غرامت جنگی عراق به ایران هنوز در ابهام

علی حاتم‌السلمان از شیوخ برجسته و رئیس قبایل الدلیم در استان الانبار عراق در اظهاراتی شتاب‌زده که القدس العربی لندن آن را منتشر ساخت مدعی شده بود که این ایران است باید خسارت‌های وارده به عراق را جبران کند.

بدهی‌های عراق به ایران که حدوداً هزار میلیارد دلار برآورده می‌شود مسئله‌ای است که بیشتر هنگامی که دولت عراق خواهان بخشش یا تخفیف آن می‌شوند به یاد دریافتش می‌افتیم. جلال طالبانی رئیس‌جمهور عراق در اظهاراتی جدید اعلام کرد که درخواست لغو بدهی‌های عراق را در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک که از روز گذشته آغاز شده مطرح می‌کند.

وی همچنین قبل از ترک بغداد به مقصد نیویورک در اظهاراتی مبهم گفته بود که خواستار لغو تمامی غرامت‌های غیرعادلانه‌ای هستیم که به عراق تحمیل شده است.  

از آنجا که بیشترین بدهی خارجی عراق به ایران است و پیش از این بارها مقامات عراقی خواهان بخشش بدهی‌های این کشور به ایران شد، می‌توان حدس زد که طالبانی قصد جلب حمایت‌های اعضای سازمان ملل جهت فشار به ایران برای بخشش بدهی کشورش به ایران را دارد، چرا که بارها مقامات عراقی درخصوص قطعنامه الجزایر که معین مرزهای ایران با عراق است، ادعاهای بی‌اساس کردند که تحلیل گران دلیل این ادعاهای مقامات عراقی را بهانه‌ای برای ندادن غرامت به ایران دانستند.

بدهی عراق به ایران در حالی از سوی این کشور نادیده گرفته می‌شود که این مقدار بدهی تنها مربوط به تخریب فضای فیزیکی ایران است و عراق از جنبه آغازگر بودن جنگ به دلیل عدم پیگیری‌های مناسب ایران در مجامع بین‌المللی تاوانی به ایران نخواهد پرداخت، ولی هنوز مذاکره و اقدامی در جهت پرداخت آن صورت نگرفته است و تنها تقاضای بخشش آن از طرف عراقی‌ها شنیده می‌شود.

تعلل عراق در حالی صورت می‌گیرد که کویت به دلیل حمایت سازمان‌ملل هر ساله پنج درصد از درآمدهای نفتی عراق را گرفته و تاکنون به خاطر اشغال این کشور توسط عراق در زمان صدام طبق قطعنامه‌های شورای امنیت بیش از صد میلیارد دلار از عراق دریافت کرده است و این روند همچنان ادامه دارد. مجلس شورای اسلامی نیز در مقاطعی پیگیر این مسئله شد. از جمله چالشی که در مجلس سر این قضیه رخ داد زمانی بود که اعضای مجلس درخصوص اختصاص اعتبار به بازسازی عراق خواهان این شدند که به جای تخصیص این اعتبار میزانی از بدهی‌های عراق به ایران بخشیده شود.

همچنین روزهای پایانی سال گذشته تأکید بر عدم بخشش غرامت جنگی عراق در کنار انتشار نقشه جعلی از خلیج فارس در عراق موضوعاتی بود که مجلس از دستگاه دیپلماسی کشور و کمیسیون امنیت ملی مجلس خواست تا با انجام پیگیری‌های لازم به مجلس گزارش دهند. اما از قرار این درخواست به مثابه بسیاری دیگر به دست فراموشی سپرده شد.

اسماعیل کوثری عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی در گفت‌وگو با «خبر» گفت: قرار نبود چنین گزارشی از سوی کمیسیون به مجلس داده شود. وی در ادامه خاطرنشان کرد‌: تا جایی که من خبر دارم کار خاصی در مورد غرامت جنگی عراق به ایران صورت نگرفت.

جلال طالبانی رئیس‌جمهور عراق اسفند سال گذشته پیش از عزیمت به ایران در گفت‌وگو با «خبرآنلاین» با یادآوری اینکه دولتمردان فعلی عراق در دوران صدام همراه ایران با رژیم بعث می‌جنگیدند، اظهارداشت: مردم عراق نیز مانند مردم ایران بی‌گناه بودند و صدام پیش از حمله به ایران به مردم عراق حمله کرد.

وی افزود: دولتمردان فعلی عراق از ایران انتظار دارند که غرامت جنگی این کشور را ببخشد. اما منوچهرمتکی درباره درخواست عراق از ایران برای بخشش غرامت جنگی ابراز بی‌اطلاعی کرد و در پاسخ به این سؤال که جلال طالبانی در جریان سفر خود به تهران از مقامات ایرانی خواسته است که غرامت هشت‌ساله جنگ تحمیلی ایران و عراق را ببخشد گفت: من چنین موضوعی را نشنیده‌ام. بی‌اطلاعی متکی درحالی صورت می‌گرفت که حتی طرف ایرانی نیز در دیدارهای خود بحث غرامت‌های جنگی را درخواست نکرد.

با وجود گذشت بیش از بیست سال از پایان جنگ تحمیلی پیگیری غرامت‌های ایران از عراق بی‌نتیجه مانده است.