به گزارش خبرآنلاین، نشست تخصصی «بررسی حضور ناشران ایرانی در آسیای مرکزی»، با حضور محمدحسین اردوش، رایزن سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان و رضا میرمحمدی، وابسته سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان در محل غرفه انتشارات الهدی برگزار کرد.
در ابتدای این نشست، محمدحسین اردوش با اشاره به تاریخچه سیاسی، فرهنگی و جغرافیایی تاجیکستان به شرح وضعیت حوزه کتاب و صنعت نشر در این کشور پرداخت و گفت: حاکمیت روس ها و همچنین قرار گرفتن زیرمجموعه اتحاد جماهیر شوروی، سبب شد تا تاجیکستان با تغییراتی در الفبا و زبان خود مواجه شود و همین امر در اوضاع فرهنگی این کشور تاثیرات بسیاری برجای گذاشت. گزیدهای از اظهارات این رایزن سابق فرهنگی را در ادامه میخوانید:
- در طول تاریخ و قبل از حضور و ظهور روس ها، زبان فارسی نه تنها زبان مردم تاجیک که زبان دولت، زبان علم و زبان دین بود اما بعد از نفوذ روس ها درعهد تزار و پس از آن تسلط شوروی و ارتش سرخ در این منطقه، لایه نخبگان و به تبع آن زبان و ادبیات تاجیکستان تغییر یافت. دیوانیان و عالمان که نخبگان تاجیکستان بودند یا تصفیه فیزیکی شدند یا دوران تبعید را در سیبری گذراندند و یا به ایران، افغانستان و یا عربستان متواری گشته و نخبگان جدیدی در تاجیکستان ظهور یافتند که طرفدار زبان روسی بودند.
- (با اشاره به تغیر خط فارسی به لاتین و سپس به سیریلیک در تاجیکستان) این تغییر خط سبب شد تا تاجیک ها از میراث غنی خود جدا شوند. البته کمی پیش از استقلال تاجیکستان در سال 1991 مجلس داخلی این کشور قانونی را به نام قانون زبان تصویب کرد که تاکیدش بر روی زبان فارسی تاجیکی بود و تلاش می کرد تا الفبای فارسی (نیاکان) در این کشور احیا شود ولی بعد از استقلال و هنگام جنگ های داخلی این قانون تغییر پیدا کرد تا اینکه بعدها الفبای فارسی و زبان فارسی دوباره احیا شده و رواج پیدا کرد.
- جنگ داخلی 5 ساله تاثیر منفی روی صنعت تاجیکستان و در ادامه آن بر صنعت چاپ و نشر این کشور گذاشت. برای نمونه روزی استاد مهمان بختی از اندیشمندان سرشناس این کشور به من گفت که در زمان شوروی سابق کتابی را با 50 هزار نسخه چاپ کردم اما امروزه در تاجیکستان کتاب هایی با تیراژ تنها صد نسخه منتشر می شود. دلیل اصلی این اتفاق وضعیت اقتصادی تاجیکستان و قدرت خرید مردم است که اجازه تهیه کتاب به آنها را نمی دهد.
- به نظر من جمهوری اسلامی ایران باید بدون در نظر گرفتن مبحث سود برای تقویت ادبیات و زبان فارسی وارد صنعت چاپ و نشر تاجیکستان شود.
- آرزوی من برقراری بازارچه کتاب ایران در تاجیکستان است، پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، الهدی نمایشگاهی در شهر دوشنبه برپا کرد که مردم برای خرید کتاب های آن صف کشیده بودند چون کتابی را می خریدند که به خط نیاکانشان نوشته شده بود. درحال حاضر نیز هرچند این نمایندگی مکان خود را به محلی حاشیه ای تغییر داده است اما همچنان ظرفیت حضور پررنگ در صنعت چاپ و نشر تاجیکستان را دارد.
- صنعت چاپ و نشر در تاجیکستان ارزانتر از ایران است و برای حضور در بازار کتاب این کشور با توجه به هزینه حمل و نقل بهتر است در خود آن کشور تمامی فعالیت های چاپ و نشر صورت بگیرد هرچند ممکن است سال های نخستین فعالیت نشر در تاجیکستان برای ناشران سود آور نباشد.
- در تاجیکستان برای ورود کتاب به داخل کشور مشکلاتی وجود دارد که تابع فضای سیاسی آن است. گاهی ممکن است حتی از ورود کتاب های شعر جلو گیر ی شود اما گاهی ممکن است هرگونه کتابی به تاجیکستان امکان ورود پیدا کند.
در ترکمنستان چه خبر است؟
در ادامه این نشست تخصصی، رضا میرمحمدی، وابسته سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان به بیان وضعیت سیاسی، فرهنگی و جغرافیایی ترکمنستان پرداخت و با بیان تاریخچه قوم و سرزمین ترکمن ها، حوزه های تاریخی مرو، دشت خاوران، نسا و خوارزم را یادآوری کرد و گفت: ترکمنستان با اکثریت قوم ترکمن و اقلیت فارس ها، زابلی ها، آذری ها و کردها دارای شش میلیون جمعیت بر روی ذخایر غنی نفت و گاز است با این حال به دلیل قرار گرفتن در مرحله گذار، از وضعیت اقتصادی مطلوبی بهره مند نیست.
- ترکمنستان در ساختار سیاسی اش رییس جمهور را در رأس خود می بیند و پس از آن کابینه وزیران بدون وجود نخست وزیر و ذیل آن 2 معاونت قرار دارد؛ یکی معاونت فرهنگی و دیگری معاونت علمی آموزشی. وزارت فرهنگ زیر مجموعه معاونت فرهنگی است و حوزه های کتاب و کتابداری و صنعت چاپ و نشر تحت عنوان اداره کل، زیر مجموعه وزارت فرهنگ به فعالیت می پردازند.
- در ترکمنستان در حوزه های کتاب و چاپ و نشر چیزی به عنوان بخش خصوصی و غیر دولتی نداریم و تمامی نهاد های فعال در این حوزه دولتی هستند.
- فضای ترکمنستان یک فضای بسته و امنیتی است، فعالیت کشور های خارجی از جمله ایران با توجه به ساختار جمهوری اسلامی و دولت مبتنی بر اسلام آن در ترکمنستان ممنوع است؛ بنابراین فعالیت های فرهنگی ما در این کشور به خصوص در حوزه چاپ و نشر و ارسال کتاب به ترکمنستان با ممنوعیت مواجه است.
- سال ها قبل نمایندگی الهدی در ترکمنستان راه اندازی شد اما فعالیت خاصی نداشت و به همین دلیل نتوانست هزینه های خود را تامین کند و بر خلاف پیشنهاد های ارائه شده دفتر مرکزی تصمیم به تعطیلی آن را گرفت.
- دغدغه عوام و عموم مردم ترکمنستان دغدغه نان است وضع معیشتی خوب نیست و به همین دلیل کتاب از سبد خرید مردم حذف شده است.
- در خصوص تیراژ کتاب های چاپ شده در ترکمنستان هم باید بگویم که تیراژ این کتاب ها بسیار کم است اما چون فعالیت ها در این حوزه کاملاً دولتی است، گاهی دولت برای تبلیغ فعالیت های خود، برخی از کتاب های زینتی را با تیراژ 30 هزار جلد به چاپ می رساند.
6060
نظر شما