نوار غزه؛ آزمون ناخواسته

اینکه حملات هوایی اسراییل به نوار غزه طی روزهای آینده ادامه می یابد یا اینکه متوقف خواهد شد و اینکه فراخواندن 30 هزار نظامی احتیاط برای آغاز یک عملیات زمینی بوده یا در راستای یک جنگ روانی، مسائلی هستند که طی روزهای آینده مشخص خواهد شد، اما آنچه تاکنون و برای نخستین بار در معرض دید افکار عمومی قرار گرفته است، هدف گرفته شدن تل آویو و فراتر رفتن برد موشک های فلسطینیان و رسیدن آنها تا عمق 70 کیلومتری اراضی اشغال شده است.
این امر پیام های متعددی را می تواند در خود نهان داشته باشد. نخست همان متحول شدن برد موشک های فلسطینیان و حرکت آنها به سوی تل آویو و فراتر رفتن آنها از شهرک های مجاور نوار غزه است و این بدان معناست که فلسطینیان از شهرک ها گذشته اند و به قلب اراضی اشغالی رسیده اند و اکنون این عمل اثبات شده است. پیام دیگر شلیک موشک ها و دامنه دار شدن درگیری ها، این می تواند باشد که اگر اسراییل پیش از این، خود تصمیم گیر برای آغاز درگیری ها و حملات بوده، اما دیگر خود نمی تواند تصمیم گیر برای پایان دادن به آن باشد. اسراییل این عملیات را آغاز کرد؛ اهداف آن هرچه باشد، اما دیگر این اسراییل نیست که پایان بخش عملیات هم باشد و این مقام های اسراییلی نیستند که عملیاتی را برای اهدافی تعریف شده (دیپلماتیک یا نظامی) آغاز کنند و خود بدان پایان دهند. اکنون دیگر حریف هم مهره ای قوی دارد که با آن می تواند اسراییل را آزار دهد و در اتخاذ تصمیم برای توقف یا ادامه این عملیات تاثیر گذار باشد و اسراییل را به بازنگری در محاسبات خود وادارد.
اویگدور لیبرمن وزیر خارجه اسراییل چنین گفته است که ما تا زمان بازگرداندن توان بازدارندگی خود به این عملیات ادامه می دهیم. این سخن، اعترافی مهم را در خود نهفته دارد. اعتراف ضمنی به اینکه با هدف قرار گرفته شدن تل آویو، آن توان بازدارندگی متزلزل شده و حتی از میان رفته است و اکنون برای بازگرداندن آن باید کوشید و این عملیات را ادامه داد. اسراییل هرقدر هم گنبدهای آهنین اینجا و آنجا نصب کند، نمی تواند بخشی از جایگاه از دست رفته خویش را حداقل در میان افکار عمومی جهان عرب و در میان ناظران پیگیر مسائل اش بازگرداند. باید بپذیریم که اسراییل دیگر آن اسراییل گذشته نیست، و اگر بود حداقل تاکنون دو جنگ را در منطقه خاورمیانه رقم زده بود. در تل آویو برای نخستین بار طی 20 سال گذشته آژیرهای خطر به صدا درمی آید و برای نخستین بار پناهگاهها به روی ساکنان این شهر باز می شوند و برای نخستین بار، ترس پایتخت دیپلماتیک اراضی اشغالی را فرامی گیرد. (پناه بردن نخست وزیر و وزیر امنیت داخلی به پناهگاهها)؛ بماند که بخشی از شبکه برق و تلفن همراه آن هم قطع و دچار اختلال شده است. شاید بتوان گفت پیام دیگری که این عملیات و حملات برای خود فلسطینیان دارد، ضرورت همسازی میان گفت وگو ها و رفتار مقاومتی است؛ چرا که این دو در صورت حرکت همدوش همدیگر به نتیجه خواهند رسید وگرنه رفتن به کریدورها و دالان های شورای امنیت بدون اعمال فشار میدانی نتیجه بخش نخواهد بود و تجربه 20 ساله خود فلسطینیان این را نشان داده است.
خاصه اینکه تجربه های ویتنام در تعامل با آمریکا و تجربه مردم الجزایر در تعامل با فرانسه به هنگام مقابله با استعمار، تجربیاتی است که فلسطینیان باید از آنها درس ها برگیرند. نکته قابل توجه دیگر، وارد عمل شدن طرف های بین المللی از جمله ایالات متحده، انگلیس و فرانسه برای توقف این درگیری هاست. این کشورها بیش از آنکه اسراییل را طبق معمول به خویشتنداری دعوت کنند، بر مصر و ترکیه فشار می آورند تا از نفوذ خود برای واداشتن فلسطینیان برای توقف شلیک موشک هایشان استفاده کنند. این اقدامات از آن رو صورت می گیرد که بخش اعظم ساکنان اراضی اشغالی مهاجرانی هستند که با تلاش های فراوان آژانس های جذب یهودیان در مقابل تشویق ها و تطمیع های فراوان، به فلسطین مهاجرت کرده اند و طبعا هر عاملی که امن و آسایش آنان را به هم بریزد، مایه نگرانی طرف های اسراییلی و بین المللی درباره امکان خروج آنها از اراضی اشغالی می شود؛ خاصه نسل جدیدی که در این اراضی ظهور کرده و بیش از آنکه در اندیشه رویارویی با فلسطینیان باشد، به هنگام وارد شدن به شهرک ها، درباره امکانات رفاهی آنها می پرسد تا امکانات منازعاتی؛ حرکت و خروج مهاجران از داخل اراضی اشغالی، طبعا برای فلسطینیانی که از نظر مقام های رژیم صهیونیستی بمب بیولوژیک تلقی می شوند، ضربه ای جدی به سیاست های یهودی سازی این اراضی خواهد زد.
اما قطع نظر از تمام این مسائل، واکنش رهبران کشورهای عربی به این حملات است. تاکنون واکنش های مقام های عربی در حد همان مواضع کلیشه ای و محکوم کردن های متداولی است که اسراییل همواره انتظار آن را دارد و حتی عزیمت نخست وزیر مصر به نوار غزه هم، هر چند می تواند پیامی به تست زدن و آزمودن واکنش مصر از سوی اسراییل باشد، اما در حد یک ژست سیاسی می ماند که از آن فراتر نرفته و در برهه حاضر و با توجه به شعارهای سر داده شده برای آزادی فلسطین این اتخاذ موضع ضروری بوده است. اساسا رهبران و نه ملت های عربی، دیرگاهی است که مسأله فلسطین را وانهاده اند و سازی دیگر در جلسات فوق العاده اما کلیشه ای خویش می نوازند.
در هر صورت، این حملات حتی اگر هم ادامه یابد، اما مهم در این بین، آن بوده که پیام فلسطینیان به تل آویو رسیده است؛ پیامی که اسراییلی ها را طبعا در این باره به تفکر بیشتر واخواهد داشت.

4949