زبان‌هایی که نسل جوان ایران خاطره‌ای از آنها ندارد/ زرگری، مرغی و ... از کجا آمدند و کجا رفتند؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، کروش صفوی زبانشناس و استاد دانشگاه علامه طباطبائی در گفت و گو با مجله آزما به ویژگی‌های زبان‌های ساختگی پرداخته است.

او گفته اهمیت خاص مشاغل به معنای وجود گنگ و گروهی خاص است که مثلا  مطرب‌ها عضو آن بوده اند و بر همین اساس قرار بوده این ها از بقیه متمایز باشند. یعنی وقتی نگاه می کنیم می بینیم زبان «مطربی» را برای این می سازند تا بتوانند در درون گروه به گونه‌ای که دیگران متوجه نشوند با هم حرف بزنند و بلد بودن این زبان خودش نشانه‌ای از عضو گروه بودن است. زرگری و مرغی و... هم همین طور است.

 در یکصدویازدهمین شماره ماهنامه فرهنگی آزما، زبان‌های فراموش شده صنفی و زبان‌های مخفی و دلایل پیدایی این زبان‌ها که در فرهنگ فارسی با عنوان «لتر» از آن نام برده شده در گفت‌ وگوهایی با دکتر کوروش صفوی استاد زبان‌شناسی، دکتر فرزان سجودی، زبان شناس و پژوهشگر ادبی و... مورد بحث و بررسی قرار گرفته.

صفوی در پاسخ به این پرسش که آیا این ها  برای ابداغ زبان خاص روی بدنه‌ی زبان کار می کنند و تغییراتی در آن می دهند؟ گفته:«نه، این ها کار خاصی نمی کنند، بلکه فقط یک سری قاعده های آوایی را که از قبل برای خودشان تعریف کرده اند، به زبان فارسی اضافه می کنند.

 به گفته‌ی این زبان شناس، شباهت زبان‌های یاد شده به هم در اصل نشان می‌دهد که آفرینش خلاقانه ای در آن ها نیست. نمی دانم که اول زرگری به وجود آمده یا مثلا مرغی. ولی به هر حال یکی اول بوده و افراد گروه بعدی با شنیدن آن زبان ترغیب شده اند که آن ها هم زبان خودشان را داشته باشند. بعد «ز» زرگری را در مرغی تبدیل به «غ» کرده اند چون این زبان ها مکتوب هم نبوده کار چندانی هم از نظر تاریخچه‌ای روی آن ها صورت نگرفته، در نتیجه داده های زیادی در این زمینه نداریم در واقع سند نداریم. الان هم کم کم این زبان‌ها در حال از بین رفتن است.

 او معتقد است: «الان دیگر جواهرفروشان با هم زرگری حرف نمی‌زنند، چون آن اتحاد و محدودیت گروهی سابق وجود ندارد و دایره‌ این صنف از آن تعداد محدود هفتاد سال پیش که مثلا ده نفر جواهر فروش بزرگ در بازار تهران بودند و پنج تا تبریز و... خارج شده و قدیمی‌ها هم از بازار خارج شده اند. البته شرایط زرگری به طور مشخص با زبان مطریی و مرغی و زبان قصاب ها فرق می کرده چون مثلا بازیگران تئاتر و نوازندگان و ... در آن زمان ها کم تر موردپذیرش جامعه بودند یک زبان درون گروهی برای خودشان ساخته بودند مرغی را هم بیشتر اقشار فرودست جامعه حرف می زدند و.. این‌ها با زرگرها تفاوت داشتند اما با این حال این زبان هم در حال اضمحلال است. »

به گفته صفوی، مثلا مطرب‌ها وقتی دیدند که این ها در جامعه پذیرفته نیستند، از این «عدم پذیریش» در بین خودشان به عنوان ارزش استفاده می کردند، یعنی این که طرف بلد بوده مطربی صحبت کند، این یعنی عضویت در آن گروه، چون عضویت طوری دیگری که نداشتند.

در این شماره آزما که شماره مرداد ماه این ماهنامه فرهنگی است، گفت وگویی با محمود حسینی‌زاد با عنوان هم‌نشینی با مرگ، منتشرشده که روایت یک تریلوژی درباره مجموعه داستان‌های سه گانه این نویسنده و مترجم است.  مجموعه مطالبی درباره‌ی ژان کوکتو، نویسنده، سینماگر، شاعر و هنرمند آوانگارد فرانسوی و... میزگردی درباره هویت بخشی به سالن‌های نمایش از دیگر بخش های مجله آزماست.

5757