ترکیه نگران کردهاست/ پرونده

محمدرضا نوروزپور

تحلیل های مختلفی درباره سفر هفته گذشته احمد داود اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه به شهر کرکوک در شمال عراق که عصبانیت بغداد را درپی داشت ارائه شده است. [ترک ها خشم عراق را برانگیختند]این سفر نشان می دهد که ترکیه به شدت از بازگشت بومرنگ بحران سوریه به سمت خود نگران و بیمناک شده است. [کردها ترکیه را پشیمان می کنند؟]
بدون تردید این سفر با اهداف مهمی صورت گرفته و نمی تواند صرفا آنگونه که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه اظهار کرده ، برای یک دیدار معمولی با مقامات یک دولت منطقه ای در شمال عراق و سپس سفر به کرکوک برای دیدار با اقوام ( داود اوغلو) صورت گرفته باشد.
عمده تحلیل ها حول این محور است که ترکیه قصد دارد یک وحدت کردی را علیه سوریه با محوریت مسعود بارزانی ایجاد کند و از این طریق کار بشار اسد را یکسره نماید.
بیان اینکه این سفر در راستای توصیه ها و ارائه انذار و تبشیرهای تکمیلی برای بارزانی صورت گرفته بسیار ساده انگارانه است. چرا که برای این کار سفر وزیر خارجه ترکیه لازم به نظر نمی رسد. تلاش های مسعود بارزانی برای ایجاد یک جبهه کردی فراگیر علیه اسد موضوع دیروز و امروز نیست. بارزانی مدت هاست که این ماموریت را از ترک ها دریافت کرده و ماه هاست برای محقق شدن آن تمام داشته های خود را به میان آورده است.
نشانه ها و دلایل زیادی هست که نشان می دهد بارزانی مرد این میدان نیست و توانایی انجام ماموریت هایی که از طرف ترکیه به او واگذار شده را نداشته است. حضور پررنگ کردها در درگیری های حلب [درگیری های حلب برای سوریه سرنوشت ساز است]در کنار نیروهای ارتش سوریه، استقبال گسترده کردهای سوریه از امتیازاتی که اسد به آنها در منطقه قامشلی داده است و یا گسترش عملیات های پ.ک.ک علیه منافع ترکیه همگی می توانند از سفر اوغلو به اربیل رمز گشایی کنند: ماموریت بارزانی با شکست مواجه شده و اوغلو برای اتمام حجت به اربیل رفته است.
داود احمد اوغلو احتمالا پنج محور را در سفر خود به اربیل با مسعود بارزانی بررسی کرده است. [سفر داوداغلو به اربیل با ۴ پیام محرمانه]

نخست تبیین اینکه شکست کامل ماموریت بارزانی به معنی تضعیف موقعیت او در کردستان عراق خواهد بود چرا اینکه رقیب تازه و قدرتمندی برای او در قامشلی پدید می آید که می تواند برای او به مثابه قندیل دوم عمل کند. از این منظر ترکیه نیز بسیار نگران به نظر می رسد چرا که نه تنها نتوانسته کار اسد را یکسره کند بلکه با دست خود دشمن درجه یک آنکارا یعنی کردهای پ.ک.ک را بواسطه قدرت گرفتن کردهای سوریه در منطقه قامشلی تقویت کرده است.
دوم اینکه بارزانی از سوی اوغلو تحت فشار قرار گرفته است که چرا آنگونه که قرار بود مذاکرات و تعاملات خود با مجلس ملی سوریه به ریاست عبدالباسط سیدای کرد را که علیه حکومت اسد در استانبول تشکیل شده تقویت کرده و گسترش نداده است.
ترکیه کاملا به این نکته پی برده است که انتخاب عبدالباسط سیدا بعنوان رئیس مجلس ملی سوریه که به منظور ترغیب کردها در پیوستن به این حرکت براندازانه صورت گرفته بود کارکرد موثری نداشته و حالا سعی می کند با وصل کردن اجباری بارزانی به سیدا و مجلس ملی بار دیگر تنور یخ شده آن را داغ نماید.
سوم اینکه ترکیه به شدت از تحرکات اخیر پ.ک.ک که متاثر از تحولات سوریه است عصبانی و بیمناک شده [دستگیری افسران سعودی و ترک در سوریه]و اوغلو رسما بارزانی را به دلیل کوتاهی در مهار فعالیت های ضد ترکیه ایی حزب کارگران کردستان شماتت کرده است. به نظر بیراه نمی رسد که داود اوغلو در دیدارش از اربیل به بارزانی هشدار داده باشد که ترکیه به هیچ عنوان عملیات های خرابکارانه پ.ک.ک در ترکیه را بر نمی تابد و بار دیگر از او خواسته باشد که به لحاظ اجتماعی، سیاسی و نظامی چاره ای برای پ.ک.ک بیندیشد.
چهارم اینکه بارزانی در تجهیز کردهای مخالف اسد و گسترش حوزه فعالیت و عمل آنها تعجیل کند چه اینکه گذشت زمان برخلاف تصور و انگاره ای که در رسانه ها مطرح شده کاملا به نفع اسد و به ضرر ترکیه و همپیمانان او خواهد بود که از قضا بارزانی هم مدتی است داخل آن شده است.
و پنجم اینکه احتمالا اوغلو در این سفر درباره نفت و انرژی نیز با بارزانی مذاکراتی کرده است. تابستان رو به پایان است و اگر بحران سوریه به پاییز و زمستان بکشد احتمالا روس ها از اهرم انرژی علیه اروپایی ها به تلافی حمایت هایی که از مخالفان اسد کرده اند استفاده خواهد کرد. از این رو نفت و گاز کرکوک و انتقال آن از طریق توسعه خط لوله های موجود به خاک ترکیه و از آنجا به اروپا بسیار حائز اهمیت خواهد بود. [جدال مخفی ترکیه با روسیه]در این میان ترکیه ممکن است حمایت خود را از بارزانی در برابر اعتراضات یا مخالفت های رسمی دولت مرکزی عراق[هشدار دولت عراق به کردستان] اعلام کرده باشد و البته نگرانی های موجود درخصوص خرابکاری های احتمالی پ.ک.ک مورد بررسی قرار گرفته باشد. [اردوغان چه کسی را متهم کرد؟]
با این همه روند امور و اینکه وزیرخارجه ترکیه مجبور شده است برای اتمام حجت یا بررسی شرایط منطقه بدون هماهنگی با دولت مرکزی عراق، پا به قلمرو کردستان عراق بگذارد و با همپیمان تازه خود به گفتگو بنشیند نشانده وخامت اوضاع برای ترکیه است.
شرایط سوریه برخلاف تصور آنکارا پیش نرفته است و محاسبات اوغلو و سایر اعضای حزب عدالت و توسعه درباره سقوط سریع دولت بشار اسد اشتباه از کار در آمده و از همه بدتر دمشق توانسته است با اعطای امتیازات قابل توجهی به کردهای سوریه در منطقه قامشلی، نه تنها از آنها متحدانی برای خود پدید آورد بلکه همسایه مزاحم شمالی را از حالت تهاجمی به حالتی تدافعی در آورده و به آنها بفهماند که هر آینه می تواند امنیت مناطق جنوبی آنها را با خطری جدی روبرو سازد.
این پیام البته کاملا واضح و آشکار به گوش آنکارا رسیده است چه اینکه زبان منتقدان داخلی در ترکیه علیه اردوغان و تیم سیاستگذاران او از جمله اوغلو به شدت تیز شده و کار را به آنجا رسانده است که رسما از کنار گذاشته شدن اوغلو سخن به میان می آید. [وزیر خارجه ترکیه برکنار می شود؟]
ترکیه که خود را در چند ماه گذشته فاتح غائله سوریه می دانست در هفته های گذشته به شدت نسبت به تحرکات کردهای پ.ک.ک و قدرت گرفتن کردهای سوریه که می توانند انگیزه و مهیج کردهای ترکیه باشند نگران شده است. هشدار اردوغان نسبت به شکل گیری یک منطقه خودمختار کردی دیگر در سوریه عمق این نگرانی را نشان می دهد اگرچه به نظر می رسد که کار از کار گذشته است و ترک ها حالا باید از بادی که در زمین سوریه کاشته اند[سه کامیون حامل افسران نظامی ترکیه وارد سوریه شد] طوفان درو کنند.[وقتی بحران دامن ترکیه را می گیرد]

4949