این روزها جهان با معضلی به نام سلاح های کشتار جمعی و تقابل های هر روزه برای خلع سلاح این گونه تسحیلات در جای جای کره خاکی دست و پنجه نرم می کند. در این میان من به عنوان دبیر کل سازمانی که وظیفه اش تامین منافع همه مردمان جهان و رویارویی با چالش هایی است که مرزهای کشورها را تهدید می کند، نخستین اولویت کاری خودم را محقق کردن همه خوبی ها برای مردم قرار داده ام و چه خوبی ای بالاتراز دنیایی بدون سلاح های اتمی!
تمامی آنچه که قصد دارم در این مجال بیان کنم همه از داشته ها و تجربه هایی شخصی نشات می گیرد. کره جنوبی سرزمین مادری من این روزها به شدت در گیرو دار یک جنگ قدیمی قرار دارد و هر روز تهدیدهای بسیاری ازجانب بمب های هسته ای و سلاح های کشتار جمعی را متحمل می شود. البته باید به خاطر داشته باشیم که این تهدید ها صرفا مختص به آسیا نیست. به رغم آن تابوی همیشگی که در مقابل استفاده از سلاح های اتمی وجود داشته است باز هم خلع سلاح های هسته ای رویایی خیالی است که صرفا در لحظاتی کوتاه به حقیقت نزدیک می شود. اما آیا واقعا تابوی کاربرد سلاح های اتمی عامل براندازی آن نیز خواهد بود؟
شاید دولتها در زمانی که صحبت از سلاح های هسته ای در میان باشد تصمیم های بزرگی در این باره بگیرند و قطعنامه هایی پی در پی صادر کنند اما باید توجه داشت که سازمان ملل دارای نقش حساس و سازنده ای است. ما در این جا می توانیم برنامه های بسیاری برای دولت هایی که با نقطه نظرهای مشترک سعی در تقابل با این بحران دارند فراهم کنیم. ما اینجا تحلیل می کنیم، آموزش می دهیم و در نهایت از همه اهداف مشترک و پذیرفته شده دولت ها حمایت می کنیم.
در این میان بسیاری از دولت ها از دسترسی به سلاح های اتمی چشم پوشیده اند و خود را به شدت ملزم به پذیرش پیمان عدم تکثیر سلاح های کشتار جمعی کرده اند. با این حال برخی دیگر در اختیار داشتن چنین سلاح هایی را نوعی نماد شخصیتی و موقعیتی خود می پندارند . بعضی نیز آن را به چشم وسیله ای دفاعی در تقابل با کشورهایی می نگرند که پیش از آنها به سلاحی اتمی دست یافته اند. متاسفانه بازدارنده های اتمی این روزها به نوعی بیماری واگیردار تبدیل شده است که ملت ها به صورتی همه گیر برای تقابل با هم به آن اتکا می کنند. در این اوضاع پذیرش قراردادهای عدم تکثیر سلاح های اتمی کاری بسیار مشکل و سخت خواهد بود. این روزها جهان به شدت در خطر استفاده از سلاح های اتمی جای دارد.
جهان این روزها همچنان ایران و کره شمالی را برای فعالیت های هسته ای نکوهش می کند و آنها هم به هر وسیله ای سعی دارند تا تمامی تحرکات خود را در مسیری صلح آمیز نشان دهند. اما آیا می توان شکافت هسته ای را حتی به بهانه استفاده صلح گونه از آن پذیرفت ؟ این روزها صحبت از یک رنسانس اتمی به میان آمده است چرا که به عقیده بسیاری از کارشناسان هم اکنون انرژی هسته ای می تواند در برابر همه چالش های تغییر وضعیت هوای جهان به عنوان یک منبع نیروگاهی پاکیزه مورد استفاده قرار بگیرد. البته شاید انرژی نهفته درون اتم ها بتواند جهانی را پاک و پاکیزه نگاه دارد اما افزایش تولیدات اتمی و مواد هسته ای و همچنین دسترسی گروهک های تروریستی به آن می تواند بزرگ ترین مخاطراتی باشد که جهان را تهدید می کند.
فقط کمی دقت و توجه به هزینه های بسیار سلاح های هسته ای و خطرهای همیشگی آنها جهان را به سمت ایده ها و دستاوردهای نوینی برای لحظه ای آسودن از خطر همه سلاح های کشتار جمعی سوق می دهد. خطرها و هزینه های استفاده از سایر گرینه ها نیز چنان سرسام آور است که ناخودآگاه ملت ها را باید از رویکرد به آن بازدارد. بنا به گزارش مرکز تحقیقات بین المللی صلح استکهلم هزینه کل ارتش های جهان در سال میلادی گذشته بیش از 1.3 تریلیون دلار بوده است. در حالی که ده سال پیش مرکز بوکینگ بر اساس تحقیقات انجام شده هزینه سلاح های هسته ای کشور ایالات متحده را فقط 5.8 ترلیون دلار اعلام کرده بود. به هر ترتیبی این ها همه هزینه های گزافی هستند که باید در جریان سایر خدمات تولیدی و منافع جهانی به کار گرفته شوند.
در این میان کشورها و گروه های مختلفی در سرتاسر جهان سعی در اشاعه باور منع استفاده از سلاح های هسته ای دارند که کم و بیش و هراز گاهی موفق بوده اند. من قصد دارم 5 در این مقوله 5 پیشنهاد خودم را برای تقابل این مساله بیان کنم:
نخست این که من از همه گروه های فعال در زمینه منع تکثیر سلاح های اتمی به خصوص دولت هایی که سلاح های هسته ای در اختیار دارند تقاضا دارم همه تعهدات و الزامات خود را در سایه پیمانی که برای ممانعت از تکثیر سلاح های جمعی تببین شده است به کار گیرند. آنها می توانند با تبیین چارچوبی مشخص یکدیگر را ملزم به توجه بیشتر به تدابیر منع سلاح های جمعی به صورت متقابل کنند تا به این ترتیب از بازدارنده های اتمی در امان باشند. حتی می توان با برگزاری نشست های گسترده که تضمین اجرایی بالایی نیز دارند تمامی کشورها را از طریق گفت و گو به این امر مجاب کرد، چنان که سازمان ملل به عنوان سازمانی ذیصلاح تاکنون تلاش های بسیاری در این عرصه انجام داده است. من برای همه اعضای سازمان ملل نسخه هایی از پیمان نامه های پیش رو را ارسال کرده ام تا بلکه از طریق آنها بتوان به دستاوردهای موثری نائل شد.
در این میان قدرت های هسته ای جهان باید از سوی دیگر دولت ها برای شرکت در نشست هایی نظیر کنفرانس خلع سلاح ژنو که موثرترین نشست چندجانبه کشورهای جهان است ترغیب شوند. همچنین جهان وظیفه مهم دیگری نیز به عهده دارد: از سرگیری مذاکرات روسیه و ایالات متحده برای کاهش شمار زرادخانه های هسته ای چرا که آنها سال های بسیار به سبب بروز جنگ سرد برای تقابل با یکدیگر بر شمار کلاهک های هسته ای شان افزوده اند. از سوی دیگر سرمایه گذاری موثر دولت ها در علوم بنیادی می تواند شرایط بهتری در کاهش فعالیت های هسته ای در پی داشته باشد. پیشنهاد انگلستان برای میزبانی همایشی بین المللی با حضور قدرت های برتر هسته ای جهان در جهت بازبینی همه قوانین و تمهیدات حاضر را نیز می توان گامی بلند در مسیری صحیح تلقی کرد.
دوم این که اعضای دائم شورای امنیت باید در رابطه با تامین امنیت جهانیان با وجود گسترش سلاح های اتمی تدبیری نوین در پیش بگیرد. آنها می توانند به کشورهایی که سلاح و انرژی هسته ای در اختیار ندارند این تضمین را بدهند که هیچ گاه هدف کشورهای دارنده این سلاح های مخرب نیستند و این تسلیحات در جهیت تهدید یا فشار آنان به کار گرفته نمی شود. برگزاری نشست هایی که به آن تاکید داریم از وظایف اصلی شورای امنیت است که کمتر به آن پرداخته می شود. شورای امنیت لازم است در این بحبوحه کشورهایی را که عضو پیمان منع تکثیر سلاح های جمعی نیستند ملزم به محدود کردن قابلیت های هسته ای خود نماید و تعهدات و الزامات خود را وارد برنامه های اتمی آنان کند.
سوم این که تمامی آزمایش های هسته ای و شکافت های اتمی یک جانبه باید به فراموشی سپرده شوند. در این رابطه لازم است با تدوین پیمان منع آزمایش های هسته ای فراگیر تمامی دولت ها را بدون هیچ گونه پیش شرطی به این امر وادار کنیم.
من به شخصه از طرح استقرار مناطق آزاد هسته ای آسیای مرکزی و آفریقا به شدت استقبال می کنم و خواهان آن هستم تا خاورمیانه نیز از چنین مناطقی بهره مند شود. همچنین من از تمامی کشورهای عضو پیمان ان پی تی می خواهم که به همکاری موثر خود با آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه دهند و همراه با پروتکل های الحاقی زمینه لازم را برای تقویت و گسترش آن فراهم کنند.
چهارم این که دولتهایی قدرتمند هسته ای جهان باید هراز گاهی در باره این که چه اهدافی را دنبال می کنند به سایرین پاسخ دهند. البته آنها در دوره های مشخص اقدام به انتشار ماوقع فعالیت های خود می کنند اما به ندرت پیش می آید که این اطلاعات در اختیار عموم مردم قرار بگیرد.
به این ترتیب من از همه قدرت های هسته ای جهان دعوت می کنم نمایندگی های سازمان ملل را در زمان هایی خاص از شرح فعالیت ها و اقدامات خود آگاه کنند. فقدان آمار و اطلاعاتی دقیق از شمار تسلیحات هسته ای پراکنده در جهان و کشورهایی که برای دستیابی به آن تلاش می کنند دنیای ناامنی برای همه ساخته که باید از طریق شفاف سازی همه دغدغه های جهانیان مرتفع شود.
و در نهایت بهره گیری از روش های نوین برآورد و سنجش اطلاعات تکمیلی از مواردی است که جهان ناامن امروز به شدت به آن نیازمند است. این روش ها می توانند در انواع شیوه های تقابل با سلاح های تخریب جمعی، مبارزه در برابر تولید تسلیحات جدید و ممنوعیت هایی در این باره و حتی استقرار پایانه های موشکی در گوشه و کنار جهان خلاصه شوند.
به یاد داشته باشیم که اگر تمامی قدرت های برتر جهان سعی داشته باشند فقط یکی از این پیشنهادها را در ورای برنامه های هسته ای خود قرار دهند نه تنها در آینده ای نزدیک شاهد پذیرش پیمان منع تکثیر سلاح های کشتار جمعی از سوی همگان خواهیم بود بلکه نظامی یکپارچه همراه با صلح و امنیت را در کنار خود تجربه خواهیم کرد.
ترجمه: لیدا هادی
نظر شما