تلاش برای توسعه همکاری‌های فرهنگی و دینی با ایتالیا

مسیر همکاری ایتالیا کشوری که بیش از همه به واتیکان و کلیسای کاتولیک آن و همچنین ساختمان های بسیار قدیمی و البته تاریخی که آن را به مانند موزه ای بزرگ در فضای باز تبدیل کرده است شناخته می شود.

این کشور به منظور برپایی دهمین دوره گفتگوهای اسلام و مسیحیت و همچنین اولین دور گفتگوهای فرهنگی ایران و اروپا و دیدار با پاپ فرانسیس و برخی مقامات محلی، مقصد سفری چهار روزه از تاریخ 2 تا5 آذرماه بود که دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ،عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس شورای سیاستگذاری ادیان در راس هیئت بلندپایه علمی، دینی و فرهنگی به آنجا عزیمت کرده بودند.

هیئت اعزامی کشورمان را در زمینه دینی آیت الله ابوالقاسم علیدوست عضو هيأت علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي،حجج اسلام و المسلمین دکتر مرتضی جوادی‌آملی رييس مؤسسه علوم وحياني اسراء، دکتر سيد مهدي خاموشي رييس سازمان تبليغات اسلامي، دکتر عبدالحسین خسروپناه رييس مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران،دکتر محمد مسجدجامعي عضو شوراي سياستگذاري اديان،دکتر محمد جواد صاحبي ريیس شورای علمی دبیرخانه دین پژوهان کشور،دکتر سيد يحيي يثربي استاد گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبايي (ره)، دکتر محمدمهدی مظاهري عضو هيأت علمي دانشگاه تهران و رييس مؤسسه فرهنگي اكو و هايده رمضان‌رستم‌آبادي کارشناس مسيحيت كاتوليك مركز بين‌المللي گفت‌وگوي اديان سازمان تشکیل می دادند.

در هیئت فرهنگی همراه که به میزبانی بنیاد بزرگ دایره المعارف ایتالیا اولین گفتگوهای فرهنگی ایران و اروپا را برگزارکردند هم حجت الاسلام و المسلمین قاضی عسکر نماینده ولی فقیه در حج و زیارت که همزمان در این کشور حضور داشتند و دکتر سلیمی ریاست دانشگاه علامه طباطبایی ،دکتر سید احمد رضا خضری استاد دانشگاه، رایزن اسبق کشورمان در اسپانیا و مشاور رئیس و مدیرکل حوزه ریاست دانشگاه تهران، دکتر محمد جعفر جوادی ارجمند استاد دانشگاه تهران و خانم جمیله کوکبی کارشناس مرکز مطالعات فرهنگی و بین المللی سازمان تشکیل می داد.

در سوی دیگر میزهای گفتگو هم در بخش دینی کاردینال ژان لوئی توران قائم مقام پاپ رئیس شورای پاپی گفت و گوی دینی، اسقف میگوئل آنخل آیوزو دبیر شورای پاپی گفت و گوی دینی،خالد پطرس عکاشه دبیر کمیسیون ارتباطات با مسلمانان در شورای پاپی گفت و گوی دینی و تعداد دیگری از شخصیت های دینی و در بخش فرهنگی هم که به ریاست دکتر ماسّيمو برای رئیس بنیاد دایره المعارف ایتالیا و وزیر سابق فرهنگ، میراث فرهنگی و گردشگری حضور یافتند، پروفسور مارکو مانچینی معاون وزیر آموزش دانشگاه و تحقیقات ایتالیا ، استاد دانشگاه ، ایران شناس و رئیس موسسه مطالعاتی خاورمیانه و آفریقا ،پروفسور آدولفو مورگانتی بنیانگذار انجمن فرهنگی بین المللی هویت اروپا، رئیس مرکز نشر معتبر چرکیو و بنیانگذار نشریات معتبر و تخصصی و نویسنده چندین کتاب در زمینه تاریخ ادیان، پیتر آنجلو بوتافوکو نویسنده و روزنامه نگار که موسس نشریات مختلف تحلیلی و نویسنده کتب معتبر فرهنگی ، پروفسور آدریانو روسی استاد شرق شناسی ناپل، متخصص زبان پهلوی، ایران شناس و رئیس فعلی انستیتوی مطالعاتی خاورمیانه و آفریقا، خانم دکتر فلیچتا فرارو ایران شناس و فارغ التحصیل زبان و ادبیات فارسی تشکیل می داد.

هر دو برنامه را معاونت آموزش و پژوهش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با همکاری قولی رایزن فرهنگی کشورمان در ایتالیا برنامه ریزی کردند و با حمایت های حجت الاسلام و المسلمین ربانی سفیر کشورمان در واتیکان و مظفری سفیر ج.ا.ایران در رم به نظر می رسد با تاثیرگذاری مثبت و ارزنده ای به انجام رسید.

گفتگوهای دینی و مسیر تعامل و همکاری حداکثری

بدون تردید می توان از نوع تعاملات ،مباحث و مقالات ارائه شده در این دور مذاکرات که برخی از دوستان با سابقه قبلی بر آن تاکید می کردند اینگونه برداشت کرد که بعد از طی شدن دو دوره متمایز یعنی تردید و سپس اعتماد و یقین میان دو طرف در طول 9 دوره مذاکرات قبلی، عزم جدی تری برای ورود به موضوعات عملیاتی و اجرایی ایجاد شده که می تواند زمینه مناسب تری را برای همکاری بیش از پیش دو طرف در جهان آشفته کنونی فراهم نماید.

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به دلیل جایگاه ویژه به عنوان متولی اصلی فعالیت های فرهنگی کشور در خارج از مرزها، برگزاری گفتگوهای دینی با مذاهب و ادیان مختلف نیز با محوریت سازمان و بهره مندی از ظرفیت های کشور به اجرا در می آورد که در این ارتباط خوشبخانه شاهد رشد و توسعه فعالیت ها در گفتگوی با ادیان الهی و شرقی هستیم.

در ارتباط با گفتگوهای اسلام و مسیحیت کاتولیک و شورای پاپی گفتگوی ادیان واتیکان باید گفت که به صورت متقابل از سال 1373 در تهران آغاز و تا سال 1394، نه دوره این گفتگوها با موضوعاتی همچون بررسي پديده تجدد ازديدگاه انديشمندان مسلمان ومسيحي كاتوليك، اسلام ومسيحيت در مواجهه با كثرت گرايي ديني، جوانان؛ هويت وتعليم وتربيت ديني،اركان صلح؛حقيقت،عدالت،عشق و آزادي، اخلاق زيستي از ديدگاه اسلام و مسيحيت كاتوليك، عقل و ايمان، دين و جامعه، همكاري مسلمانان و مسيحيان براي اعتلاي عدالت در دنياي معاصر و گفتگوي سازنده مسلمانان و مسيحيان براي مصلحت جامعه برگزار شد و دور دهم نیز با موضوع «افراط‌گرایی و خشونت به نام دین؛ کدام رویکرد به دین؟» در تاریخ 2 و 3 آذرماه به مدت دو روز به میزبانی شورای پاپی گفتگوی ادیان در چهار بخش افراط گرایی و خشونت به نام دین ،دلایل حامیان و عاملان آن، موضع و پاسخ دین(نقطه نظرات)، رویکرد خردمندانه به دین: نشان امید برای بشریت مجروح (رویکردها)، بشریت و خانه ی مشترک آن. سهم دین برای داشتن جهانی بهتر(چشم انداز) و جمع بندی و بیانیه برگزار شد.

از این مباحث می توان این گونه نتیجه گرفت که به واقع دین هیچگونه ارتباطی با خشونت ندارد و آنچه در خشونت و افراط گرایی امروز در جهان و به ویژه منطقه خاورمیانه می توان دریافت نمود، نگاهی منحرف ، التقاطی و فرصت طلبانه برای تامین منافع شیطانی به منظور تسلط بر دیگران است که سنخیتی با آموزه های دینی نداشته و ندارد و برای مقابله نیز باید آموزش درست، معرفی دقیق و انتقال صحیح موضوعات و مسائل دینی و مذهبی شکل گیرد و صد البته که ارزش ها و آموزه های اصیل و درست دینی که رویکردی اصلاح طلبانه، متعالی و صلح طلبانه دارد نیز ارائه گردد.

آنچه بر روح این گفتگوها ودیدارها حاکم بود بی تردید اهتمام بر مشترکات دینی برای دسترسی به امنیت، صلح و آرامش، منطقه ای و جهانی در کنار ضرورت اقدام و عمل مشترک برای تحقق دیدگاه های مشترک است.

دکتر ابراهیمی ترکمان هم در سخنرانی مراسم افتتاحیه بر ضرورت توجه به باطن دین، برای دستیابی به جهانی عاری از خشونت و افراط گرایی تاکید کرد و نتیجه دیدگاه های افراطی از دین را فاصله از صلح و ایجاد خشونت و افراط گرایی دانست و با توجه به محور اصلی مطالب خود مبنی بر توجه دادن به تاثير غفلت از باطن دين در پيدايش خشونت و افراط‌گرايي به نام دين و نيز راه هاي جلوگيري از آن گفت: غفلت، به معناي عدم توجه به هرچيز موجود و حاضر است و در منطق قرآن غفلت از باطن دين به عنوان علت عدم پايبندي به دين و در نتيجه عدم انجام اعمال صالح ذكر شده که سبب جهالت مدرن مي شود و منشاء آن ناباوري به آموزه‌هاي عقل وخرد و داشتن و شدن است و دين از بشر، شدن به معنای با خبر شدن؛ هوشيار شدن؛ عادل شدن؛ پرهيزگار شدن؛ دوستدار بشريت شدن؛ صالح شدن و شدن‌هاي ديگر را انتظار دارد.

وی به دیدگاه های انحرافی از دین اشاره کرد و در ادامه به تشریح موضوعات مرتبط با نشست پرداخت و البته در بخش های ابتدایی سخنان خود هم تشکر ویژه از برگزار کنندگان و میزبانان اجلاس داشت.

کاردینال ژان لوئی توران، قائم مقام پاپ و رئیس شورای پاپی گفتگوی ادیان واتیکان هم در این مراسم سخنرانی کرد و ضمن خیر مقدم به هیئت ایرانی گفت : بسیار خوشحالیم که می توانیم امیدها، نگرانی ها و افکارمان را در مورد هر آنچه در رابطه با مقولات مهم برای مسلمانان و کاتولیک هاست با یکدیگر تقسیم نماییم و حضور ما در این جمع به معنای تداوم و روابط دوستانه عمیق فیمابین است و ما در اینجا با روحی از اخوت، حکمت و امید برای دستیابی به صلح و آرامش برای همه اعضاء خانواده بشر گرد هم آمده ایم.

در طی دو روز (صبح و عصر) هم اندیشمندان و شخصیت های دینی به ارائه مطالب و مقالات خود پرداختند و نهایتا بعد از جمع بندی، بیانیه اجلاس به تصویب رسید و دو طرف بر برگزاری اجلاس یازدهم در تهران توافق نمودند .

دیدار با پاپ و دعا برای آینده بهتر بشر

روز چهارشنبه 3 آذرماه بر اساس برنامه ریزی قبلی از سوی شورای پاپی واتیکان قرار شد که با پاپ فرانسیس دیدار داشته باشیم و برای این منظور باید به کشور واتیکان که دیوارهای آن با محافظینی از سوئیس در قلب رم قرار داشت می رفتیم و تمامی اعضاء سوار بر اتوبوس مخصوص، به داخل واتیکان منتقل شدند و بعد از استقرار در محل ملاقات، پاپ وارد شد.

در ابتدا کاردینال توران قائم مقام پاپ و رئیس شورای پاپی گفتگوی ادیان گزارش کوتاهی از نشست دهم ارائه کرد و بعد هم پاپ چند دقیقه ای صحبت کرد و از این اقدام در گفتگوی اسلام و مسیحیت تقدیر کرد و با اشاره به علاقه مندی خود به فرهنگ ایران و احساس قرابتی که با آن دارد از جمع هیئت ایرانی خواست تا او را دعا کنند و این همان جمله ای بود که دکتر ابراهیمی ترکمان هم بیان کرد و تصریح نمود این گفتگوها فرصت مغتنمی است تا با تاکید بر اشتراکات دینی و توسعه همکاری های مشترک بتوان زمینه را برای ایجاد صلح و ثبات در جهان فراهم نمود.

پاپ بعد از این گفتگوی کوتاه به سوی هیئت ایرانی آمد و با تک تک آنان احوالپرسی نمود و عکاس هم تلاش می کرد از زوایای مختلف تصویر ملاقات را ثبت و ضبط نماید و در آخر هم عکس یادگاری دسته جمعی گرفته شد.

به واقع می توانستید در این ملاقات صمیمانه و نزدیک مانند هر ملاقات دیگری که میان شخصیت های مذهبی برقرار می شود، روح آرامش و اعتقاد به خداوند و ضرورت تلاش برای رشد و تعالی به سوی او و علاقه مندی که برای دستیابی به ثبات و صلح در جهان آرزو می کردند مشاهده نمایید.

دکتر ابراهیمی ترکمان در بدو ورود به ایتالیا و قبل از آغاز گفتگوها با کاردینال توران قائم مقام پاپ و رئیس شورای پاپی گفتگوی ادیان هم دیدار جداگانه ای را برای تصمیم گیری نهایی در مورد نشست و نحوه اجرای برنامه ها برگزار کرده بود.

اولین دور گفتگوهای فرهنگی ایران و اروپا

روز 4 و 5 آذرماه به موضوع برگزاری اولین دور گفتگوهای فرهنگی ایران و اروپا که در شرایط امروز منطقه و جهان هم می توانست نقش تاثیر گذاری را داشته باشد اختصاص یافت که در سالن اجلاس یکی از مهمترین مراکز فرهنگی این کشور یعنی بنیاد دایره المعارف برگزار می شد.

دکتر ابراهیمی البته در روز قبل هم با دکتر ماسّيمو برای رئیس بنیاد داریره المعارف ایتالیا و وزیر سابق فرهنگ، میراث فرهنگی و گردشگری ملاقات کرده بود که به نظر شخصیتی فرهیخته و فرهنگی و البته آشنای با فرهنگ ایران به نظر می رسید که بعد از برجام نیز اولین وزیر اروپایی بود که به کشورمان سفر کرد و برداشت های خود را از این سفر با اشتیاق و زیبایی بیان می کرد.

وی به شدت از جریان حاکم بر فرهنگ جهان و ترویج و توسعه روزافزون ابزارهای اینترنتی به جای دایره المعارف ها نگران بود و انتقال درست اسناد و داشته های فرهنگی را بسیار مهم می دانست.

رئیس سازمان هم در این دیدار به ضرورت های مورد نیاز برای حفظ و معرفی داشته های فرهنگی اشاره کرد و بر تبدیل تهدیدات فضای مجازی و ابزارهای اینترنتی به فرصت تاکید نمود و این که باید فرهنگ و هویت ملت ها را با تدوین دایره المعارف ها حفظ کنیم. در ادامه هم دو طرف در خصوص برنامه گفتگوی فرهنگی به بحث و تبادل نظر پرداختند.

اولین دور گفتگوهای ایران و اروپا، طرح ارزشمندی بود که در معاونت آموزش و پژوهش و مرکز مطالعات فرهنگی - بین المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی طراحی و به اجرا در می آمد و این نوع گفتگوها برای توسعه همکاری ها در ارتباط با دیگر مناطق جغرافیایی و کشورها نیز ادامه خواهد یافت.

دکتر ابراهیمی در مراسم افتتاحیه به سخنرانی پرداخت و ضمن تشکر از طرف ایتالیایی در میزبانی این برنامه همزمانی گفتگوهاي فرهنگي با گفتگوي اديان را نشان از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های فرهنگی موجود در ایتالیا و همچنین اراده جدی مسئولین و اندیشمندان دو كشور در بهره‌گیری هرچه بیشتر از ظرفیت گفتگوهای فرهنگی و دینی در مسیر گسترش صلح و عدالت جهانی دانست و گفت: امروزه، برپایی اینگونه نشست‌ها از آن جهت حائز اهمیت است که دریابیم منشأ بسياري از منازعات و چالش‌ها در روزگار ما ریشه فرهنگی داشته و عمدتا به سوء برداشت‌ها و کاستی‌ها و نواقص موجود در فهم و درك مشترك فرهنگي بين جوامع بازمی‌گردد. از این رو، در جهان متلاطم و آشوب‌زده كنوني كه روزبه‌روز بر پیچیدگی و مشكلات آن افزوده می‌گردد، گفتگو برای يافتن زمینه‌ها و بسترهايی براي نزديك کردن دیدگاه‌ها و فهم مشترک ملت‌ها از یکدیگر بیش از هر زمان دیگر اهميت یافته است.

در ادامه هم رئیس بنیاد دایره المعارف ایتالیا طی سخنانی تاکید کرد که تبادلات فرهنگی ایران ، اروپا و ایتالیا را تسهیل می کنیم.

حجت الاسلام و المسلمین قاضی عسگر نماینده ولی فقیه در بعثه مقام معظم رهبری(مدظله العالی) نیز که همزمان با برگزاری این دور از نشست ها در این کشور حضور داشتند دقایقی به سخنرانی پرداختند و بعد از ان هم دو طرف در خصوص ضرورت های موجود در تعامل و همکاری فرهنگی مقالات خود را ارائه نمودند.

دیدار با قائم مقام وزیر فرهنگ ایتالیا

دکتر ابراهیمی در حاشیه برنامه های خود طی دیدار با خانم بوییتونی قائم مقام وزیر فرهنگ، میراث فرهنگ و گردشگری در خصوص توسعه همکاری ها به بحث و تبادل نظر پرداخت.

یکی از نکاتی که در این دیدار به چشم می خورد، اتاق مقام ایتالیایی بود که در کتابخانه ای بزرگ با سقفی بلند و طراحی قدیمی قرار داشت و نردبانی برای دسترسی به کتاب ها قرار داشت و بسیار جلب توجه می کرد.

نشست خبری با اصحاب رسانه

دکتر ابراهیمی ترکمان به همراه آیت الله علیدوست و حجت الاسلام و المسلمین جوادی آملی در جمع اصحاب رسانه که در محل اقامتگاه سفیر کشورمان در واتیکان برگزار شده بود حضور یافت و به سئوالات آنان در خصوص اهداف و برنامه های سفر، موضوعات منطقه ای و بین المللی، همکاری های فرهنگی با ایتالیا و ... در فضایی صمیمی پاسخ گفت.

هیئت ایرانی همچنین در دو دیدار جداگانه با حضور در محل اقامت سفرای کشورمان در رم و واتیکان به تبادل نظر در خصوص همکاری های دینی و فرهنگی میان ایران و ایتالیا و دریافت نظرات و دیدگاه ها حجت الاسلام و المسلمین ربانی و آقای مظفری پرداختند.

به هر شکل در یک نگاه کلی می توان این گونه برداشت نمود که فضای مثبت و ارزشمندی برای توسعه همکاری ها در زمینه های فرهنگی و دینی میان دو کشور وجود دارد و در نگاه کلان تر باید تلاش نمود این گونه برنامه ها را در میان دیگر کشورها نیز گسترش داد تا با تاکید بر اشتراکات و پرهیز از هرگونه تفرقه و اختلاف دیدگاه، جهانی توام با آرامش، صلح، ثبات و تعالی را جاری و ساری نمود و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این جهت همچون گذشته عزم خود را جزم نموده تا همکاری های فرهنگی و دینی را بسط و گسترش دهد.

/6262