورش بود و فوق دیپلم می داد. برای همین یک تشکیلاتی درست شد تا مراکز تربیت معلم مستقل شوند اما مراکز فنی و حرفه ای هم بودند. بنابراین  چند سناریو پیشنهاد شد. یکی اینکه مراکز تربیت معلم جدا و به عنوان مجتمع پیامبر اعظم فعالیت کند و دیگری اینکه مجتمع ولیعصر شود.اما شورای عالی انقلاب به هیچ کدام رای نداد و چون هر دو فوق دیپلم می دادند تصمیم گرفته شد تا هر دو تجمیع شدند و 167 آموزشکده فنی و حرفه ای و 112  مرکز تربیت معلم  به نام مجتمع آموزشی پیامبر اکرم نامیده شد.

زمانیکه آقای احمدی  وزیر بود ایشان اعلام کرد که تقویت تربیت معلم رویکرد ما نیست چون از دانشگاه می توانیم دبیران مورد نیازمان را تامین کنیم.بنابراین آموزشکده های فنی و حرفه ای را تقویت کردند به طوریکه ظرفیت پذیرش سه برابر هم شد و سال 1387، 90 هزار نفر پذیرش شدند و تعداد شبانه ها هم زیاد شد.است آقای حاجی بابایی کاملا برعکس بود و آموزشکده ها  رابه وزارت عالی سپرد که به نظر من اصلا کار درستی نیست.

متاسفانه تکلیف فنی و حرفه ای هیچ کجا تعریف نشده و متولی واحدی ندارد. استدلال آقای حاجی بابایی این بود که رسالت آموزشکده ها مربوط به وزارت علوم است در حالیکه رسالت آنها تربیت تکنیسین است و ارتباطی به وزارت علوم ندارد.

سال پیش نمایندگان در مجلس مانده بودند که ردیف بودجه اعتباری مجتمع آموزشی پیامبر اعظم را چه کنند. وزارت آموزش و پرورش طرح دانشگاه فرهنگیان را آورده بود تا بودجه بگیرد و از طرفی هم قرار بود مجتمع به وزارت علوم سپرده شود.سرانجام تصمیم گرفته شد که مجتمع  برای تربیت معلمها باقی بماند و مراکز فنی و حرفه ای چون 167 شعبه در سراسر کشور دارند دانشگاه شوند و از ابتدای امسال شروع به کار کند.بنابراین بنده هم روز سوم اردیبهشت ابلاغ گرفتم رئیس  دانشگاه شدم اما نگرانی هایی از بابت دانشگاه شدن آن دارم.

چه نگرانی؟

نگرانی عمده من این است که دانشگاه فنی حرفه ای هم تبدیل به دانشگاه شود و ماهیت آموزش نظری به آن داده شود. به گذشته که برگردیم دانشگاه پلی تکنیک و امیرکبیر هم با همین نیت تاسیس شدند که نیروی تکنسین تربیت کنند اما به مرور زمین تربیت تکنسین حذف شد و ما هم همین نگرانی را داریم.می ترسم که نگاه عزیزان وازت علوم هم این نگاه غالب باشد.

شما برای رفع این اظهار نگرانی چه کردید؟

نگرانی ما  دو جنبه دارد یکی  داخل  و دیگری نگاه بیرونی است.در داخل نگرانی من این است که دانشجویان مدرک گرا شوند و به دنبال کارشناسی بروند.بنابراین من باید خدمات را درست ارائه دهم اما بازار کار هم باید طوری باشد که دانشجو نیازی به ادامه تحصیل نداشته باشد و با همان مدرک کار کند.متاسفانه بازار کار ما متناسب با نیروی انسانی نیست و بالعکس.در حالیکه در تمام دنیا همینگونه است و افراد علاقه ای به ادامه تحصیل ندارند یعنی اولویت دوم مدرک  و اولویت اول کار است. چون یک مهندس وقتی مدرک می گیرد باید توان کار داشته باشد و بتواند وارد بازار کار شود.

نگرای دیگر ما این است که ما دانشگاه شدیم ،بنابراین طبق قانون باید هیات علمی داشته باشیم. اما کار هنر آموزان من را کسی نمی تواند انجام دهد ،پس بنابراین نباید به مدرک اهمیت داد. به نظر من نیروی انسانی ما باید ویژه باشد چون کار دانشجویان ما تخصصی است.ما در حال حاضر  دانشجو و فارغ التحصیل داریم اما کار بلد نداریم چون به کارگر ماهر بها داده نشده است، برای همین کارها پیش نمی رود و تولید داخل کیفیتی ندارد.

چون ما نه دانشجو نه دانشگاه کم نداریم بنابراین باید فارغ التحصیلی  داشته باشیم که بتواند سر کار برود و نیت من همین است اما باید سرفصلهای درسی را عوض کنیم. رشته های جدید و کارگاهها را به روز کنیم. یکی دیگر از دغدغه های من همین است که  کارگاه ها بازسا زی شودند و باید همه تلاش کنیم زیرا  واقعیت این است که اگر نیروی خوب نداشته باشیم  کشور رشد نمی کند.

در این دانشگاه مانند سابق تنها مدرک کار به فارغ التحصیلان داده می شود؟

ما لیسانس و فوق دیپلم می دهیم که از63 رشته 21 رشته کارشناسی هستند.

به نظر می رسد تا حدودی دانشگاه شما با دانشگاه جامعه علمی کاربدی نزدیکیهایی دارد؟

بله.اهداف کلی یکسان هستند. اما  دانشگاه علمی کاربردی به همان مشکل دانشگاه امیرکبیر و پلی تکنیک مبتلا شد. قرار بود ن دانشگاه ابا دستگاههای دولتی برای آموزش خاص قرداد منعقد کند و آموزش عالی به طور مستقل هیچ جایی نداشت اما الان مباحث نظری شدند .

این دانشگاه شدن چه فوایدی می تواند داشته باشد؟

در گذشته آموزشکده های فنی و حرفه ای متولی واحدی نداشت و فارغ التحصیلان شکایت داشتند که  مدرکشان  را آموزشی و پرورشی می دانستند و همکاران هم گله داشتند که ما کار اساتید را می کنم اما با معلمان سنجیده می شویم، الان همه خوشحال هستند البته باز هم تاکید می کنم که ماهیت و اهداف این دانشگاه باید حفظ شوند.

همانطور که اشاره کردید امروز مدرک گرایی به شدت در جامعه رشد کرده،از طرفی شما هم قصد تربیت نیروی متخصص دارید تا جذب بازار کار شود.برای اینکه فارغ التحصیلان این دانشگاه به دنبال مدرک نباشند یعنی همان نگرانی که داشتید چه برنامه ای دارید؟

یکی از اهدافی که در نظام کلان آموزش عالی دنبال می شد این موضوع بود که هرم تحصیلی باید اصلاح شود و بیشترین دانشجویان کاردانی باشند و همینطور که به بالا که می رسد تعداد فارغ التحصیلان  دکترا کم شود تا به نوک هرم برسد.اما واقعیت موجود این است که با حضور دانشگاه پیام نور، آزاد و علمی کاربردی دانشگاهها به سمتی رفتند که همه گرایش به کارشناسی ارشد و دکترا دارند و متاسفانه هرم تبدیل به گلدان شد.اما وقتی 167 موسسه فنی و حرفه ای وجود دارد که ظرفیت پذیرش 100 هزار دانشجو را دارد ،بنابراین کاردانی افزایش می یابد و هرم تا حدودی اصلاح می شود.

موضوع دیگر، آمایش اموزش عالی در کشور است که وزارت علوم 2 سال است شروع کرده ،اما به نظر من بیشتر در دانشگاه فنی و حرفه ای کاربرد دارد. زیرا مطابق این طرح  در دانشگاههای باید رشته ها را بومی کرد که این موضوع در دانشگاه ما کاملا اجرا می شود. مثلا ما رشته ای به نام پرورش زعفران داریم که که تنها در قائنات امکا تحصیل آن وجود دارد.یا در میبد رشته سرامیک داریم و تمام فارغ التحصیلان جذب بازار کار هستند.بنابراین آمایش سرزمین یعنی در هر استان بررسی کنیم که امکان پرورش و اشتغال کدام رشته وجود دارد که راه انداری شود .

بنابراین شما متناسب با بازار کار عمل می کنید؟

الان 100 درصد با بازار کار هماهنگ نیستیم، اما تلاش می کنم به این سمت حرکت کنیم زیرا من اعتقاد دارم فارغ التحصیل نباید سربار باشد و حتما باید سر کار برود.حتی ما به دنبال این هستیم که دانشجو در زمان تحصیل آینده کاری داشته باشد. برای این منظوربا وزارت تعاون صحبت کردیم که  دانشجویان تعاونی دانشجویان تعاونی تشکیل دهند و وام بگیرند تا کارآفرینی کنند.

در این جابه جایی تکلیف معلمان حق التدریسی چه شد؟ چون همانطور که می دانید به تازگی در مقابل مجلس تجمع داشتند؟

وقتی قانون تصویب شد که آموزشکده فنی و حرفه ای دانشگاه و به وزارت علوم منتقل شود قرار شد  این کار با تمام امکانات و تجهیزات و نیرو انجام شود.نیروی انسانی  رسمی همه  ماه بعد منتقل شدند و حکمشان صادر شد اما مشکل همکار حق التدریسی باقی ماند ،که  4500 نفر در کل کشور هستند و نیروی خوبی هستند که همه سابقه کار دارند.

همانطور که می دانید ما در کل کشور 60 هزار حق التدریس آموزش و پرورش داشتیم که فشار می آورند تا تکلیفشان زودتر مشخص شود ،سرانجام هم مجلس  قانون استخدام آنها را تصویب کرد، آن زمان همکاران حق التدریسی فنی و حرفه ای هم ثبت نام کردند و مثل تمام بخشهای وزارت آموزش و پرورش که آمار و اطلاعات حق التدریسهای خود را برای استخدام ارائه می دادند، همکاران ما هم اطلاعات خود را دادند تا اینکه سال گذشته با مطرح شدن دانشگاه فنی و حرفه ای این موضوع هم مطرح شد که چون حق التدریسها کارمندان آموزشکده های فنی و حرفه ای هستند دیگر نباید ارتباطی با آموزش و پرورش داشته باشند.

 اما در آن زمان خبری از دانشگاه فنی و حرفه ای نبود چون زیر نظر اموزش و پرورش بودیم و معلمان هنرستانها هم هم امید داشتند که استخدام می شوند. اما الان که ما در وزارت علوم هستیم دیگر این قانون امکانپذیر نیست و باید استخدام از طریق فراخوان جذب هیات علمی باشد، که حداقل باید فوق لیسانس باشند ،در حالیکه از این تعداد تنها 360 نفر فوق لیسانس هستند.

از طرفی وزارت علوم همچین مجوزی برای استخدام ندارد و آن قانون برای وزارت آموزش و پرورش بود و باید قبول کرد این رقم برای وزارت علوم زیاد است و دوست ندارد که ما حجم وزارت علوم زیاد شود.ز طرفی اگر مجوز استخدام در وزارت علوم داده شود الویت با کسانی است که مدرک دکترا و فوق لیسانس هستند.پس ما به بن بست می رسیم .

شما چه پیشنهادی برای حل این مشکل دادید؟

ما از ابتدا پیشنهاد دادیم و در هیات امنا هم بردیم که اجازه استخدام دهند ، بنابراین قرار این شد که  این نیروها در هنرستانها که نیاز داریم استخدام شوند و گرچه ما ضرر می کنیم اما وجدانا و انسانی سرنوشت کاری آنها بسیار مهم است چون به این قانون امیدوار هستند، البته می توانند در دانشگاه هم درس دهند.حتی راحتتر  این است که در آموزش و پرورش استخدام شوند و بعد به دانشگاه منتقل شوند اما امکان مجوز جدا برای استخدام آنها تا الان وجود ندارد.

آیا ادامه همکاری حق التدریسها با فنی و حرفه ای، وجود دارد؟

با این حال، هیچ کدام از حق التدریسها کنار گذاشته نمی شوند و ما به آنان نیاز داریم، زیرا در صورتیکه این همکاران کنار گذاشته شوند با مشکلات عدیده ای مواجه می شویم؛ اما ما تعهد استخدامی به آنان نمی توانیم داشته باشیم و اگر دانشگاه فنی و حرفه ای با آنان کار کند به معنای استخدام آنان نخواهد بود.

اما وقتی آموزشگاهها تبدیل به دانشگاه شدند آموزش و پرورش از آموزشکده‌های فنی به خاطر ساختمانهای مشترک شکایت کرد؟

آموزش و پرورش با مراجعه به مراجع قضایی و ارائه سندهایی که در دست داشت از برخی زمینها که در اختیار آموزشکده های فنی و حرفه ای است، شکایت کرد.البته این مراجع هم شاید به این علت که در جریان کامل انتقال فنی و حرفه ایها به وزارت علوم نبودند، رای دادند آموزشکده های فنی و حرفه ای باید برخی ساختمانها را تخلیه کنند.

 این در حالیست که سند آموزشکده های فنی و حرفه ای هنوز به نام آموزش و پرورش است و این آموزشکده ها هیچ سندی به نام خود ندارند. هنوز برخی فضاهای فنی و حرفه ای با هنرستانهای آموزش و پرورش مشترک است، یعنی این ساختمانها دانشجو و دانش آموز را با هم پذیرش می کنند.

 هر دو طرف تمایل دارند این ساختمانهای مشترک در اختیار خودشان قرار گیرد حدود 10 تا 15 ساختمان با آموزش و پرورش مشترک است که باید مشکلات این ساختمانها برطرف شود. چون طبق قانون ما با تمام امکانات و تجهیزات باید منتقل شویم.

امسال چند نفر دانشجو پذیرفتید؟

60 هزار دانشجو که 20 هزار نفر شبانه هستند.

کنکور آنها ویژه است؟

پذیرش ما از طریق سازمان سنجش انجام می شود ، اما کنکور ما مجزا است چون جنس رقابت هنرستانیها با دبیرستانیها متفاوت ا ست .

آینده این دانشگاه تازه تاسیس را چگونه ارزیابی می کنید؟

همانطور که گفتم الان همه خوشحال هستند  اما واقعیت هایی است و ما باید فضای متعادل ایجاد کنیم

نگاه این نباشد که به سمت مدرک گرایی و مباحث نظری برویم  وهدف کاریابی و کار آفرینی باشد و  و فارغ التحصیلان واقعیتهای محیط کار را درک کنند. باید کارخانه ها در تجهیز کارگاههای ما کمک کنند مثلا ایران خودرو به ما کمک کند و در عوض فارغ التحصیل ما در آنجا کار کند، استانداران در استانها به این آموزشگاهها  کمک کند چون اعتبارات ما به ویژه امسال که با بودجه آموزش و پرورش بسته شدیم کم است و باید حمایت شویم.

45232