سکه نگیر! از سر اعتقاد شعر بگو!

قبلاً به آن می‌گفتند شعر مناسبتی الان می‌گویند آیینی و در واقع، این،‌‌ همان نیست! البته خیلی‌ها می‌خواهند این «قلبِ واقعیت» را جا بیندازند برخیشان این‌ طرفی هستند و بعضی‌هاشان آن طرفی اما به هر حال تعداد این طرفی‌ها بیشتر است چون صحبتِ اقتصاد است و نان و کباب! آدم که دکان خودش را یک شبه تخته نمی‌کند! اول بگذارید فرق‌ها را بگویم:

یک. شعر مناسبتی خلاقیت ندارد سهل است اصلاً شعر نیست گزارش اداری‌ست جهتِ رویت رؤسا. پر از توضیح است و اغلب فقط با اتکاء به اسم یکی از قدیسین، ما می‌فهمیم که کار برای چه کسی بوده اما شعر آیینی جوهره دارد دیدگاه دارد جهان‌بینی دارد شور دارد توصیف دارد و اگر هم در پی صله باشد کم‌فروش و بدفروش، لااقل نیست!

دو. شعر مناسبتی ایدئولوژی ندارد جهان‌بینی ندارد اعتقاد ندارد باری به هر جهت است. گویندگان این قبیل آثار اگر ایجاب کند -که گاهی هم ایجاب می‌کند- صفاتی را که اغلب برای قدیسین به کار می‌برند خرجِ این پشتِ‌میزنشین و آن پشتِ‌میز‌نشین می‌کنند اما شعر آیینی اگر اعتقاد نباشد شکل نمی‌گیرد. گاهی البته شاعران آیینی هم گرفتار بلیهٔ مناسبتی‌گویی می‌شوند برای این صاحبِ قدرت یا آن صاحبِ قدرت؛ با این همه هیچ‌گاه صفات مختص قدیسین و فضای اختصاصی- اعتقادی آنان را خرجِ نان شب و مردانِ قدرت نمی‌کنند.

سه. شعر مناسبتی برای شنوندگان و خوانندگان جذابیتی ندارد. در مناسبت‌ها خوانده می‌شود اما نه اشکی به چشمی می‌آورد نه دلی را شاد می‌کند و اگر بخواهیم نظرسنجی کنیم از مخاطبان، می‌بینیم که تمایلشان بیشتر به شنیدن مداحی بوده یا مولودیه و در اصطلاح عام با این نوع آثار حال نکرده‌اند اما شعر آیینی شور و حال می‌دهد به مجلس.

چهار. اگر «اسمِ خاص» قدیسین را از شعر مناسبتی حذف کنید چیزی نمی‌ماند مگر توضیحات اداری موزون یا غیرِ موزون که اغلب جهتِ ارتقای شغلی یا دریافتِ اضافه حقوق ادا می‌شوند. صفت و توضیح! شعر آیینی این طرفِ مرز است و شعرِ مناسبتی آن طرفِ مرز.

زندگی، دشوار است و ظاهراً دارد دشوار‌تر هم می‌شود. این وسط اما بهانهٔ مناسبت‌گویان، نان‌ِ شب نیست که برسرِ چرب‌تر شدنِ لقمه، منازعه دارند و بر سر هم می‌کوبند و سکه از هم می‌ربایند و شاعرانِ آیینی، اغلب از مراسم شعرخوانی با سلامی و صلواتی بدرقه می‌شوند و البته غذای نذری و... فرق پنجم، این است که اساساً فرامتنی‌ست.

بیاییم با یکدیگر صادق باشیم:

چرا این مناسبت‌گویانِ بی‌اعتقاد را ارج می‌نهیم و معتقدان را می‌گذاریم که نانِ جوین خود را سق بزنند؟ حتماً دلیلی دارد! یک جای کارمان ایراد دارد! نظر شما چیست؟!
 

5858