سیاست خارجی در هفته‌ای که گذشت

هفته گذشته رایزنی ها برای حل و فصل بحران سوریه سرعت بیشتری به خود گرفت. رایزنی هایی که به ابتکار عمل تهران، مسکو و آنکارا با نشست مسکو و بیانیه سوریه آغاز شد و قراراست در آستانه قزاقستان ادامه یابد.

با این حال قبل از برگزاری نشست دولت و معارضه سوریه در آستانه، رییس جمهوری روسیه از امضای سند توافق آتش بس بین دولت و معارضه سوریه خبر داد؛ اقدامی که راه حل و فصل بحران سوریه را هموارتر خواهد کرد.

اتفاق مهم دیگر در هفته گذشته، تصویب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد در مخالفت با شهرک سازی صهیونیست ها در سرزمین های اشغالی و دهن کجی نتانیاهو به این قطعنامه بود. این اقدام از این جهت برای سیاست خارجی ایران حائز اهمیت است که حمایت از فلسطین و آزادسازی قدس شریف از مهمترین اصول حاکم بر سیاست خارجی ایران در 37 سال گذشته بود.
دیگر رخداد سیاست خارجی در هفته گذشته، حاشیه های برجامی در مجلس شورای اسلامی بود که بانی آن یکی از نمایندگان عضو جبهه پایداری بود که تفصیل آن در ادامه می آید.

سوریه در ریل دیپلماسی
رایزنی ها برای حل و فصل بحران سوریه بین تهران، مسکو و آنکارا در هفته گذشته هم ادامه داشت به طوری که این رایزنی ها در اواخر هفته گذشته سرعت بیشتری به خود گرفت و مسکو و آنکارا روز پنج شنبه از امضای سند آتش بس بین دولت سوریه و معارضه خبر دادند.

پیش از این نیز حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رییس جمهوری در تماس تلفنی با پوتین بر آغاز مذاکرات سیاسی و تداوم آن تاکید کرد. ضرورت تلاش برای رهاندن تمام مردم سوریه در نقاط تحت محاصره از دست تروریست ها و ارسال کمک های انسانی و دارویی از محورهای این رایزنی تلفنی بود.

روحانی در این گفت و گو تاکید کرد: باید مراقب بود که گروه های تروریستی با بهره گیری از فرصت های آتش بس، مجددا تجدید قوا ‏نکنند و مناطقی را بویژه در برخی نقاط حساس سوریه به پایگاه جدید خود تبدیل نسازند.‏

ولادیمیر پوتین هم در این تماس دستاورد هماهنگی دو کشور را حصول یک پیروزی بزرگ در مبارزه با تروریسم ‏بین الملل ذکر کرد و گفت: باید همزمان با مبارزه با گروه های تروریستی، این پیروزی ها را به سمت ‏شروع مذاکرات سوق داد.
دو طرف در این تماس تلفنی بر برگزاری نشست دولت و معارضان سوری در آستانه قزاقستان تاکید کردند.
از رفتارها و اظهار نظرهای اردوغان چنین برمی آید که وی در عین تلاش برای حفظ معارضه تحت حمایت خود در سوریه و رهانیدن آنها از مخمصه حلب، نیم نگاهی هم به ترامپ و برنامه های آینده دولت وی در سوریه دارد.

از این سو، اردوغان که کشورش ضلع سوم مذاکرات و بیانیه مسکو بود، بعد از آزادی حلب و خروج تروریست های تحت حمایت این کشور اعلام کرد که در نظر دارد با دونالد ترامپ درباره ایجاد منطقه امنیتی در شمال سوریه گفت‌وگو داشته باشد.

وی با بیان اینکه آنکارا توانایی ایجاد منطقه عاری از فعالیت‌های تروریستی را در مرز خود با سوریه دارد، اظهارداشت:من همواره بر نیاز به ایجاد منطقه امنیتی عاری از تروریست‌ها تأکید می‌کنم و ما در این باره با آمریکا، روسیه و ایران صحبت کرده‌ایم.
اردوغان در ادامه خاطرنشان کرد: ترکیه این آمادگی را دارد که در خصوص عملیاتی مشترک برای آزادسازی شهر رقّه از کنترل تروریست‌های داعش با آمریکا وارد مذاکره شود.

این اظهارات در حالی از سوی رییس جمهوری ترکیه بیان شد که وی در نشست خبری مشترک با «آلفا کنده» همتای گینه ای خود گفت: نیروهای ائتلاف بین‌المللی ضد داعش پیش تر گفته بودند که با گروه تروریستی داعش تا نابودی کامل آنها مبارزه خواهند کرد اما اکنون از گروه‌های تروریستی از جمله داعش، ی.پ.گ و پ.ی.د پشتیبانی می کنند.
اردوغان افزود: نیروهای ائتلاف بین‌المللی ضد داعش ما را هم به حمایت از داعش متهم کرده بودند اما اکنون که لحظه عمل فرا رسیده، تمام کشورهای عضو ائتلاف ناپدید شده اند. برعکس آن چیزی که نیروهای ائتلاف می گفتند، اسناد و مدارکی شامل تصاویر و ویدئو‌های مستند از حمایت این کشورها از گروه های تروریستی از جمله داعش در اختیار داریم.
رایزنی های سه جانبه تهران مسکو و آنکارا در حالی در جریان است که طی هفته گذشته، چین هم از طرح ایران، روسیه و ترکیه برای برگزاری مذاکرات صلح سوریه استقبال کرد.

«هوا چون اینگ» سخنگوی وزارت خارجه چین با اشاره به توافق سه کشور برای برگزاری نشست گفت و گوهای صلح در شهر «آستانه» پایتخت قزاقستان اظهار داشت که چین از هر اقدامی برای برگزاری چنین گفت و گوهایی استقبال می کند.
وی با بیان اینکه از دیدگاه پکن، گفت و گوهای صلح، تنها راه عملی پایان دادن به بحران سوریه است، گفت: آتش بس در سوریه تضمین کننده پیشبرد فرایند سیاسی حل مساله سوریه است و موجب می شود همه گروه ها جدیت بیشتری در گفت وگوهای صلح داشته باشند.

سخنگوی وزارت خارجه چین یادآور شد چین اشتیاق زیادی دارد که گفت و گوهای صلح سوریه هر چه سریعتر آغاز شود و آن را برای وفاق ملی در سوریه و پایان درگیری ها و کنار گذاشتن اختلافات، مهم می داند.
به گزارش ایرنا رایزنی ها برای حل و فصل بحران سوریه در اواخر هفته گذشته سرعت بیشتری به خود گرفت؛ ولادیمیر پوتین از امضای توافقنامه آتش‌بس سراسری سوریه بین دولت اسد و مخالفان مسلح اسد خبر داد و ترکیه هم، زمان اجرای آتش بس را بامداد روز جمعه اعلام کرد.

به گفته سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه بیش از 60 هزار نفر از مسلحین توافق آتش بس را امضا کرده اند. 7 گروه مسلحی که توافق را امضا نکرده‌اند، تروریستی هستند و شامل آتش‌بس نخواهند شد.
ظاهرا مسکو و آنکارا ضمانت اجرایی شدن آتش بس را بر عهده گرفته اند. در همین حال شبکه تلویزیونی الجزیره به نقل از سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرد روسیه آماده است مصر را به جمع کشورهایی بیفزاید که درباره سوریه توافق کرده اند. وی همچنین از اعلام آمادگی مسکو برای اضافه کردن عربستان، اردن و قطر به این فرایند خبر داد.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه پنجشنبه گذشته اعلام کرد روسیه حضور نظامی خود در سوریه را کاهش می دهد.
بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه نیز در گفت‌وگویی تلفنی با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه التزام خود برای پایبندی به آتش‌بس و پیشبرد فرایند سیاسی را اعلام کرد.

‏همچنین سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اعلام کرد روسیه، ترکیه و ایران بیانیه مشترک درباره سوریه را که در 20 دسامبر به امضا رسید، تسلیم شورای امنیت خواهند کرد.
علاوه بر آن در این روزها، تماس های تلفنی بین این سه کشور برقرار بود. وزرای خارجه ایران و روسیه در تماس تلفنی آخرین تحولات سوریه را مورد بررسی قرار دادند و از برقراری آتش بس فراگیر در سوریه استقبال و بر ادامه مبارزه با تروریسم و گروه های تروریستی داعش، النصره و متحدان آنها تاکید کردند.

لاوروف و ظریف همچنین توافق کردند که در چارچوب همکاری سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه برای برگزاری گفت وگوهای دولت و معارضه سوریه در آستانه قزاقستان هماهنگی و رایزنی مستمر داشته باشند.
وزیر خارجه روسیه علاوه بر ظریف، با «مولود چاووش اغلو» وزیر خارجه ترکیه هم تلفنی صحبت کرد. در این تماس‌ها بر لزوم ادامه هماهنگی‌ها در قالب سه‌جانبه ایران-روسیه-ترکیه و با هماهنگی با سازمان ملل، تأکید شده است.
محمد جواد ظریف، در توئیت جدید خود آتش‌بس در سوریه را«دستاوردی عمده» خواند و خواستار مقابله با تروریسم بر اساس این توافق شد.

استفان دی‌میستورا نماینده سازمان ملل در امور سوریه که در سال های اخیر نشست های متعددی برای حل و فصل بحران سوریه برگزار کرده و ضمن استقبال از توافق آتش‌بس در سوریه، ابراز امیدواری کرد: این توافق به حفظ جان غیرنظامیان و انتقال کمک‌های بشردوستانه به سوریه منجر شود.

اجماع جهانی علیه رژیم صهیونیستی و دستپاچگی بی بی
هفته گذشته در شورای امنیت سازمان ملل اتفاق مهمی رخ داد؛شورای امنیت روزجمعه 4 دی ماه/24 دسامبر قطعنامه ای تصویب کرد که در آن خواستار پایان دادن به شهرک سازی های رژیم صهیونیستی شده است. ابتدا قرار بود پیش نویس این قطعنامه از سوی مصر ارائه شود که با تلاش های ترامپ، مصری ها از موضع خود عقب نشینی کردند. با این حال ونزوئلا، مالزی، سنگال و نیوزلند پیش نویس این قطعنامه را به شورای امنیت ارائه کردند که با رای مثبت 14 عضو و رای ممتنع آمریکا به تصویب رسید.

رژیم صهیونیستی طی سال های اخیر تلاش کرده با شهرک سازی و تغییرات جمعیتی و جایگزین کردن مهاجرین به جای فلسطینی ها، ماهیت و واقعیت مناطق تحت اشغال را تغییر داده و اهداف خود را عملیاتی کند. در واقع صهیونیست ها علیرغم حضورهای گاه و بیگاه بر سر میز مذاکره با فلسطینی ها کمترین تعهدی به سازش با فلسطینی ها نداشته اند و این حضورها صرفا تاکتیکی برای خرید وقت و پیش برد اهداف اشغالگرانه شان بوده است.

از همین رو قطعنامه اخیر شورای امنیت ضربه سنگینی به برنامه ریزی های رژیم صهیونیستی محسوب می شود.تشویق های مکرر حاضرین در جلسه شورای امنیت بعد از تصویب این قطعنامه و استقبال جهانی از آن و در عین حال واکنشهای هیجانی نتانیاهو به این قطعنامه حاکی از اهمیت آن و اجماع جهانی براین نکته است که صهیونیست ها واقعا به دنبال حل و فصل مسئله نیستند و در تمام این سال ها همه دنیا را بازی داده اند.

رای ممتنع آمریکا به این قطعنامه به عنوان مهمترین حامی سالهای اخیر رژیم صهیونیستی حاوی پیامهای مهمی است؛هرچند ممکن است افرادی مثل ترامپ به دنبال دلجویی از صهیونیستها باشند. با این حال وجدان عمومی آمریکایی ها سال هاست که حق را به مردم از خانه و کاشانه رانده شده فلسطین می دهند، کما اینکه هنوز خاطره راشل کوری (دختر آمریکایی که در دفاع از مردم فلسطین زیر بولدزرهای شهرک نشینان جان باخت) در ذهن جهانیان زنده و جاری است.

واکنش رژیم صهیونیستی به این قطعنامه حاکی از نوعی دستپاچگی است، دفتر نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی، جمعه شب لحظاتی پس از تصویب این قطعنامه در بیانیه ای اعلام کرد:«اسرائیل به قطعنامه ای که شورای امنیت روزجمعه (4 دی ماه/24 دسامبر) تصویب کرده و خواستار پایان دادن به شهرک سازی ها شده است، پایبند نخواهد ماند.

این رژیم در ادامه خبر داد که تلافی تصویب قطعنامه علیه شهرک‌سازی در شورای امنیت، طرح ساخت بیش از 5 هزار واحد صهیونیست‌نشین دیگر در قدس اشغالی را تصویب می‌کند. نتانیاهو، سفرای کشورهای عضو شورای امنیت در تل‌آویو را احضار کرد تا مراتب اعتراض خود را به اطلاع آنها برساند و رئیس جمهوری آمریکا را به دلیل وتو نکردن قطعنامه شورای امنیت علیه شهرک سازی ها، به دشمنی با اسرائیل متهم کرد.

سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به تصویب این قطعنامه اظهار داشت: تصویب قطعنامه اخیر شورای امنیت سازمان ملل، علیرغم سابقه طولانی مدت برخی قدرت ها در حمایت از جنایات رژیم صهیونیستی در عرصه بین المللی به ویژه با استفاده از حق وتو در شورای امنیت، به عنوان نشانه ای از عزم جامعه جهانی در پایان بخشیدن به اشغالگری رژیم صهیونیستی و احیای حقوق مردم فلسطین، مورد استقبال است؛ البته تجربه جامعه بین المللی نشان می دهد که رژیم صهیونیستی به هیچ یک از میثاق ها و الزامات حقوقی بین المللی پای بند نبوده است.
بنیامین «بی‌بی» نتانیاهو نخست‌وزیر کنونی رژیم صهیونیستی و رهبر کنونی حزب لیکود است.

آیسا و حاشیه سازی داخلی
 برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) در حالی به پشتیبانی امضا کنندگان پیش می رود که طی ماههای اخیر بدعهدی هایی از سوی امریکایی ها رخ داده است؛ اقداماتی که عمدتا روح برجام و بند های 28 و 29 آن که مربوط به حسن نیت و فضای سازنده است را هدف قرار داده است.

رییس جمهور منتخب آمریکا در حالی در حال نقل مکان به کاخ سفید است که در شعارهای انتخاباتی خود از تعابیری همچون پاره کردن برجام و بعدها اصلاح آن سخن گفته است اما طرف های دیگر این توافق، با جدیت از آن حمایت می کنند و آن را به نفع صلح و امنیت جهانی می دانند.

در چنین شرایطی در هفته ای که گذشت بخشی از اسناد مربوط به برجام از سوی طرفین منتشر شد.
انتشار این اسناد با هدف تقویت مواضع طرفین بر پایبند بودن ایران به محدودیت های مندرج در توافق در زمینه غنی سازی اورانیوم است. تاریخ برخی از این اسناد که بر روی وب سایت آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار گرفته است، به ششم ژانویه 2016 یعنی اندکی پیش از اعلام رسمی اجرای توافق بر می گردد.
مسئولیت نظارت بر اجرای این توافق - که از آن با عنوان برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام نیز یاد می شود - بر عهده آژانس بین المللی انرژی اتمی گذاشته شده است.

ایران و گروه 1+5 شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان، تیر 1394 توافق کردند در ازای اعمال محدودیت های مشخص بر روی برنامه هسته ای تهران، بخشی از تحریم های آن کشور را لغو کنند.
در وب سایت آژانس بین المللی انرژی اتمی، همچنین نامه ای از فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا منتشر شده است که انتشار اسناد توافق وین را، حدود یک سال پس از اجرای رسمی آن، تأیید می کند.
این اسناد در حالی منتشر شد که هفته گذشته دستگاه دیپلماسی در عرصه داخلی درگیر حاشیه بود؛ حاشیه هایی که جواد کریمی قدوسی نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی در بحبوحه بررسی برنامه ششم توسعه در مجلس به راه انداخت.
ظاهرا در نشستی که به منظور بررسی بودجه وزارت امور خارجه در کمیسیون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس برگزار شده بود، وزیر امور خارجه توضیحاتی در خصوص قانون موسوم به آیسا ارائه می کند و از وعده جان کری وزیر امور خارجه آمریکا برای عدم تمدید این قانون و چرایی عدم تحقق این وعده جان کری می گوید.

این سخنان در جمع تعدادی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و برای اطلاع آنها بیان می شود.
بااین حال کریمی قدوسی که غایب جلسه نیز بوده است،‌ هفته گذشته اظهارات محمد جواد ظریف را بر اساس فهم خود در نزد افکار عمومی منعکس کرد. رویکردی که با انتقاد نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم مواجه شد. کمیسیون امنیت ملی مجلس طی بیانیه ای اقدام کریمی قدوسی را هنجارشکنی و حاشیه‌سازی بی‌منطق ذکر کرد که اکثریت قریب به اتفاق اعضای کمیسیون نسبت به آن معترض هستند.

بر اساس این بیانیه عدم توجه به ضرورت حفظ مطالب مطرح شده در آن جلسه و اصرار بر افشا و انتشار آن به صورت ناقص و گزینشی، گناهی است نابخشودنی و خدمتی است به دشمنان انقلاب اسلامی که مراجع ذی‌صلاح باید به آن رسیدگی کنند.
اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطرنشان کردند سخنی که وزیر امور خارجه در این جلسه اعلام کرد، نه اشتباه در برجام بود و نه اشتباهی در سیاست‌های راهبردی نظام، بلکه صرفا اشاره‌ای بود به یک اشتباه در اعلام موضع.
علی مطهری نایب رییس مجلس هم از اعلام وصول شکایت تعدادی از نمایندگان به هیات نظارت بر رفتار نمایندگان در این باره خبرداد. به گفته وی اگر هم شکایت صورت نمی گرفت، هیات نظارت بر رفتار نمایندگان خود راسا مانند مدعی العموم که در سطح جامعه وارد می شود، اقدام می کرد.

52311