الناز محمدی: وزارت آموزش و پرورش دولت دهم هرچند خیلی دیر وزیرش را شناخت ولی این روزها خبرهایی از آن به گوش می رسد که کمی آن را با دوره قبلی متفاوت می کند. اینطور که معلوم است مسئولان این وزارتخانه از وزیرش گرفته تا دیگر مدیرانش، عزمشان را جزم کرده اند تا دختران دانش آموز را شوهر بدهند.
همین دوسه هفته پیش بود که رئیس آموزشوپرورش شهر تهران اعلام کرد که «شرط حضور دختران در مدرسه این است که ازدواج نکرده باشند و مجرد باشند، اما اگر شرایط ازدواج برای دانش‌آموزان دختر فراهم شد و خواست که ازدواج زودهنگام داشته باشد که ما هم آن را توصیه می‌کنیم، در آن موقع، نظام آموزشوپرورش مدل دیگری از خدمات آموزشی را برای آنها فراهم می‌کند و سازماندهی متفاوتی برای آنها در نظر می‌گیرد که از آن جمله فراهم آمدن امکان ادامه تحصیل در آموزشگاه بزرگسالان است.» اما حالا و درحالی که مدت زیادی از این اظهارنظر نمی گذرد، وزیر آموزش و پرورش گفته است که از ازدواج دانش‌آموزان دختر خوشحال می شود. اما در عین حال او ادامه داده است که دانش‌آموزان بعد از ازدواج باید در مدارس شبانه ادامه تحصیل بدهند. او دلیل این امر را تغییراتی می‌داند که در دختران بعد از ازدواج به وجود می‌آید بنابراین اختلاط آنها را با دانش آموزانی که ازدواج نکرده اند صلاح نمی داند.
او در پاسخ به این سوال که اگر ازدواج دانش‌آموزان دختر اشکالی ندارد پس چرا آموزش و پرورش به آنها اجازه تحصیل در مدرسه‌ای را که در ان درس می‌خوانند نمی‌دهد و این افراد باید به مدارس شبانه منتقل شوند در حالی که این برای بیشتر آنها نوعی تنبیه به حساب می‌آید، گفت: رفتن به مدارس شبانه تنبیه نیست و دلیل اینکه آموزشوپرورش این افراد را در مدارس شبانه ثبت نام می‌کنند این است که وقتی دختری ازدواج می کند، ظاهر و رفتار و خصوصیات او با زمانی که ازدواج نکرده است متفاوت می‌شود و صلاح نیست که این افراد در کنار دانش آموزانی که هنوز ازدواج نکرده اند قرار بگیرند و با آنها در یک کلاس بنشینند بنابراین آموزش و پرورش برای این افراد امکان تحصیل در مدارس شبانه را فراهم می‌کند.
ازدواج زودهنگام و حق آموزشی که سلب می‌شود
در برابر این اظهارنظرها موافقان و مخالفانی وجود دارند که بعضی تحصیل این دختران را در مدارس مثبت می‌دانند و برخی منفی. مخالفان تحصیل دختران ازدواج کرده در مدارس معتقدندکه افراد فقط باید هنگامی در معرض مسائل مربوط به زناشویی قرار بگیرند که در آستانه ازدواج باشند اما با حضور دانش‌آموزان متأهل در کنار همسالان مجرد خود ناخواسته این مباحث به افراد منتقل می‌شود که این امر می‌تواند پیامدهای ناخوشایندی را برای خانواده‌ها و جامعه به همراه داشته باشد. بازگو کردن تجربه زناشویی از سوی این دختران برای دیگر دانش‌آموزان، باعث بلوغ زودرس و مشکلات بعدی در نوجوان و جوان دانش‌آموز می‌شود. اما آنچه در این اظهارنظرهای مخالف نادیده گرفته شده حق ادامه تحصیل دانش‌آموزان و دسترسی آنان به مسائل بهداشت بلوغ و باروری است. هرچند در بسیاری از کشورها، ازدواج دختران زیر 18سال غیرقانونی است و فعالان حقوق زنان در ایران نیز بر این خواسته تأکید دارند، اما موافقان معتقدند نمی‌توان به دلیل تأهل، دانش‌آموزان را از ادامه تحصیل منع کرد.
فاطمه قاسم‌زاده، استاد دانشگاه و روانشناس، درباره اثرات اجرای این طرح به «خبرآنلاین» می‌گوید: «ادامه تحصیل در مدارس عادی، امتیازی است که به این دانش‌آموزان داده می‌شود تا ازدواج مانعی برای ادامه تحصیل آنان نباشد، چون بسیاری از خانواده‌ها و حتی خود این دانش‌آموزان تمایل ندارند در مدارس شبانه یا بزرگسالان درس بخوانند و این جنبه مثبت این طرح است.»
او درباره بحث‌های مطرح شده در مورد تأثیر منفی حضور این دانش‌آموزان در آگاهی جنسی دیگر دانش‌آموزان می‌افزاید: «به‌رغم این اظهارات، واقعیت‌های موجود خلاف این موضوع را نشان می‌دهد، چون هم‌اکنون دانش‌آموزان مخصوصاً در سنین دبیرستان از لحاظ آگاهی‌های جنسی و روابط بین دختر و پسر در حدی نیستند که بتوان گفت چشم و گوش بسته‌اند و اطلاعاتی ندارند و صحبت‌های این دانش‌آموزان متأهل ممکن است باعث بلوغ زودرس آنان و دیگر مشکلات مطرح شده، شود.»
شیوا دولت‌آبادی، استاد دانشگاه و روانشناس اجتماعی نیز در این باره به «خبرآنلاین» می‌گوید: «این طرح خیلی جای بحث دارد. به نظر می‌رسد دسترسی به اطلاعات جنسی به قدری سهل‌الوصول شده است که مسئله حضور دانش‌آموزان متأهل در کنار دیگر دانش‌آموزان برای دسترسی آنان به اطلاعات جنسی دیگر معنای قدیم را ندارد.»
هرچه سن پایین‌تر باشد، طلاق بیشتر است
مسئله دیگری که باید به آن پرداخت این است که اگر کمی به آرای جامعه‌شناسان مراجعه کنیم متوجه می‌شویم که اصولاً در جوامع توسعه یافته و در حال توسعه با افزایش تحصیل دختران و پسران، سن ازدواج بالا می‌رود و نمی‌توان صرفاً برای بالا بردن آمار ازدواج در جوامعی مانند ایران که آمار طلاق در آن رو به افزایش است، دختران کم سن و سال را به ازدواج تشویق کرد، آن هم در جامعه‌ای مانند ایران که بیش از 60 درصد ورودی دانشگاه‌ها را دختران تشکیل میدهند و معلوم نیست چرا باید اینگونه نگرانی‌ها در میان مسئولان آموزشی کشور محلی از اعراب داشته باشد. همین هفته پیش بود که رئیس سازمان ملی جوانان تهران ابراز نگرانی کرد که آمار طلاق در شش ماه اول امسال 21 درصد افزایش پیدا کرده است.
نکته جالب توجه در سخنان محسن زنگنه این بود که درصد زیادی از این طلاق‌ها در سال‌های اولیه ازدواج‌ها رخ می‌دهد، یعنی در سال‌هایی که زوج‌ها دارای سن کمتری هستند. بر اساس قانون سن ازدواج برای دختر 13 سال است. ولی براساس اصل 1041 قانون مدنی دختر قبل از رسیدن به سن 13 سالگی می‌تواند با اجازه پدر ازدواج کند و پدر نیز این حق را دارد که دخترش را در این سن برای کسی عقد کند. در بسیاری از موارد ازدواج زودهنگام و در دوران تحصیل نقطه پایانی به زندگی بسیاری از دختران نوجوان است. به خصوص در مناطق محروم بسیاری از مردان به دلیل اینکه علاقه ندارند همسران نوجوانشان در فضاهای عمومی تردد داشته باشند از ادامه تحصیل آنها جلوگیری می‌کنند و ترجیح میدهند آنها به انجام امور خانه بپردازند. طبق قانون، تحصیلات تا پایان دوره راهنمایی اجباری است و والدینی که به این قانون عمل نکنند یک‌میلیون تومان جریمه خواهند شد.
نظر شما