آموزش های مهارت محور/ آموزش های منتج به اشتغال

رحمن قلاوند*- اين نوع آموزش از ديرباز در همه جوامع بشري رايج بوده است و بسيار پيش از آنکه خط و نوشتن ابداع شود، افراد در کنار متخصصين آن روزگار و کساني که در حرفه و شغل خود مهارتي داشته‏ اند مبادرت به فراگيري حرفه‏اي مي نموده اند تا بتوانند از منافع آن بهره مند شده و معيشت خود را اداره نمايند.
تجدد و مظاهر تمدن جديد يکي از عواملي بود که فرزندان صنعتگران و پيشه وران را رفته رفته از حرفه خانوادگي خودشان دورتر ساخت و چون تحصيلات کلاسيک و آکادميک از جلوه اي نو برخوردار بود، افراد به اين نوع از آموزش روي آوردند.
جوامعي که خود مبدع روشهاي کلاسيک و نظام‏ نوين آموزش بودند، توانستند باتوجه به نيازهاي بومي خود تا حدود زيادي آموزشهاي کهن را بازسازي و با تکنولوژي هاي خودساخته هماهنگ نموده، بين نظامهاي نوين و قديم به نوعي آشتي برقرار سازند.اما در ساير جوامع وضع متفاوت شد، و در اين جوامع نظامهاي آموزشي را بوجود آورد که بيشتر از آنکه رفع نيازهاي آنان را دنبال کند، نوعي شبيه سازي تصنعي از دنياي ديگران بود.
از جمله تفاوت‏هاي عمده ميان آموزش‏هاي مهارت محور و آموزش‏هاي دانش محور اين است که آموزش مهارت محور بي‏ واسطه با مشاغل و حرفه هاي مورد نياز جامعه ارتباط دارد؛ اما نوع دوم لزوماً اين‏گونه نيست.
گروه نخست که از آنها به عنوان آموزش‏هاي مهارت محور ياد شد از منظر هدف‏گذاري تفاوت‏هاي بنيادي با آموزش‏هاي دانش محور دارند، دليل آن نيز اين است که علاوه بر نگاهي که به حوزه ي دانش و علم دارند هر کدام حداقل يکي از مشاغل و حِرَف مورد نياز جامعه را هدف قرار داده ‏اند و به منظور ايفاي نقش در يکي از رشته‏ هاي شغلي متنوعي که آحاد جامعه براي استمرار زندگي خود به آن نياز دارند، اقدام به تربيت نيروي انساني ماهر مي‏کنند.
از آنجايي که رفع چنين نيازهايي با دانش صرف امکان پذير نيست، مهارت آموزان و هنر آموزان در اينگونه آموزش‏هايي ياد مي‏ گيرند که چگونه از تجربيات اساتيد متخصص،تجهيزات و ابزارها براي رفع مشکل استفاده کنند .
از مهم‏ترين ويژگي‏هاي اين آموزش‏ها، مسأله محوري، كوتاه مدت بودن و انعطاف ‏پذيري آنهاست كه مي‏توانند فارغ از سن در مقاطع مختلف اجرا شوند.
آموزش‏هاي مهارتي چون رفع نيازهاي جامعه را هدف قرارمي‏ دهد با برنامه‏هاي توسعه اقتصادي، اجتماعي و طرح و پروژه‏ هايي كه به منظور عمران و آباداني به اجرا گذاشته مي‏ شود، ارتباط تنگاتنگ داشته، از آنها تأثير مي‏ پذيرد و بر آنها تأثير مي‏ گذارد. از اين رو نياز است كه با روش‏هاي معقول و مبتني بر شناخت، تنوع، تعداد و نحوه‏ي اجراي آموزش‏هاي فني و حرفه‏اي تعيين و در مقاطع زماني مناسبي پايش و سنجش شود تا مسؤولين و برنامه‏ريزان اطمينان حاصل كنند که براي پيشبرد برنامه‏هاي توسعه، از لحاظ کمي و کيفي، نيروي‏ انساني داراي مهارت به ميزان كافي تربيت مي‏شود و طرح‏ها به سهولت و با كارآمدي، اجرا، بهره‏ برداري و استمرار خواهد يافت و در نهايت علاوه بر برخورداري مردم از مزاياي خاص برنامه‏ هاي توسعه و عمران، اشتغال قابل قبولي در مناطق مورد نظر ايجاد شود و عامه‏ ي مردم منافع حاصل از برنامه ‏هاي توسعه‏اي دولتمردان خود را به در زندگي خود به خوبي احساس كنند.

*مدير کل آموزش فني و حرفه اي استان لرستان

46