مهندس موتور رشد فناوری در جهان است. او عنصری است که با درک عینی از محیط مادی و اجتماعی، قدرت تشخیص صحیح مسائل مربوط به زندگی مادی انسانها را دارد و با نگاهی رو به جلو و با استفاده از منابع علمی، مادی و اجتماعی و در یک محیط اقتصادی رقابتی راهکاری بهینه و مؤثر را برای آنها خلق میکند و بدین ترتیب در فراهم آوردن رفاه و ایمنی بیشتر برای انسانها مشارکت جدی دارد. در این دنیای جدید که جامعههای انسانی نه تنها مدام در معرض تغییرات فناورانه هستند، که سبک زندگی انسانها نیز مدام در حال تغییر است و فهم آنان از زندگی، رشد و رفاه از یک سو و خودآگاهی آنان از هویت و حقوق معنوی و مادیشان رو به تزاید است، مهندسان نیز باید در اندیشهی فهم جدید از محیط زندگی انسانها و تغییر در روش مسالهیابی و حل مسئله باشند.
گزارش رقابتپذیری ایران نشان میدهد که رتبه ایران در عوامل مؤثر بر پیشرفت و نوآوری در میان 142 کشور جهان در جایگاه 83 است. حال آنکه کشورهایی از منطقه که مقرر است بر اساس سند چشم انداز از آنان پیشی بگیریم چون ترکیه، اردن، پاکستان و لبنان به ترتیب در جایگاههای 58، 70، 72 و 78 قرار دارند. نیک می دانیم که ارتقا یک رتبه در رقابت جهانی نیازمند خردورزی و تلاش فراوان است و به سادگی به دست نمیآید. فهم اینکه در چه جایگاهی در سطح جهانی قرار داریم و چرا در اینجا قرار داریم حتما برای برنامهریزی توسعه مهم است. لیکن از آن مهمتر احساس نیار برای تغییر است. نیازی که از سر درد وطنخواهی و اعتقاد به ضرورت رشد و توسعه ملی باشد، که موجب عزمی راسخ، اجماعی ملی و تلاشی بی وقفه گردد.
روزهای 21 و 22 تیرماه سال جاری، هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور مشتمل بر 30 هیات مدیره از 30 استان در شهر کرمانشاه تشکیل جلسه داد تا ضمن استماع گزارش شورای مرکزی نظام مهندسی، سیاستها، برنامه و بودجه شورای مرکزی را برای یکسال آتی به تصویب برساند. من که به عنوان عضو در این اجلاس شرکت کرده بودم، به دقت به گزارشهایی که از سوی رییس سازمان و هیات رییسه شورای مرکزی و سایر مقامات عالیرتبه ارائه میشد گوش فرا میدادم. مشتاقانه میخواستم درک آنان از آخرین وضعیت مهندسی ساختمان در ایران و راهکارهایی که برای به پیش بردن مرزهای فناوری در این صنعت ترسیم کردهاند را بشنوم. علاقهمند بودم که تحلیلی، هر چند گذرا از بازار فعالیتهای مهندسی و نیروی ورودی رو به تزاید آن را دریافت کنم. فقط تعداد اعضای سازمانهای نظام مهندسی در یک ساله گذشته 20% رشد کرده است. میخواستم ببینم که حضرات چه اندیشهای برای بیش از یک میلیون و هشتصد هزار دانشجوی مهندسی که بزودی وارد بازار کار میشوند و تعداد آنان نیز همچنان رو به رشد است کردهاند. خیلی تمایل داشتم که اشارهای هرچند کوتاه در ارتباط با وضع آموزش مهندسی در ایران و خروجیهای آن ببینم. میخواستم حد اقل ضرورت توجه به اتخاذ راهبردهایی برای افزایش قدرت جذب فناوری در ایران و یا افزایش موقعیت رقابتی فناورانه ایران را دریافت کنم. اما دریغ از کمترین توجه به این امور و اموری از این دست، حتی ارائه یک تحلیل پراکنده، نامنسجم و مغلوط. در این اجلاس از همه چیز سخن رفت، از جمله خرید ساختمان برای شورای مرکزی، المپیاد ورزشی مهندسان، مسائل رفاهی، بودجه شورای مرکزی! لیکن تنها مفهوم مغفول همان امر مهندسی و توسعه مهندسی در ایران بود. در اقتصاد مفهومی وجود دارد تحت عنوان نفرین منابع!؛ که حاکی از سستی است که به جوامعی دست میدهد که درامدهایی آسان از طریق منابع زیرزمینی به ویژه نفت دارند. آنچه من در این اجلاس درک کردم این بود که نه تنها ما دچار نفرین ناشی از اتلاف منابع نفت شدهایم که دچار نفرین ناشی از اتلاف منابع انسانی از جمله مهندسان نیز شدهایم. که پیامدهای نفرین دوم صدالبته که دهشتناکتر است.
آنچه که مرا بیش از این رنج داد، اصالت یافتن سازمان و به حاشیهرنده شدن عنصر مهندس بود. گویی غلبه فرم بر محتوی در جامعه ما تبدیل به یک اصل گریزناپذیر در همهجا شده است. همچنانکه در صحن اجلاس تذکر دادم، غرض از تاسیس سازمانهای نظام مهندسی تنسیق امور مهندسان و فراهم آوردن شرایطی است که مهندسان امکان بالندگی بیشتر پیدا کنند. به واقع سازمانهای نظام مهندسی نهادهایی هستند که باید در خدمت عنصر مهندس باشند و شرایط ارائه خدمت صحیح و رو به رشد او را فراهم آورند. در بودجه تنظیمی و پیشنهادی که با رشد بیش از 100% همراه بود، به نظر میرسید که توسعه سازمانی اصل بود و مهندس فرع. تمرکز همه امور در سازمانهای نظام مهندسی و از آن فراتر، تمرکز ملی آنها، نه تنها با استقلال نظام مهندسی استانها در تعارض بود که با استقلال عمل مهندسان نیز مغایرت داشت. هر چند این بودجه به نحوی که تدوین شده بود به تصویب نرسید، لیکن به هر روی حاکی از رویکردی است که جامعه مهندسی ایران باید در برابر آن هشیاری لازم را داشته باشد. در این رویکرد، مهندسان به تدرج به کارگزاران سازمانهای نظام مهندسی تبدیل خواهند شد. و سازمانهای استانی نیز به تدریج به شعب اداری سازمان مرکزی نظام مهندسی استحاله خواهند گشت. و سازمان مرکزی نیز جزیی از بدنه فرمانبر دولت خواهد شد. که صد البته این رویکرد با ماهیت یک نظام مردم نهاد در تعارض است. و بدون تردید، اولین نتیجه چنین روندی؛ توسعه فساد و فروپاشی اخلاق حرفهای است، که البته همه در لفظ مدافع اخلاق هستند و در عمل به سیاستهایی که زمینهساز بیاخلاقیها است توجهی ندارند.
البته جلسه هیات عمومی به تنظیمِ آشفته و بینظم بودجه اعتراض کرد. و از شورای مرکزی درخواست نمود که سیاستهای راهبردی روشنی را برای توسعه مهندسی تدوین نماید. هیات عمومی همچنین از شورای مرکزی درخواست نمود که اهداف کمی و کیفی برنامه توسعه مهندسی را تنظیم کند و در اجلاسهای بعدی با معیارهای مشخصی میزان تحقق اهداف را گزارش نماید. لیکن تحقق همهی این مصوبات مستلزم تغییر در رویکرد به امر مهندسی و توسعه ملی ایران است. به امید روزی که مهندسان به عنوان نیروی محرکه توسعه امکان بالندگی بینالمللی را بیابند.
منبع: دنیای اقتصاد
نظر شما