علاقه ما به همسایه شمالی را باید در تار و پود فرهنگ این سرزمین جست. زمانی نیما یوشیج چشم به آن سو بسته بود و با خود نجوا می کرد:
«خشک آمد کشتگاه من
در جوار کشت همسایه.
گرچه می گویند: «می گریند روی ساحل نزدیک
سوگواران در میان سوگواران.»
قاصد روزان ابری، داروک! کی می رسد باران؟»
یا سال 71 که مهدی فخیم زاده در بره‌کشان باز شدن بازار جمهوری های شوروی سابق فیلش یاد هندوستان کرد و «تاواریش» را در میان بغض گذشته از دست رفته و آرزوی های بر جای مانده ساخت. یا همان سالها بود که تلویزیون ملی هم از آن فضا عقب نماند و «آوای فاخته» را در حسرت ایرانیانی که در سودای وصال اتوپیای پرولتاریا به آن سوی خزر رفته و سوخته بودند ساخت.
سمپاتی و نفرت ما ایرانیان از همسایه قَدر قدرت شمالی‌مان خصلتی پارادوکسیکال را در ما پدید آورده است. ما هم از سرخ بدمان نمی آید و هم از قزاق خپل نمای قلدر متنفریم. همه اینها باعث می شود که هر از چندی از این قوم گزیده شویم ولی باز هم عاشق چشم و ابرویش باشیم. همین می شود که سال 88 روسیه -میراث دار شوروی- را یکی از سه طرفی که غرامت جنگ دوم جهانی را به ما نداده اند می خوانیم و شش ماه بعد رییس‌جمهور کشورمان در پیامی فرارسیدن سالروز پیروزی روسیه در جنگ جهانی دوم را به رییس‌جمهوری فدراسیون روسیه تبریک می گوید.[اینجا]
از بهانه این وجیز دور نشوم! «استرداد» یکی از فیلم های امسال جشنواره فیلم فجر بود که یکشنبه شب در مراسم اختتامیه به عنوان «بهترین فیلم» شناخته شد. این فیلم به داستان پرداخت غرامت شوروی به ایران به دلیل حضور متفقین در ایران در جریان جنگ دوم جهانی و بر اساس توافق سه کشور شوروی، انگلیس و امریکا می پردازد.
این فیلم سفارشی باید برای تبیین استدلال های دولت در راستای مطالبه غرامت جنگ دوم جهانی ساخته می شد اما رسما پرونده غرامت خواهی را بسته است و به مخاطب می گوید که شوروی شمش های طلای توافق شده در ازای غرامت جنگ دوم جهانی را به ایران تحویل داده و پس از آن محمدرضا پهلوی هم به مسکو سفر می کند و داستان تمام می شود.
اگر روس ها همین یک سند ایران ساخته را به دست بگیرند و بگویند پس این همه سر و صدای شما برای گرفتن غرامت جنگ دوم جهانی از متفقین برای چه بود ما چه پاسخی داریم؟!
خومان با یک فیلم که قرار بود مظلومیت ایران در رزمگاه سه قدرت بین الملل در جنگ دوم جهانی را فریاد کند پنبه خودمان را زده ایم.
و اما داستان غرامت خواهی ایران از متفقین از چه قرار بود:
هفته آخر آذر 88 خبرگزاری ها به نقل از رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگی نوشتند: ایران خواستار پیگیری غرامت جنگ جهانی دوم از مراجع بین‌المللی شد. این موضوع در نامه حمید بقایی، جانشین اسفندیار رحیم مشایی در سازمان میراث فرهنگی به محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور عنوان شد.
یک هفته بعد رییس جمهور در سفر استانی به شیراز اعلام کرد: به زودی سند رسمی برای دریافت غرامت خسارات جنگ جهانی اول و اشغال ایران توسط انگیلس را به سازمان ملل ارائه می دهیم و حق خود را از حلقوم مستکبران بیرون می کشیم.
محمود احمدی نژاد خبر داد که من در حال حاضر جمعی را مامور کرده ام تا خسارات جنگ جهانی و اشغال کشورمان توسط انگلیس را محاسبه کنند تا این محاسبات به صورت رسمی به سازمان ملل ارائه شود.
چندی پس از این رییس جمهور در دیدار با تعدادی از خبرنگاران دانمارکی با تاکید بر اینکه قصد داریم خسارت جنگ دوم جهانی را مطالبه کنیم، گفت: گروهی را مامور کرده ام که خسارت ها را محاسبه کنند و به زودی طی نامه ای از دبیر کل خواهم خواست که خسارات ایران در جنگ دوم جهانی را بپردازند؛ این عدالت است و عدالت زمینه امنیت و صلح است؛ ما پل پیروزی شویم و دیگران سود آن را ببرند،درست و عادلانه نیست.
اشاره رئیس جمهور به جلسه ای بود که تقریبا یک ماه بعد یعنی در 27 دی ماه به ریاست اسفندیار رحیم مشایی مسئول دفتر او تشکیل شد. جلسه ای که با عنوان «کمیته پیگیری و احقاق حقوق ملت ایران در جنگ دوم جهانی» با حضور نمایندگانی از وزراتخانه های امور خارجه، کشور، امور اقتصاد و دارایی، راه و ترابری و نیز ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، سازمان بنادر و دریانوردی و همچنین معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، رییس مرکز حقوقی بین المللی ریاست جمهوری و معاونان سیاسی و ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رییس جمهور تشکیل شد.
در این جلسه سوابق تاریخی موضوع، تجربیات دیگر کشورها در دریافت غرامت از کشورهای متجاوز، ابعاد تاریخی سیاسی حقوقی و رسانه ای این مطالبه ملی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. در این نشست در خصوص ایجاد بانک اطلاعاتی و نحوه تقسیم کار عملیاتی و تشکیل کارگروههای سیاسی حقوقی و رسانه ای به منظور پیگیری خسارات ناشی از جنگ جهانی دوم تصمیماتی اتخاذ شد. همچنین مقرر شد، همه اسناد و اطلاعات موجود که در اختیار افراد حقیقی و حقوقی قرار دارد جهت بررسی و دسته بندی به این کمیته تحویل گردد. رحیم مشایی در نخستین گزارش این جمع در اسفند سال 88 گفت: این موضوع از نهادهای مسئول و نمایندگان دستگاهها و سازمانها پیگیری شده و چند کمیته تشکیل داده‌ایم. یکی از کمیته‌هایی که برای پیگیری بحث غرامت جنگ جهانی دوم تشکیل شده است یک کمیته کار پیگیری‌های حقوقی است؛ چرا که این موضوع یک بحث حقوقی بوده و باید در عرصه بین‌المللی دنبال شود و مسئولیت این کمیته برعهده مرکز حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری است.
مشایی کمیته دیگر را کمیته اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی برشمرد و یادآور شد: مسئولیت این کمیته به معاونت اطلاع‌رسانی دفتر رئیس جمهور سپرده شد. کمیته سوم هم کارش مستندسازی است و مسئولیت آن برعهده معاونت سیاسی دفتر رئیس جمهور قرار گرفته که این کمیته نیز کار خود را شروع کرده است.
مشایی بحث پیگیری غرامت جنگ جهانی دوم را کاری مستمر دانسته بود که طول خواهد کشید ولی کار بسیار مهم و اساسی بوده و نتایج خوبی برای کشور خواهد داشت.
از اسفند 88 به بعد حمید بقایی رییس وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری سخنگوی این جمع شدو خرداد 89 با اشاره به اینکه ما اسنادی در اختیار داریم که ثابت می‌کند در جنگ جهانی دوم به ایران صدمات جبران ناپذیری وارد شده است، گفت: ایران به سادگی از موضوع غرامت جنگ جهانی دوم نمی‌گذرد. خوشبختانه در این زمینه اسناد خوبی جمع‌آوری شده و نیاز است همه دستگاهها، ارگان‌ها و همچنین رسانه‌ها همکاری کنند. در حال حاضر بهترین برگ برنده در این مقطع در اختیار ایران است و جمهوری اسلامی ایران می‌تواند حق خود را از کشورهایی که به ما ظلم کرده‌اند، بگیرد.
حمید بقایی اول تیرماه 89 نیز با بیان اینکه درخواست اعاده خسارات وارده به ایران در جریان جنگ جهانی دوم موضوعی حقوقی است و موضوعات حقوقی را در هر زمان می توان پیگیری کرد گفته بود: طبق اسناد موجود، بیمارستانی در آن زمان تخریب شد که حدود 50 میلیون ریال خسارت بابت آن مطالبه شده بود و همچنین تعداد زیادی از مردم ما بر اثر تصادف با خودروهای جنگی کشورهای درحال جنگ، جان خود را از دست دادند اما در هیچ جا این موضوع پیگیری نشده است.
وی با بیان اینکه حدود 200 هزار نیروی نظامی در مدت چهار سال و نیم در کشورمان بسر می بردند و از مواد غذایی و تمامی امکانات ما استفاده می کردند اظهار داشت: این بهترین برگ برنده ایران در این مقطع زمانی است که حقانیت و مظلومیت خود را به دنیا ثابت کند.
رییس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در مراسم بزرگداشت تاریخ مشروطه در سال 89 نیز از جمع‌آوری 4 هزار و 700 سند در ارتباط با غرامت‌های جنگ‌جهانی دوم در ایران خبر داد و گفت: این اسناد آماد ه‌شده است که می‌خواهیم برای دریافت خسارت‌ها اقدام کنیم. شاید اقدامی که مورد نظر بقایی بود ساختن فیلمی درباره غرامت خواهی ایران بود که در روزهای ابتدایی تابستان اعلام شد.
مشایی پنجم اسفند 89 در احکامی جداگانه‌ای خسرو معتضد و دکتر ابراهیم فیاض را به عنوان دو عضو شورای سیاستگذاری «ستاد پیگیری و احقاق حق ملت ایران با اخذ غرامت خسارات ناشی از جنگ‌های جهانی اول و دوم» منصوب کرد. تا اینگونه در 29تیر 90 مجموعه پنج جلدی اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم با حضور محمود احمدی نژاد رییس جمهوری اسلامی ایران رونمایی شود.
مرکز پژوهش، سنجش و اسناد ریاست جمهوری، اعلام کرد که این مجموعه را با هدف «تشریح و بازنمایی گوشه ای از این رخداد ویرانگر و نیز تایید اندیشه ریاست جمهوری مبنی بر مطالبه بحق و معطل مانده ملت ایران» منتشر کرده است.
جلد اول این مجموعه به تحمیل پیمان سه جانبه، اعلان جنگ به آلمان و تصرف اماکن و اموال ایران اختصاص داشت.
جلد دوم و سوم اسناد اشغال ایران در جنگ جهانی دوم درباره ' سانسور و مداخله در امور پولی و مالیاتی ایران ' و ' راه ها، راه آهن و فرودگاه‌ها، قطع درختان، نان و غله و مهاجرین لهستانی در ایران است'.
قتل، تعدی، تجاوز و نقض حاکمیت عنوان جلد چهارم اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم و بازداشت و تبعید نیز بخش پنجم این مجموعه اسناد بود.
دولت دهم از سال 88 تا کنون این پروژه مطالعاتی - تحقیقاتی نفس گیر را برای اثبات مظلومیت تاریخی ایران در برابر پرونده های ادعایی چند سال اخیر غرب علیه ایران تدارک دید و هزینه پروژه 10 میلیارد تومانی «استرداد» را متقبل شد اما آنچه این فیلم نشان می دهد چیز دیگری است. تصویری متفاوت از تیمسار سپهبد فضل‌الله زاهدی -نخست وزیر پس از کودتای سرنگونی مصدق-، به مخاطب نشان می دهد و صراحتا می گوید ایران، شمش های طلا را از شوروی به عنون غرامت گرفته است و به دستور محمدرضا پهلوی از مرز جلفا به ترکیه و از آنجا به بانکهای سوئیس به عنوان پشتوانه پول ملی ایران فرستاده شده است.
«استرداد» بهترین فیلم جشنواره امسال می گوید غرامتی که دولت چهارسال برای اثبات حقانیت آن تلاش کرده 56 سال پیش نقد شده است.
سید محسن فرجادی
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 276310
نظر شما