آیا سلول مصنوعی کریگ ونتر، نمونه‌ای از حیات مصنوعی است؟

مجید جویا: در آخرین محصول انستیتوی کریگ ونتر، یک ژنوم مصنوعی تولید شد، بهینه‌سازی گردید و در داخل یک سپر باکتریایی بدون دی‌.ان‌.ای قرار گرفت تا یک باکتری خود تکرار شونده به نام Mycoplasma mycoides متولد شود. نشریه نیچر نظر هشت نفر از دانشمندان مطرح جهان را پرسید تا دریابد که این پیشرفت چه تاثیری بر زیست‌فناوری، زیست‌شناسی تکاملی، قوانین و فلسفه خواهد داشت.

مارک بداو
استاد فلسفه و علوم انسانی رید کالج اورگان
«توانایی ساختن ژنوم‌های مصنوعی کامل، پیشرفت بزرگی به نسبت شیوه‌های سنتی مهندسی ژنتیک محسوب می‌شود که هر بار تنها بر روی یک ژن کار می‌کنند. این امر خود مسائل علمی و اجتماعی مهمی را به پیش می‌کشد: ما اکنون فرصتی بی‌مانند برای آموختن در مورد حیات داریم که تا پیش از این وجود نداشت. ما باید روش‌های جدیدی را برای فوریت‌های مهندسی خلق کنیم و تکامل بخشیم، چرا که این امر نیاز به نوآوری‌های بنیادین در تفکر پیشگیرانه و تحلیل ریسک خواهد داشت. این کار سبب می‌شود که یک بار دیگر سوال‌های همیشگی در مورد معنای زندگی مطرح شود؛ این که چه چیزی است، چرا اهمیت دارد، و نوع بشر چه نقشی باید در آینده آن داشته باشد».

جرج چرچ
متخصص ژنتیک از دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد
«با در نظر گرفتن قوانین موجود برای جلوگیری از رها شدن انواع خطرناک حیات با استفاده از روش‌هایی مشابه آن‌چه برای این مایکوپلاسمای جدید به کار گرفته شد، یا روش‌های دیگر، دو سناریو وجود دارد:‌ خطای زیستی و تروریسم زیستی. برای اولی، مجوز دادن و نظارت که توسط کامپیوتر انجام شود، کمترین مزاحمت را برای پژوهشگران ایجاد خواهد کرد، ولی در عین حال انحراف‌ها از آزمایش معمول را با دقت بالایی تشخیص خواهد داد و جلوی بروز خطر احتمالی را خواهد گرفت. برای اجتناب از بیوتروریسم، اکوسیستم‌های آزمایشگاهی باید استاندارد شوند تا توانایی ژنوم‌های مصنوعی جدید برای بقا و یا تبادل ژن در طبیعت را بیازمایند».

دیوید دیمر
استاد مهندسی بیومولکولی، دانشگاه کالیفرنیا در سانتاکروز
«اکنون که موسسه کریگ ونتر نشان داده چگونه می‌توان یک ژنوم میکروبی را بازترتیب کرد، می‌توان به یکی از بزرگ‌ترین پرسش‌های زیست‌شناسی پاسخ داد: حیات چگونه آغاز شد؟ با استفاده از ابزارهای زیست‌شناسی مصنوعی، شاید بتوان دی‌.ان‌.ای و پروتئین‌ها را دور انداخت؛ خود آر‌.ان‌.ای می‌تواند هم به صورت یک مولکول ژنتیکی و هم به عنوان یک کاتالیست عمل کند. اگر یک آر‌.ان‌.ای مصنوعی را بتوان طراحی کرد تا بازتولید خود را در یک غشای مصنوعی سرعت بخشد، آنگاه می‌توانیم بگوییم که واقعا حیات را در آزمایشگاه تولید کرده‌ایم، نوعی از حیات که شاید یادآور اولین انواع حیات بر روی زمین در تقریبا چهار میلیارد سال پیش از این باشد».

آرتور کاپلان
استاد اخلاق پزشکی، دانشگاه پنسیلوانیا
«ونتر و همکارانش نشان دادند که دنیای مواد را می‌توان طوری دست‌کاری کرد که آن‌چه را که ما حیات می‌نامیم، از آن به دست بیاید. با انجام چنین کاری، آن‌ها به بحثی در مورد حیات که هزاران سال به طول انجامیده بود پایان دادند. موفقیت آن‌ها، باورهای بنیادین را در مورد مبدا حیات را به زیر سوال می‌برد و احتمالا در آینده ثابت خواهد شد که این کشف به همان اندازه بر تصور ما از خودمان و جایگاهمان در جهان تاثیرگذار است که کشفیات گالیله، کوپرنیک، داروین و آینشتاین در مردمان پیشین و حتی امروز تاثیر گذاشت».

استین راسموسن
مرکز فناوری‌های بنیادین زندگی، دانشگاه دانمارک جنوبی
«کار گذاشتن یک ژنوم مصنوعی در یک سلول مدرن، یک نقطه عطف مهم در درک حیات است. با این حال، مهندسی ژنتیک ریشه‌ای «بالا به پایین» را که گروه ونتر انجام داد، نمی‌توان یک «سلول مصنوعی» تلقی کرد. پژوهشگران «پایین به بالا»، مانند خود من، در نظر دارند تا حیات را (شامل سخت‌افزار و برنامه نرم‌افزاری)در ساده‌ترین حد امکان ایجاد کنند، حتی اگر نتیجه حاصل از آن متفاوت با چیزی باشد که ما به عنوان حیات می‌شناسیم. ساختن حیات با استفاده از مواد و نقشه‌های متفاوت، به ما در مورد طبیعت حیات بیشتر از بازتولید آن به صورتی که ما هم‌اکنون نیز می‌شناسیم، خواهد آموخت ».

جیم کالینز
استاد مهندسی پزشکی بالینی، دانشگاه بوستون
«این یک پیشرفت مهم در توانایی ما برای بازمهندسی موجودات زنده است و ایجاد انواع جدید حیات از روی پیش‌نویس نیست. صراحتا باید بگویم که دانشمندان به اندازه کافی از زیست‌شناسی اطلاعات ندارند که بتوانند حیات را ایجاد کنند. به رغم این‌که پروژه ژنوم کامل انسانی فهرست اجزای سلول‌ها را طولانی‌تر کرد، اما هیچ دستورالعمل آموزشی برای در کنار هم قرار دادن آن‌ها و تولید یک سلول زنده وجود ندارد. این مانند تلاش برای سوار کردن یک جمبوجت از روی فهرست قطعات آن و بدون راهنما است؛ که امری غیر ممکن است. به رغم این‌که برخی از ما در زیست‌شناسی مصنوعی، توهماتی در مورد بزرگی و شکوه داریم، اما اهداف ما خیلی خیلی سطح پایین هستند».

استیون بنر
بنیاد تکامل مولکولی کاربردی، فلوریدا
«کار موسسه کریگ ونتر می‌تواند کمک کند که شیمی را به تاریخ طبیعی پیوند بزنیم. توالی ژنی نیای منقرض شده میکوپلاسما را می‌توان با استفاده از توالی انواع مختلف امروزی میکوپلاسما یعنی (M. capricolum, M. genitalium, M. mycoide) حدس زد؛ که سه باکتری هستند که ونتر و همکارانش ترکیب خود را با آنها شروع کردند. فناوری جدید ترکیبی احیای چنین باکتری قدیمی را امکان‌پذیر می‌سازد که رفتار آن می‌تواند به ما اطلاعاتی از سیاره ما و زیست‌بوم آن در 100 میلیون سال پیش از این بدهد».

مارتین فوسنگر
استاد زیست فناوری و مهندسی زیستی، ETH زوریخ در بازل
«این یک پیشرفت تکنیکی است، و نه مفهومی. موجودات زنده بی‌ریشه تا مدت‌ها از طریق پرورش و اصلاح نژاد تولید می‌شدند ، و به تازگی این کار از طریق انتقال ژنوم‌های بومی به سلول‌های هدف که هسته آنها بیرون کشیده شده است انجام می‌شود. موجودات بی‌ریشه با ژنوم‌های مصنوعی شامل اجزای ژنتیک مهندسی شده و غیر طبیعی هستند. آنها از تکامل پیروی خواهند کرد، که قانون طبیعت است و نمی‌توان آن را دور زد. این که آیا این موجودات با محدودیت‌های طبیعی مواجه می‌شوند یا نه؛ مواردی مانند مانند اختلال در تولید مثل و یا طول عمر کوتاه، چیزی است که باید نشست و دید».