نزول شاخص بورس و توجه به دو نکته

ایمان فرجام نیا

شاخص بورس اوراق بهادار از اواخر خرداد سال جاری تا اواخر دی از یک رشد فزآینده برخوردار بود. به طوریکه شاخص آن از رقم 47 هزار واحد در یک بازه زمانی هفت ماهه به رقمی نزدیک به 90 هزار واحد رسید. این موضع بیانگر رشد بالغ بر 85 درصدی بورس در این مدت زمان کوتاه بود.

دلایل متعددی پیرامون این اتفاق می توان برشمرد که از مهم ترین آن تاثیرات مربوط نتایج انتخابات 24 خرداد و ایجاد فضای ثبات و آرامش در بازار سرمایه است. اما در حال حاضر شاهد آن هستیم که در یک بازه زمانی 25 روزه شاخص کل بورس نزدیک به 15 درصد افت داشته و به رقمی معادل 79 هزار واحد رسیده است.

عوامل مختلفی را می توان به این کاهش شاخص بازار سرمایه ارتباط داد. نخست اینکه با توجه به ساختار بازار سرمایه ایران و رشد منفی اقتصاد که در سال گذشته اتفاق افتاد امکان جذب این حجم از نقدینگی با سختی به نقطه انجام رسید. دوم رسیدن بازار پس از مدت هفت ماه به حباب بود. سومین نکته هم تعیین نرخ خوراک پتروشیمی به رقمی معادل 15 سنت و افزایش بهره مالکانه معدن به رقمی معادل 30 درصد در بودجه سال 93 بود.

عامل چهارم عرضه اوراق مشارکت از سوی بانک مرکزی بود که شرح بیشتر، تحلیل و تفسیر این دلایل در این نوشتار نمی گنجد و باید در گفتار بعدی به آن پرداخته شود.

اما جدای از این بحث درباره نتایج ویژه ای که نزولی بودن شاخص بورس به طور جدی دارد دو نکته را می توان بر شمرد که عدم مدیریت این روند تنزل آثار زیانباری خواهد داشت. نخست در ایامی که بورس تهران از رشدی خیلی خوب برخوردار بود فعالان بازار سرمایه و پول بلافاصله نسبت به این رویداد واکنش نشان دادند و توانستند سود های خوبی از آن خودشان کنند. ولی سهامداران حقیقی یا سهامداران خرد آن واکنش سریع را نسبت به این موضوع نتوانستند داشته باشند و واکنش سهامداران حقیقی نسبت به بازار سرمایه از 3 الی 4 ماه گذشته آغاز شد.

کسانی که با خرید ارز های خارجی و سکه تمایل داشتند ارزش دارایی ها و پس از انداز خودشان را حفظ کنند پس از گذشت 3 ماه از خرداد 92 وقتی تثبیت بازار را مشاهده کردند اقدام به ورود به این بازار کردند. این سهامداران خرد عموما متعلق به طبقه متوسط جامعه هستند که عدم مدیریت صحیح دارایی های آنها می تواند آثار نامطلوبی را بر پیکره اقتصاد کشور بگذارد.

بنابراین به منظور حفظ سطح رضایتمندی طبقه متوسط نسبت به سیاست های اقتصادی، دولت تدبیر و امید لزوم حضور مدبرانه دولت برای مدیریت شاخص بیش از گذشته محسوس بود. دومین نکته این است که شاخص بورس یکی از ملاک ها موثر در سرمایه گذاری خارجی و ورود سرمایه به کشور است. کما اینکه ما این نرخ تاثیر بسزایی در تصمیم سرمایه گذاران خارجی برای ورود به ایران خصوصا برای حضور در بازار سرمایه دارد. این روند نزولی شدن شاخص در مدت زمانی کوتاه می تواند شوکی را بر صاحبان سرمایه خارجی که قصد سرمایه کذاری در بورس ایران را داشتند بگذارد که نهایتا از این محل به تصمیم های سرمایه گذاران خارجی شوک وارد می شود.