دستهای فرانسه در بحران صحرای غربی

تضاد منافع میان ابرقدرتها همواره یکی از مهمترین چالشها در عرصه بین المللی بوده است که در بیشتر مواقع نیز کشورهای جنوب، قربانیان اصلی بلندپروازی قدرتهای بزرگ بوده اند.زمانی که کوزوو اعلام استقلال کرد روسیه به شدت با آن مخالفت کرد،اما ایالات متحده استقلال این کشور را به رسمیت شناخت، در خصوص بحران گرجستان نیز وضع به همین منوال بود.واشنگتن، آبخازیا را به عنوان بخشی از اراضی گرجستان می دانست ،در حالیکه مسکو بر استقلال آن تأکید می کرد.

اما در خصوص استقلال صحرای غربی آفریقا از مراکش دیگر بحث اختلاف و تضاد منافع میان قدرتهای بزرگ مطرح نیست،چرا که می توان گفت تقریبا آمریکا و روسیه منازعه ای در این خصوص با یکدیگر ندارند . بنابراین سوالی که به ذهن متبادر می گردد آنست که چرا با این وجود صحرای آفریقا قادر به گام نهادن در راه استقلال و دفاع از حقوق حقه خود نیست.

احمد بوخاری ،سفیر صحرای آفریقا درسازمان ملل،معتقد است که دلیل شکست تلاشهای سازمان ملل در حل بحران صحرای آفریقا،آنست که فرانسویها عاملان اصلی این بن بست هستند و در این میان دولت مراکش را از هر لحاظ حمایت کرده، منابع مالی زیادی را دراین راستا در اختیار مراکش قرار می دهد.بوخاری طی مصاحبه ای اعلام کرد:"صحرای غربی آفریقا،آخرین دولت در قاره آفریقاست که درراه استعمارزدایی گام بر میدارد . این کشور از سال 1963 زمانی که تحت استعمار اسپانیا بود در لیست دولتهای استقلال نیافته قرار گرفت.

این کشور در جریان یورش مراکش در سال 1976 بخشهای عظیمی از اراضی خود را از دست داد و همواره بر سر این مسئله با مراکش در نزاع بوده و حضور مراکش را دراراضی صحرای آفریقا در تضاد با قطعنامه های شورای امنیت از جمله قطعنامه 1975 دادگاه بین المللی و خود مختاری می داند.در آن زمان به دنبال رأی دادگاه بین المللی،اسپانیا مجبور به برگزاری رفراندوم شد،اما این مسئله با شکست روبرو شد و مراکش نیز از فرصت استفاده کرد و نیروهای نظامی خود را در مراکش مستقر کرد. در مقابل،صحرای آفریقا نیز نیروی مقاومتی را در سال 1976 تشکیل داد.

در سال 1991 شورای امنیت سازمان ملل برای حل بحران، دو طرف را دعوت کرد تا برای گفتگو پشت میز مذاکره نشسته و درباره استقلال و یا ادغام صحرای آفریقا تصمیم گیری کنند.طرح سازمان ملل هیچگاه عملی نشد . پس از یک دوره طولانی مذاکره ،کمیته سیاسی مجمع عمومی سازمان ملل که مسائل مربوط به استعمار زدایی را مورد بررسی قرار داد،سرانجام قطعنامه ای را صادر کرد که در آن بر حقوق حقه صحرای آفریقا بر دستیابی به استقلال و خودمختاری در چهارچوب قوانین سازمان ملل تأکید شده بود.

کسانی که مدافع استقلال صحرای آفریقا هستند معتقدند که قطعنامه های سازمان ملل بیش از اندازه بر نقش شورای امنیت تأکید می کند.شورای امنیت در حال حاضر تنها سعی دارد که دو طرف را برای گفتگو تشویق کند . افزایش نقش شورای امنیت در برقراری صلح و پایان دادن به بحران حاضر بیش از آنکه مثبت باشد،بسیار به نفع مراکشی هاست،چرا که پشتیبانان آنها یعنی فرانسه به عنوان یکی از اعضای دائمی شورای امنیت با استفاده از حق وتوی خود می تواند در این زمینه اعمال فشار کند و مانع حصول به نتیجه مثبت شود.در جریان مذاکرات کمیته سیاسی مجمع عمومی سازمان ملل،مراکش و حامیان آن اعلام کردند که حل بحران صحرای آفریقا نیاز به دیدی رئالیستی داشته وباید به نقش رباط نیز توجه داشت. مشخص نیست که چنین اظهاراتی از سوی دو طرف به چه معنایی است و فرانسه به دنبال چه نوع رئالیستی است؟

بوخاری که فرانسویها را یکی از دلائل اصلی عدم برقراری آرامش در صحرای آفریقا می داند می افزاید:"بدون شک صحرای آفریقا از استقلال و آزادی خود چشم پوشی نخواهد کرد."در حال حاضر در حدود 100 هزار آفریقایی در اردوگاههای نامساعد در مرز الجزایر به سر می برند.وظیفه مأموران و کارشناسان سازمان ملل است که در خصوص وضعیت نامساعد و بحرانی شهروندان در این اردوگاه گزارشات لازم را به سازمان ملل ارائه داده و تلاشهای لازم را برای استقرار آنان در سرزمنیشان فراهم آورند.

بوخاری درپاسخ به سوالی در خصوص نقش ایالات متحده آمریکا در خصوص بحران صحرای آفریقا می گوید:"نقش این کشور در گذشته مثبت بوده اما پس از جنگ عراق بیش از همه با مراکش رابطه تنکاتنگی پیدا کرده است."

 سفیر صحرای آفریقا در سازمان ملل در آخر می گوید:"مردم صحرای آفریقا نمی خواهند سرزمینشان را ترک کنند چرا که این سرزمین بسیار غنی بوده و دارای منابع طبیعی فراوانی از جمله :فسفات،اورانیوم،طلا و الماس است.صحرای آفریقا دارای بهترین فسفات در کل دنیاست. اگر سرزمین ما استقلال یابد بدون شک کشورمان چهل برابر غنی تر و ثروتمندتر از کویت خواهد بود.مراکش ناعادلانه منابع ما را استخراج می کند و با همدستی فرانسه ثروت سرزمینمان را به غارت می برد.چرا فرانسه از مراکش حمایت میکند؟ دلیل اصلی همه کشمکشها تنها حمایت فرانسه از مراکش است"

ترجمه :زهرا خدایی