محمد مسعود؛ قهرمان یا کلاهبردار / پشت پرده تروری که حزب توده آن را گردن دربار انداخت

به گزارش خبرآنلاین، «نگاه پنجشنبه» هفته‌نامه‌ای است که به سردبیری سید علی میرفتاح منتشر می‌شود و نخستین شماره آن این هفته روانه روزنامه فروشی‌ها شده‌است.

در این پرونده مطلبی‌هم به محمد مسعود اختصاص یافته است. مطلبی که نویسنده آن حبیب احمدزاده داستان نویس و مستند سازاست و روایتی متفاوت و خواندنی از این چهره جنجالی و اسطوره روزنامه‌نگاری ایران پیش از انقلاب به دست داده است. بخش هایی از این مطلب بدین شرح است:

*صبح‌گاه پنج‌شنبه 29 مرداد 1321 اولین شماره مجله هفتگی «مرد امروز» به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی «محمد مسعود» بر روی بساط دکه روزنامه‌فروشان تهران گذاشته شد. شاید در اولین نظر معدود رهگذران باسواد آن دوران این سرتیتر جلب نظر می‌کرد: «مرام ما و هدف اصلی ما در روزنامه‌نگاری در درجه اول یک چیز است و آن اصلاح اوضاع اقتصادی عمومی کشور است. ما معتقدیم که بهبود وضع مادی مردم در درجه اول اهمیت قرار گرفته و سایر مسائل اجتماعی فرع این اصل مهم می‌باشد.»
محمد مسعود جنجالیترین تیتر‌ها را در افشاء هیئت حاکمه استفاده می‌کرد: «قوه مجریه ما حافظ مجرمین و قوه قضائیه ما بین دو قوه مقننه و مجریه گیج و مبهوت می‌باشد/حکومت حمال‌ها/ خانه شاه هم غصبی است/ فقط یک محکمه انقلابی می‌تواند محتکرین را اعدام و دزدان اداری را تیرباران نماید.»
تا 23 بهمن 1326 مسعود، لحظه به لحظه لحن خود را شدید و شدید‌تر می‌کرد؛ یک هفته قبل از تاریخ فوق‌الذکر، مسعود در مقاله‌ای به اشرف پهلوی خواهر دوقلوی شاه به دلیل خرید پالتو پوست بسیار گران‌قیمت و پوشیدن آن در مجلس و انظار، حمله شدیدی کرده و این وضعیت را با فقر و بیچارگی مسکینان در تضاد دانسته‌ بود.

 *مرد امروز، ماجرای بازدید اشرف پهلوی از یک نمایشگاه محصولات نساجی را این‌گونه روایت می‌کند: والاحضرت امروز برای تشویق از صنایع داخلی به این نمایشگاه تشریف آورده بودند و با حضور چند تن از وزیران و عده‌ای از نمایندگان مجلس و مطبوعات، از نمایشگاه بازدید نمودند. ارزانی قیمت پارچه‌ها نیز مورد توجه والاحضرت قرار گرفت و هنگامی که نمایشگاه را ترک می‌کردند گفتند: «آقایان بیاییم سرمشق دیگران شویم. همه وزرا، وکلا، رجال، روزنامه‌نویس‌ها همه پارچه‌های وطنی بپوشیم. صنایع داخلی خود را حمایت کنیم. این یکی از طرق خدمت به مملکت ماست. من پیش‌قدم می‌شوم و از تمام دوشیزگان و بانوان ایران می‌خواهم که آن‌ها نیز برای خدمت به وطنشان، از این رویه پیروی کنند.»

 *همچنین مرد امروز از شماره ماه دسامبر 1947 مجله آمریکن ماگازین، مطلبی به این مضمون از یکی از مخاطبان این مجله نقل می‌کند: «در مقاله‌ای تحت عنوان «پرورش‌دهندگان می‌نک» (یک نوع قاقم و راسو) نوشته بودید که 500 عدد از پوست این حیوانات را برای پالتوهایی که قیمت هر یک 25000 دلار می‌شود فروخته‌اند. عجولانه منتظر هستیم تا ببینیم که چه کسی این همه پول را برای گرم کردن خود پرداخته است. آیا امروز هم باز پرنس چارمینگی وجود دارد که برای زنان این‌طور خرج کند و یا این پالتو را برای موزه خریده‌اند؟»
مرد امروز در ادامه توضیح می‌دهد: «اولین پالتو پوست «می‌نک» را پرنس چارمینک نخریده؛ بلکه شاهزاده اشرف پهلوی خواهر دوقلوی پادشاه ایران خریداری کرده است. این پالتو پوست توسط آرتور شوارتز در مغازه پوست‌فروشی «نردریکا» در نیویورک تهیه شده و از پوست 75 حیوان تشکیل شده است.»
در توضیح عکسی از اشرف با پالتوپوست کذایی دربر، آمده است: «یک میلیون و پانصدهزار ریال قیمت پالتو پوست شاه‌زاده والا ‌تبار ماست که همیشه در تشویق از صنایع داخلی و حمایت از فقرا و بی‌نوایان پیش‌قدم بوده‌اند.»

 *خشم دربار از این ماجرا برانگیخته شد. تماس و پیغام برقرار شد و محمد مسعود در جریان این نارضایتی قرار گرفت. در23 بهمن یاد شده، در حدود ساعت یازده شب، محمد مسعود به آرامی از محل دفتر مرد امروز در خیابان لاله‌زار خارج شد و به طرف اتومبیل خود رفت. دو گلوله شلیک شد. پس فردا تیتر اول روزنامه مرد امروز چنین بود: پریشب محمد مسعود کشته شد. در پایتخت جنجال به پا شد. نیش انتقاد مسعود افراد بسیاری را مجروح ساخته و کمتر کسی دل خوشی از او داشت؛ اما همگان، متفق‌القول انگشت اتهام را تنها به یک سمت نشانه رفتند: اشرف و شاه. بلافاصله در مدح شهامت و آزادی‌خواهی مسعود صد‌ها مطلب و مقاله نگاشته‌شد.

 *روزنامه‌نگاران با کمال تاثر خبر تاسف‌آور شهادت محمد مسعود نویسنده و مدیر مرد امروز را به اطلاع رساندند. این موضوع تا سال‌ها بعد نُقل محافل خصوصی و مطبوعاتی گشت. ولی به راستی قاتل محمد مسعود که بود؟ انور خامه‌ای از کادرهای حزب توده در آن زمان، وضعیت را چنین شرح می‌دهد: اکثر مردم تصور می‌کردند که این ترور به دستور دربار انجام گرفته‌است. روزنامه‌های وابسته به سیاست انگلیسی و حزب توده نیز این شبهه را تقویت می‌کردند و با گوشه و کنایه ترور مسعود را کار دربار و هدف از آن را اختناق مطبوعات و مقدمه دیکتاتوری شاه جلوه می‌دادند. روزنامه «مردم» ارگان حزب توده در سرمقاله خود نوشت: «قتل محمد مسعود اعلام خطری است برای تمام کسانی که از تجدید دوران دیکتاتوری گذشته وحشت دارند. اگر دولت در کشف ریشه‌های قوی این جنایت سهل‌انگاری کند آن وقت ملت ایران حق دارد مظنون شود و تصور کند که مقامات بالا‌تر در این نقشه بی‌باکانه و فجیع بی‌دخالت نیستند.

 *تا سال‌ها، داستان قتل محمد مسعود به دست شاه و اشرف در محافل به عنوان یک اصل مسلم مورد پذیرش قرار گرفته بود. تا این‌که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و دستگیری رهبران حزب توده گره این معمای عجیب باز شد. احسان طبری، تئوریسین حزب توده و نفر دوم تشکیلات مزبور ماجرا را این‌طور شرح می‌دهد: «محمد مسعود، در اثر گلوله یک تروریست کشته شد. ارگان‌های رسمی حزب نمی‌دانستند که تروریست، سروان عباسی و آمر آن خسرو روزبه بوده‌اند. روزبه بعد‌ها آن را در اعترافات خود افشا کرد. مطابق توجیه او این ترور برای ایجاد یک شوک عصبی علیه دربار بود. زیرا خسرو اطمینان داشت که قتل صددرصد به حساب دربار تمام خواهد شد.» انور خامه‌ای در این‌باره می‌نویسد: «آن‌چه مسلم است کمتر کسی این ترور را به حزب توده نسبت می‌داد. من نیز مانند بسیاری از مردم آن را کار دربار می‌پنداشتم. علت این حسن ظن چند چیز بود. از یک مشت تحصیل‌کرده اروپا‌ دیده بسیار بعید می‌نمود که روزنامه‌نگاری را آن هم به این شکل فجیع به قتل برسانند. اما تنها پس از دستگیری خسرو روزبه در 15 تیر1336 و اعترافات او معلوم شد که کمیته ترور حزب توده این کار را انجام داده است.»

 ساکنان پایتخت برای تهیه این هفته‌نامه می‌توانند با شماره 20- 88557016 سامانه اشتراک محصولات فرهنگی؛ سام تماس بگیرند و هفته‌نامه نگاه پنجشنبه را در محل کار یا منزل _ بدون هزینه ارسال _ دریافت کنند. هموطنان سایر شهر‌ها نیز با پرداخت هزینه پستی ارسال، می‌توانند تلفنی سفارش خرید بدهند.

5757