همه تلاشی که هیلاری کلینتون طی سفر اخیر خود به خاور دور و دیدار با سران آسیای شرقی برای بهبود مراودات دیپلماتیک آمریکا و دیگر کشورهای کرانه غربی اقیانوس آرام در پیش گرفته بود، با مناقشه ای به ظاهر کوچک میان دریانوردان ایالات متحده و چین به فنا رفت. هیلاری که سعی داشت به هر طریقی اعتماد سران چین را نسبت به دولت جدید آمریکا جلب کند با ورود ناو آمریکایی به آب های جنوب چین همه کوشش خود را بی ثمر دید، مناقشه ای که از همان ابتدا با واکنش تند وزارت امور خارجه چین مبنی بر نفی حقوق دریایی و کتمان حقیقت، رفتاری غیر قابل پذیرش عنوان شد. حتی سران ارتش چین پا را فراتر گذاشته و اعلام کردند که حضور ناو تجسسی ناشناخته آمریکایی در آب های چین ماموریتی کاملا جاسوسی از سوی کاخ سفید و با برنامه قبلی بوده که به طور حتم با تقابل پکن مواجه خواهد شد. که البته اگر ادعای سران چین درست باشد باید گفت که یکی از جنجالی ترین مناقشه های سال در حال وقوع است!
آمریکا به رغم همه تلاش خود نتوانست جلوی کنجکاوی خود را در مورد جزیره هاینان چین که مدت زمانی طولانی مکانی امن برای استقرار موشک های بالستیک این کشور بوده است بگیرد و همین واکاوی بی مورد در نهایت به ضرر اهالی کاخ سفید تمام شد.
در آوریل سال 2001 میلادی یک هواپیمای جاسوسی آمریکا پس از رویارویی با جنگنده چینی مجبور به فرود اضطراری در این جزیره شد. این واقعه نخستین دغدغه خارجی جرج بوش در روزهای ابتدایی ریاست جمهوری بود. بوش در آن روزها مجبور به عذرخواهی از سران چین شد. در سال 2002 هم هنگامی که کشتی بازرسی آمریکت در آب های دریای زرد گرفتار شد سران کاخ سفید دوباره حرفی برای گفتن نداشتند. در همه این سال ها این چین بوده که هر بار به ناوهای آمریکایی برای ورود به حریم خصوصی مناطق تجاری این کشور اعتراض کرده و این آمریکا بوده که کمتر وقعی بر قرارداد 1982 سازمان ملل در رابطه با حفظ حریم دریایی کشورها نهاده است. آمریکا هر بار به بهانه تامین امنیت منافع خود در دریای شلوغ جنوب چین که بار تردد بیش از نیمی از نفت کش های دنیا را به دوش دارد، از پاسخ به اعتراض های همیشه پکن سرباز زده است.
البته هیلاری کلینتون طی سفر به پکن نیز در گفتاری غیر طبیعی ابراز داشت:" ما یا با هم پیش می رویم یا با هم سقوط می کنیم. ما همه مسافران یک قایق هستیم که شکر خدا یک مسیر را طی می کنیم!" این دقیقا خط مشی رویارویی دو قدرت شرق و غرب را تعیین می کند.
در حال حاضر مهم ترین مساله ای که در منطقه آسیاپاسیفیک چشم ها را به خود خیره کرده موضوع رقابت تسلیحاتی چین و آمریکاست که با مقیاسی کلان در حال رشد است. افزایش 15درصدی بودجه نظامی چین در سال میلادی گذشته بیانگر حساسیت رقابت دو قدرت برتر شرق و غرب در عرصه تسلیحات نظامی است که البته به طور حتم در میانه قرن حاضر و حتی زمانی بسیار زودتر از آن احتمال تقابل نظامی آنها نیز می رود!
در این میان مساله تایوان و استقرار سامانه نظامی آمریکا در این جزیره نیز مساله دیگری است که هراز گاهی اختلاف های عمیق میان سران واشنگتن و پکن پدید می آورد. چالش هایی نظیر حق حاکمیت بر جزایری که در میانه آب های دریای جنوب و غرب اقیانوس آرام جای گرفته اند، حق استخراج و استفاده از ذخایر نفت و گاز مستقر در این ناحیه و نظارت بر خطوط دریایی بین المللی نیز تنش های بسیاری را پیش روی دو طرف قرار می دهد.
البته تظاهرات اعتراض آمیز بوداییان تبت در چین به یادبود جنبش سال های دور آنها، خود عاملی شد تا بار دیگر وزارت خارجه آمریکا برای سرپوش بر دخالت ارتش این کشور در آب های دریای جنوب مساله حقوق بشر در چین را بهانه کند و دامنه آن را به دیگر عرصه ها نیز بکشاند.
در این راستا انتظار می رود نشست جی 20 در آوریل آینده بر بسیاری از منازعات چین و آمریکا توجه داشته باشد. باراک اوباما و هو جینتائو همتای چینی او در حالی در لندن به دیدار هم می روند که بحران اقتصادی و بسیاری از تنش های دیپلماتیک دیگر تا نیمه های قایق سواری آنها را فرا گرفته است. این آخرین فرصتی است که می تواند سرنوشت مسافران شرق و غرب را مشخص کند. آنها یا با هم به اعماق اقیانوس متلاطم بحران های جهانی می روند یا این که همراه با هم راهی برای نجات از توفان آسیا پاسیفیک می یابند!
مایکل هرش / ترجمه: لیدا هادی
هفته نامه الجزیره 12 مارس 2009
نظر شما