جمشید پژویان پاسخ می‌دهد: آیاروحانی می‌تواند یارانه بدهد؟

پژویان را تئوریسین هدفمندی یارانه ها می دانند او درباره ادامه طرح هدفمندی یارانه ها پیشنهاداتی داردکه در این گفت و گو مطرح می کند
شما به عنوان تئوریسین طرح هدفمندی یارانه‌ها معتقدید دولت یازدهم بای چه تغییراتی در شیوه اجرایی هدفمندی یارانه‌ها بدهد تا حداقل بتواند نا بهسامانی‌ها که در اثر این طرح بر اقتصاد تحمیل شده را جبران کند؟
اگر دولت آقای روحانی بخواهد اولین سیاست صحیح و درست اقتصادی را دنبال کند و اصلاح کند همین سیاست هدفمندی یارانه‌ها است. البته مشروط بر اینکه روشی که برای هدفمندی یارانه‌ها در تولید درنظر گرفته شده است باید به شیوه علمی بازنگری و اصلاح شود. این روش علمی نیز تنها از طریق سیستم مالیاتی و نرخ استهلاک قابل پیاده‌سازی است. متأسفانه در دوره قبل در اجرای هدفمندی یارانه‌ها روشی که برای مصرف‌کنندگان از طریق پرداخت یارانه نقدی موفقیت‌های بسیاری به دست آمد. ای کاش در بخش تولید نیز به شیوه علمی عمل می‌شد.
شما با وجود انتقادات بسیار در اجرایی هدفمندی یارانه‌ها در بین عموم جامعه از اجرای این طرح در دولت دهم دفاع می‌کنید؟
بدون شک بزرگ‌ترین معضل اقتصاد ما طی چندین دهه گذشته به هم ریختگی قیمت حامل‌های انرژی بوده است. این مشکل در هر اقتصادی وجود داشته باشد موجب عدم کارایی، به هم ریختگی اقتصاد، پایین آمدن رشد اقتصادی و در کل تمام شاخص‌های کلان اقتصادی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد به همین جهت در اقتصاد ایران ضرورت داشت تا هرچه زودتر اصلاح قیمت‌های نسبی حامل‌های انرژی در دستور کار دولت قرار گیرد و اجرایی شود. قطعاً دولت دهم در این زمینه موفقیت‌هایی داشته است و نباید تمام دستاوردهای دولت قبلی در این زمینه زیر سوال رود. بنده تنها اشکال را به بخش تولید وارد می‌دانم. اما در بقیه موارد از شیوه اجرای دولت دفاع می‌کنم.
اما اغلب کارشناسان اقتصادی معتقدند بخش اعظم تورم 40درصدی از اثر اجرای هدفمندی یارانه‌ها و توزیع پول نقد در قالب یارانه نقدی به اقتصاد تحمیل شده است.
این تورم ناشی از تحریم اقتصادی است. ربطی به اجرای هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت یارانه نقدی ندارد. تا مادامی که تحریم اقتصادی وجود داشته باشد و تحریم‌ها برداشته نشوند و تورم وجود دارد و تشدید شده است. دیگر شاهد هستید ا ز زمانی که تحریم‌ها تشدید شده‌اند تورم با رشد بی‌سابقه‌ای مواجه شده است و نباید تورم را به هدفمندی یارانه‌ها ربط دارد.
یعنی اگر تنها دولت شیوه اجرایی در بخش تولید را اصلاح کند و به همین روش پرداخت یارانه نقدی را ادامه دهد. باتوجه به کمبود منابع با چالش مواجه نخواهد شد؟
بله تنها عیب هدفمندی یارانه در دولت دهم بی‌توجهی به بخش تولید است. توجه کنید اگر فرض بگیریم بیماری معرض ابتلا به بیماری جدیدی قرار گرفته است. آیا با این مسئله به این معنی بوده که بیماری قبلی خود را فراموش کند. این‌گونه نیست بیمار باید درمان همزمان هر دو بیماری را انجام دهد تا بهبودی حاصل شود. وگرنه اگر یکی را رها کند و به دیگری توجه کند. مطمئن باشید بیماری همچنان بر سر جای خود می‌ماند. اشتباه بزرگ این است به بخش تولید پول نقد یا یارانه انرژی بدهید. چرا که اثر ا صلاح قیمت‌های نسبی را خنثی می‌کند. بلکه باید روش سیستم مالیاتی و نرخ استهلاک اجرایی می‌شد تا تولیدکنندگان به سمت تغییر تکنولوژی تشویق شوند بیشتر صرفه‌جویی انرژی رخ می‌دهد و اهداف هدفمندی یارنه‌ها محقق می‌شود اما متأسفانه به برخی تولید‌کنندگان یارانه پرداخت شد و این مسئله اثر نامطلوب داشت.
اما برخی اقتصاددانان شیوه پرداخت یارانه‌ها به شکل غیرمستقیم یا در قالب خدمات بیمه‌ای را مطلوب‌تر از پرداخت یارانه نقدی می‌دانند.
اکنون یارانه نقدی باید ادامه پیدا کند البته لزومی ندارد. باتوجه به کمبود منابع دولت میزان یارانه را افزایش دهد بیاید همین میزان را حفظ کند تا با اصلاح شیوه تولید با رونق بخش تولید و ایجاد اشتغال بتواند مشکلات اقتصادی را سامان دهد تا هدفمندی یارانه آثار مطلوب خود را بهتر نشان دهد. اما اگر دولت بخواهد شیوه پرداخت یارانه را تغییر بدهد باید در درازمدت این کار را انجام دهد. قطعاً پرداخت یارانه نقدی روشی نیست که در اقتصاد به شکل مداوم باشد و دولت چتر حمایتی خود را برای همیشه به این شکل پهن کند. باید خدمات تأمین اجتماعی پوشش کامل از جامعه داشته باشد تا بتوان در درازمدت با گسترش انواع خدمات بیمه‌ای که اتفاقاً روش مناسبی برای حمایت از عموم جامعه به شمار می‌آید حمایت از مردم را اجرایی کرد.
اگر شما خودتان مسئولیت اجرایی بر عهده داشتید چگوه طرح هدفمندی یارانه‌ها را اجرایی می‌کردید که قابل دفاع باشد؟
بنده اگر قرار بود این طرح را خودم اجرایی کنم برای مصرف‌کننده پرداخت یارانه نقدی را به همین شیوه در کوتاه مدت در نظر می‌گرفتم تا علاوه برمشخص کردن میزان درآمدهای هر خانوار و تعیین شاخص درآمدهای هر خانوار و تعیین شاخص درآمدهای بالا عده‌ای که نیاز به یارانه‌ نقدی ندارند با میل و خواسته خود به‌طور داوطلبانه از گرفتن این یارانه‌ نقدی صرفنظر می‌کردند. متأسفانه در دولت قبلی با تهدید و ارعاب خواستند تا عده‌ای که نیاز ندارند انصراف دهند. این مسئله نیز نتیجه معکوسی داشت. در بخش تولید نیز از وزارت صنعت معدن و تجارت درخواست می‌کردم لیست‌‌هایی از صنایعی که بیشتین انرژی‌بر نسبت به تکنولوژی موجود دنیا دارند و صنایعی که سریعاً می‌توانند با هزینه کمتر به تکنولوژی‌های روز مجهز شوند را در اختیار بگذارد. سپس گروه‌بندی انجام می‌دادم و از طریق نرخ استهلاک، با معافیت مالیاتی درنظر گفتن و مکانیزم‌های تشویقی در جهت تجهیز منابع این بخش حرکت می‌کردم. وقتی منابع تولید مجهز شوند و تکنولوژی به روز شود در نتیجه با صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌های تولید، بهره‌وری و افزایش راندمان تولید را شاهد خواهیم بود. این بهترین شیوه‌ای اجرای هدفمندی یارانه‌هاست که متأسفانه در دولت قبلی از این مسئله غفلت شد.

31301