محمد اکبری- حزب عدالت و توسعه در ابتدای کار خود با عملکرد مثبت اقتصادی که داشت توانست مقبولیت زیادی در بین مردم ترکیه پیدا کند ولی با گذشت زمان و البته با اقدامات ناکارآمد اردوغان رفته رفته از مقبولیت این حزب کاسته شد و این ناکارآمدی تا جایی ادامه پیدا کرد که باعث کناره گیری و استعفای داود اغلو شد. جواد صالحی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل ترکیه معتقد است که تغییر نظام سیاسی از پارلمانی به ریاستی در شرایط فعلی ترکیه اولویتی ندارد و اردوغان در رابطه با این موضوع باید با احتیاط بیشتری قدم بردارد.
فضای سیاسی در ترکیه بسیار پیچیده شده است و حالا با کنار رفتن احمد داود اوغلو اوضاع قابل تامل تر هم شده است. به نظر شما اردوغان به تنهایی می تواند ترکیه را به پیش ببرد؟
ساختار سیاسی ترکیه در حقیقت از یک سری فرآیند های پیچیده ای تبعیت می کند که این ساختار ها تحت تاثیر مولفه هایی همچون قومیت، مذهب و نقش متغیر های فرامنطقه ای و منطقه ای هستند. عملکرد مثبت آقای اردوغان یا حزب عدالت و توسعه ترکیه سبب شده در طول سال های 2000 به بعد این حزب از مقبولیت و مشروعیت بالایی برخوردار شود و دوران شکنندگی ساختار های دولت های بی ثبات را پشت سر بگذراند. در این شرایط در ابتدا عملکرد مثبت اقتصادی و حمایت از عملگرایی اقتصادی سبب شد حزب عدالت و توسعه به یک انسجام دست پیدا کند و اهداف خود را پبش ببرد. در بحث سیاست خارجی و داخلی و نوع تعامل با گروه های مخالف و حتی اقلیت ها منجر به تدوین برنامه های راهبردی گردید که در عمل هر چه جلوتر می آییم آسیب پذیری های این هدف گذاری ها و انسجام تا حدودی دچار خدشه می شود.
چه دلایلی باعث شد حزب عدالت و توسعه رفته رفته مقبولیت خود را از دست بدهد؟
بعد از تحولات بیداری اسلامی یا تحولات جهان عرب نوک پیکان تهاجم ها و چالش های برنامه های حزب عدالت و توسعه در عرصه های داخلی و منطقه ای افزایش پیدا کرد. در عرصه های داخلی تقابل با سکولارها، تلاش برای محدود سازی روزنامه نگاران، جریان های آزاد اندیشه و به چالش کشیدن نحوه تعامل با کردها خود به خود ضریب امنیتی جامعه ترکیه را هدف قرار داد. در بحث های فرامنطقه ای حمایت های بی حد از اخوان گرایی در مصر تا سایر اقصی نقاط جهان، نحوه مداخله در سوریه و اظهار نظرهای بسیار قاطع و کلیدی برای تغییر رژیم بدون توجه به زیر بناهای فکری و اجتماعی جامعه سوریه و حتی نقش مداخله گرها از مواردی است که چالش های ترکیه را افزایش داد. ترکیه ای که با شعار به صفر رساندن مشکلات با همسایگان وارد میدان شده بود خود به خود بعد از سال های 2011 و 2012 امروز با اکثر کشور های پیرامون خودش دچار مشکل شده است. مشکلاتی که از روسیه گرفته تا به ایران، لبنان، عراق، سوریه، مصر ختم می شود.
نقش اردوغان در مورد کاهش مقبولیت حزب عدالت و توسعه چیست؟
من شخصا بر این باور هستم که اردوغان عملگرای بزرگی در عرصه های اقتصادی در جامعه ترکیه بوده و توانسته نظر اکثر مردم ترکیه به حودش جلب کند. اما خطاهای بزرگی که در طی سال های اخیر انجام داده است رفته رفته صدمات بسیار به وجهه و جایگاه اردوغان و هم حزب عدالت و توسعه وارد می کند. آن چیزی که ما از انتخابات سال گذشته تا حدودی شاهدش هستیم ایجاد شکاف در بین حزب عدالت و توسعه و به نوعی ریزش هایی در درون حزب عدالت و توسعه به رهبری عبدالله گل بودیم چه آنکه این فرآیند با جانشینی داود اغلو تداوم پیدا کرد اما این تداوم تجربه بسیار زیبایی برای انتظارات تحلیلگران نبوده.
استعفای داود اغلو چه تاثیری بر ادامه فعالیت حزب عدالت و توسعه خواهد گذاشت؟
اگرچه حزب عدالت و توسعه توانسته با امنیتی کردن فضای ترکیه انتخابات پارلمان را ببرد و پیروز انتخابات باشد اما چالش های جدی پیش روی خود دارد و به گونه ای که باید بگوییم فضای جامعه ترکیه را به خصوص در بحث قومیتی تشدید می کند. من شخصا اعتقاد دارم که داود اغلو چه به واسطه ناکارآمدی در تحقق اندیشه ها و اهداف و چه به واسطه اختلاف با اردوغان کناره گیری کرده باشد، باید بگوییم حزب عدالت و توسعه وارد یک پیچ تاریخی شده که در این پیچ تاریخی سرنوشت آینده حزب عدالت و توسعه رقم خواهد خورد.
تغییر ساختار سیاسی از پارلمانی به ریاستی با توجه به مخالفت‌هایی که در درون جامعه ترکیه وجود دارد، می‌تواند به صورت موفقیت آمیز پیاده شود؟
در شرایطی که مخالفت ها و ناامنی داخلی، کاهش سرمایه، کاهش توریسم کاهش درآمد سرمایه گزاران در بخش خدماتی ترکیه، تحریم ها که روز به روز اقتصاد این کشور را نحیف تر می کند، افزوده شدن یک محور جدید تحت عنوان موافقین تغییر ساختار از پارلمانی به ریاستی و مخالفین آن می تواند این جایگاه را آسیب پذیرتر کند، طبیعتا دشواری ها هم بیشتر خواهد شد. اردوغان باید به عنوان یک سیاستمدار واقع گرا به این فکر کند تغییر ساختار شاید در شرایط فعلی اولویت ترکیه نباشد و انجام دادن این کار می تواند هزینه های بسیار گزافی را متوجه او حزیش و دولت ترکیه کند.
5250
نظر شما