میزگرد داغ «شورای آتلانتیک آمریکا» دربارۀ برجام، ایران و عربستان با حضور دیپلمات ایرانی

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، شورای آتلانتیک آمریکا در تازه ترین نشست خود با حضور سیاستمداران، دیپلماتها، سفرا و کارشناسان از کشورهای مختلف، موضوعاتی همچون برجام، ایران، عربستان و بحرانهای خاورمیانه را مورد بررسی قرار داد.

در این نشست در دو میزگرد برجام و آیندۀ آن مورد بحث قرار گرفت. سفرای آلمان، انگلیس، فرانسه و اتحادیه اروپا در میزگرد اول بر اجرای کامل برجام توسط ایران و شش قدرت جهانی و حمایت اتحادیه اروپا از استمرار این روند تاکید شده و از دولت آمریکا خواستند که به اجرای برجام پایبند بماند.

درعین حال سفرای اروپا تصریح کردند که این اتحادیه با آمریکا در مورد سیاستهای بی ثبات کننده منطقه ای ایران وضرورت افزایش فشار به ایران موافق است.

به گزارش خبرآنلاین، در میزگرد دوم، سید حسین موسویان دیپلمات پیشین ایران، حسین ایبیش از موسسه دولتهای عربی خلیج فارس درواشینگتن و کدیر اوستون مدیر بنیاد ستا واشینگتن(اهل ترکیه)، سیاست کشورهای منطقه در مورد برجام را مورد بحث قرار دادند. در این بحث نیز بویژه حسین ایبیش از موسسه عربی که توسط امارات متحده عربی تاسیس و تامین مالی می شود، نیز با تکرار اتهامات عربستان و امارات، ایران را متهم به دخالت درکشورهای عربی وعامل بی ثباتی در منطقه دانست.

موسویان، عضو ارشد تیم پیشین هسته‌ای کشورمان در ادامه به اتهامات آمریکا، اروپا و کشورهای منطقه علیه ایران پاسخ داد. این دیپلمات سابق گفت:

* ایران پانزده همسایه دارد که هشت کشور غیرعرب و هفت کشور عرب هستند. کشورهای غیرعربی جمیعا از ابتدا با حل مسالمت آمیز بحران هسته ای موافق بودند و از برجام هم حمایت کرده اند.

* از هفت کشور عربی همسایه ایران، عراق عضو شورای همکاری خلیج فارس نیست و حامی برجام است. در بین شش کشور عربی عضو شورای همکاری نیز عمان نقش سازنده و فعالی بین ایران و آمریکا برای موفقیت برجام ایفاء کرد. کویت و قطر سعی کرده اند میانه باشند. تنها عربستان و امارات دو کشوری هستند که تمام عیارخصمانه رفتار کرده اند. دلیل اینکه من از بحرین نام نبردم این است که کشور مستقلی به نام بحرین وجود ندارد و عملا مستعمره عربستان است.

در عین حال امارات دو نبش بازی کرده، در بعد سیاسی - امنیتی خصمانه برخورد کرده اما در بعد اقتصادی بیشترین روابط تجاری را با ایران حفظ کرده است. با احتساب قاچاق کالا، اماراتی‌ها عمدتا بیشترین تجارت را با ایران داشته اند. بنابراین وقتی از منطقه صحبت می‌کنیم اکثریت منطقه موافق برجام هستند و عربستان و امارات در اقلیت هستند.

سفیر اسبق کشورمان در آلمان در ادامه افزود:

* عربستان و امارات از ابتدای بحران هسته ای، قبل و برجام، در مورد ایران یک استراتژی پنج وجهی به شرح زیر داشته اند:
اول: حمله نظامی. آنها از ابتدای بحران هسته ای درسال 1382 به آمریکا فشار آوردند که به ایران حمله کند. اسناد آن هم توسط ویکی لیکس منتشر شده است. جان کری هم دو بار اخیرا افشاء کرد که حتی در دوره مذاکرات هسته ای در دولت اوباما هم آنها خواهان حمله به ایران بودند.

دوم: حداکثر تحریم و فشار به ایران که این سیاست هم قبل و بعد از برجام ادامه داشته است.

سوم: نقش و جایگاه منطقه ای صفر برای ایران. این سیاست هم قبل و بعد از برجام ثابت بوده و آنها می خواهند ایران نقشی در منطقه نداشته باشد.

چهارم: تعامل صفر آمریکا با ایران. به همین دلیل این دو کشور از اوباما متنفرند چون او بدنبال تعامل با ایران بود و متقابلا از ترامپ راضی هستند، زیرا که او مخالف تعامل با ایران و در خط تشدید خصومت با ایران است.

پنجم: قدرت دفاعی صفر برای ایران. آنها همیشه چه قبل و چه بعد از برجام دوست داشته اند که ایران فاقد قدرت دفاعی و نظامی قابل توجهی باشد تا هروقت مناسب بود براحتی بتوان به ایران تجاوز نظامی کرد. همانطور که ابتدای انقلاب با رفتن شاه فکرکردند موقعیت برای نابودی ایران فراهم شده است، کشور عربی عراق به ایران تجاوز کرد و شورای همکاری هم حمایت کرد. عربستان به تنهایی 97 میلیارد دلار به صدام کمک کرد تا ایران را نابود کنند. لذا من در رفتار عربستان و امارات تفاوتی قبل و بعد از برجام نمی بینم.

معاون پیشین سیاست خارجی شورای عالی امنیت ملی ایران در ادامه اظهارات خود بیان داشت:

اما در مورد اتهامات به ایران در مورد نقش تخریبی و بی ثبات کننده، این مهمترین موضوعی است که این روزها دولت ترامپ و اروپاییها و کشورهای عربی متحدشان علیه ایران مطرح میکنند. اما شش عامل اصلی بی ثباتی های اخیر در منطقه این است که:

1-عربها به ایران تجاوز کردند و در تجاوز هشت ساله صدها هزار ایرانی را کشته و مجروح کردند.

2-آمریکا به عراق حمله نظامی کرد و این کشور را بی ثبات کرد.

3-آمریکا به افغانستان حمله نظامی کرد و بعد از 16 سال اشغال نظامی، حالا 50% خاک این کشور دراختیار طالبان و القاعده قرار گرفته است.

4- رشد و توسعه تروریسم تکفیری درمنطقه که اساسا با حملات نظامی آمریکا به عراق و افغانستان آغاز شد.
5-آمریکا و اروپا و شورای همکاری به لیبی حمله نظامی کردند و این کشور را از هم پاشاندند در حالیکه ایران در لیبی هیچ نفوذ و دخالتی نداشت.

6-عربستان و آمریکا به یمن حمله نظامی کردند و مردم را کشتار میکنند.

جنگها و تجاوزات نظامی مذکور عامل اصلی بی ثباتی و رشد تروریسم در منطقه است که آمریکا و متحدین عربش و در حدی هم کشورهای اروپایی عامل آن هستند. اینها دلایلی هستند که ایران در حقیقت آمریکا و متحدانش را عامل بحرانهای جاری دانسته و به شدت نگران سیاستهای مخرب منطقه ای آنهاست.

متقابلا ایران دو دولت عربی عراق و سوریه را از سقوط نجات داده است. اگر ایران نبود عراق و سوریه به اشغال داعش درآمده بودند و سقوط کرده بودند.

موسویان تصریح کرد:

*ما نیازمند یک گفتگوی صادقانه در مورد ریشه ها و علل بحرانهای منطقه هستیم. شما هزاران مقاله در رسانه های آمریکا می خوانید که ریشه تروریسم تکفیری در عربستان است و آنها حامی تروریسم هستند. ترامپ گفت که آمریکا خالق داعش بوده است.
هیلاری کلینتون گفت که آمریکا در پیدایش طالبان و القاعده نقش داشته است. قبل از انتخابات ترامپ تصریح کرد که عربستان بزرگترین منبع حامی تروریسم است اما بعد از انتخابات گفت که عربستان، شریک استراتژیک ما در مقابله با تروریسم است و ایران را متهم به حمایت از تروریست کرد! ما که نمی فهمیم در این کشور چه می گذرد!!

* شما با هر کس در ایران صحبت کنید خواهید دید که آمریکا و عربستان را حامی تروریسم میدانند. ایرانی ها معتقدند که آمریکا نمیخواهد داعش بمیرد.

* درایران راجع به بحرانهای منطقه ای تفاوتی بین جناحهای سیاسی نیست. همه متفقند که آمریکا و متحدینش عامل بحرانهای منطقه هستند.

* عده ای هم درایران ترامپ را به کلینتون ترجیح میدادند چون معتقد بودند که آمریکا را تضعیف میکند و این به نفع ایران است. البته مواضع فعلی ترامپ موجب تخریب اعتبار بین المللی آمریکا شده است.

در ادامه نشست شورای آتلانتیک، اسلوین، مجری یک مناظره میان حسین موسویان و سایر کارشناسان حاضر در نشست بود و متعاقباً موسویان به سوالات حضار پاسخ داد که در ادامه مشروح مناظره و پرسش و پاسخ حضار را می خوانید:

اسلوین، مجری مناظره: عربستان و امارات معتقدند که ایران نباید درکشورهای عربی دخالت کند.

موسویان: این بدان معنی است که عربستان چون یک کشور عربی است حق تجاوز نظامی به کشورعربی دیگر همچون یمن را دارد و می تواند به یمن یا هرکشور دیگر عربی حمله کند؟ این چه منطقی است؟ حق ایران در مورد کشورهای همسایه هم مرز مسلم است.

ایبیش: آقای موسویان دیدگاه ایران را به خوبی توضیح داد. اما عربستان و امارات با ظهور ایران به عنوان قدرت هژمون منطقه مخالف هستند ونگران عدم بالانس موجود هستند. درعین حال نقش ایران در سوریه مشکل آفرین بوده است. در یمن قبول دارم که ائتلاف به رهبری سعودی موفق نبوده است اما طبق مصوبه سازمان ملل عمل شده است.

اوستون: در ترکیه هم نگرانی در مورد توسعه طلبی منطقه ای ایران وجود دارد همچون نقش ایران در سوریه و عراق که مثبت نبوده است. ترکیه همیشه با ایران هم رقابت کرده و هم همکاری و البته با جنگ آمریکا و شورای همکاری با ایران هم موافق نیست. منتهی ترکیه ایران را قدرت مشروع و طبیعی در منطقه میداند.

موسویان: در مورد اتهامات آمریکا و متحدینش به نقش ایران درمنطقه باید بگویم که اقتدار منطقه ای ایران دو دلیل عمده دارد:

دلیل اول: توان ایران درمنطقه به خاطر واقعیتهای انکارناپذیری است همچون: موقعیت طبیعی و جغرافیایی و استراتژیک، رهبری بسیار قدرتمند، هشتاد میلیون نیروی انسانی توانمند و برخورداری از توان مقاومت در برابر تحریمها و فشارهای آمریکا. ضمن اینکه ایران تنها کشور منطقه است که برای تامین امنیت خود به قدرتهای جهانی وابسته نیست.

دلیل دوم: عدم کارایی رهبران عرب، چند دهه فساد و دیکتاتوری و عدم وجود ساختارهای دموکراسی در کشورهای عربی است که موجب فروپاشی اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس شده است. رهبران عربی میخواهند با بزرگ کردن خطر ایران، مصیبت‌های واقعی که خود عامل آن در جهان عرب هستند را در حاشیه قرار دهند. به هر حال این اوضاع آشفته در جهان عرب، نیزموجب رشد اقتدار منطقه ایران شده بدون اینکه ایران تقصیری داشته باشد.

ایبیش: ایران در ایجاد مشکلات جهان عرب نقش داشته است؛ باید نقش ایران از بازیگران غیردولتی و سوء استفاده از مشکلات جاری در جهان عرب را مورد سئوال قرارداد.

موسویان: آیا شروع اعتراضهای مردمی در جهان عرب که با بهار عربی نمایان و موجب سقوط برخی دولتهای عربی شد، ربطی به دخالت یا نقش ایران داشت؟
اسلوین: ضمنا فراموش هم نکنیم که آمریکا ومتحدین عربش از گروههای به اصطلاح آزادیبخش در بحرانهای عربی حمایت کردند که این گروهها افراطی و تروریست بودند.

سئوالات حضار:

سوال: سعودیها درواشینگتن میلیونها دلار هزینه میکنند که سیاستهای تخریبی ترامپ علیه ایران افزایش یابد؟ ایران چه اقداماتی برای گفتگو و حل مشکلات با عربستان انجام داده است؟

موسویان: اقدامات در دو سطح رسمی و غیررسمی بوده است. وزیرخارجه کویت به نمایندگی از شورای همکاری به ایران آمد، نگرانیهای اصلی شورا را مطرح کرد و با پاسخ مثبت رییس جمهور ایران مواجه شد. دکتر روحانی به کویت و قطر سفر کرد و آمادگی ایران برای گفتگو و همکاری جهت حل همه نگرانیهای دوطرف را اعلام کرد.

شرایط به گونه ای شد که عمان و کویت و قطر برای یک گفتگوی همه جانبه با ایران اعلام آمادگی کردند اما عربستان مانع شد. عربستان قبلا با ابتکار سفر وزیر خارجه کویت موافقت کرده بود، با این پیش فرض که ایران منفی برخورد خواهد کرد اما وقتی که ایران مثبت برخورد کرد، مانع پیشرفت کار شد.

در سطح غیررسمی طی سالهای گذشته، جلسات زیادی به ابتکار اروپاییها و ژاپنی ها تشکیل شد که ایران در تمام موارد مثبت و سعودیها منفی برخورد کردند. این ادعای من نیست شما اگر از اروپاییها و آمریکاییها و ژاپنی ها بپرسید همین واقعیت را خواهند گفت.
سعودیها احساس میکنند که در منطقه دست را به ایران باخته اند و لذا میخواهند با توسل به اقدامات خصمانه آمریکا، ایران را تضعیف نموده تا به بالانس با ایران برسند بعد پای میز مذاکره بیایند. این اتفاق نخواهد افتاد و روند تحولات روز به روز به ضرر سعودیها بوده و آنها ضعیف تر شده و خواهند شد.

آقای ظریف آماده است که در جلسه 1+6 یعنی وزرای خارجه شش کشورخلیج فارس و ایران شرکت کند مشابه جلسه 1+5 قدرتهای جهانی با ایران.

ایبیش: سفر وزیر خارجه کویت مهمترین مشکل مذاکره با ایران را آشکار کرد زیرا واقعیت "دو ایران" را بروز داد. گفتگو با روحانی و ظریف، گفتگو با یک نوع ایران است در حالیکه سپاه پاسداران و نیروی قدس از ایرانِ دیگری صحبت میکنند. روحانی و ظریف حرفهای خوبی زدند اما وقتی مکتوب سخنان ایران آمد متفاوت بود زیرا نیروهای تاثیرگذار دیگری در تدوین آن دخالت داشته اند. لذا شما با دو نوع ایران مواجه هستید. از این موضوع که بگذرید حرف آقای موسویان درست است که کشورهای خلیج فارس احساس میکنند که بالانس منطقه به نفع ایران و به ضرر آنها تغییر کرده و به همین دلیل ایران موافق گفتگوست و عربستان مخالف.

اسلوین: بعد از اعدام شیخ نمر، سفارت عربستان در ایران به آتش کشیده شد اما الان ایران با اعزام هیئت سعودی برای تهران برای بازسازی سفارت موافقت کرده و مراسم حج هم به خوبی انجام شده است.

ایبیش: درست است. تحولات مثبتی رخ داده است. اما سعودیها میگویند فقط در مورد حج بوده است.

سوال: اینکه ایران به هژمونی متهم می شود، معنی هژمونی چیست؟
ایبیش: هژمونی یعنی تلاش برای نفوذی فراتر از روابط معمول سیاسی و اقتصادی بر کشورها برای دیکته کردن سیاستهای امنیتی و دفاعی. سوریه نمونه است. دولت سوریه الان استقلالی ندارد و تحت نفوذ ایران است. دولت سوریه اکنون وابسته به سپاه ایران و حزب الله لبنان و جنگجویان افغانی تحت مدیریت ایران است. دولت سوریه بدون حمایت ایران و روسیه در سال 2016 سقوط کرده بود. شیطانی ترین حکومت روی کره زمین از سوی ایران حمایت میشود. اینکه نماینده چه کسی کرسی یک کشور را در سازمان ملل دارد، به معتی مشروعیت آن رژیم نیست.

موسویان: سوریه نمونه خوبی برای درک معنی هژمونی نیست. چون دهها هزار تروریست از کشورهای خارجی سازماندهی شده به سوریه صادر شدند برای ساقط کردن حکومت سوریه و ایران هم از دولت سوریه برای مقابله با این تروریستها که سوری هم نبودند، حمایت کرده است. برخی آمار میگوید که بالغ بر 110 هزار تروریست را وارد سوریه کردند. همه دنیا هم میدانند که چه کشورهایی این تروریستها را به سوریه صادر کردند و پول و اسلحه دادند و از مرزهای چه کشوری وارد شدند. لذا سوریه میدان مقابله کشورهای حامی تروریست و کشورهای ضد تروریست است.

برای اینکه معنی واقعی هژمونی را بفهمید به تجاوز سعودی به بحرین بنگرید که امروزه سعودیها چگونه نفوذ و سلطه بر بحرین دارند. به رفتار سعودیها با قطر نگاه کنید که یک سیاست صد درصد هژمونیک برای سلطه بر قطر بود. این خود مقامات قطر هستند که میگویند سعودی به حاکمیت قطر احترام نمیگذارد، مداخله میکند و از ما توقع دارد یک کشور دست نشانده باشیم. اگرمیخواهید منظور آنها از اتهامات به ایران در مورد هژمونی را درک کنید، اینها مثالهای واقعی و عملی هستند.

سوال: روحانی منتخب مردم است و سیاستهای اعتدالی و مدرن او را از سخنرانی وی در سازمان ملل میتوان متوجه شد. اما در مقابل ایشان، نیروهای دیگری همچون سپاه پاسداران و هواداران احمدی نژاد هستند که خود را ضامن حفظ خلوص انقلاب میدانند و سیاستهای متفاوتی را دارند. این تنش در بالاترین سطوح ایران مشاهده میشود. شما آینده این تضاد را چه میبینید؟

موسویان: من کاملا موافقم که ایران یک جامعه متنوع دارد و سیستم حکومتی متفاوت با کشورهایی مثل عربستان دارد. ما پارلمان داریم که طبق قانون اساسی هیچ قدرتی نمیتواند آن را منحل کند. نماینده گان پارلمان ما هم از دولت احمدی نژاد انتقاد کردند و هم از دولت روحانی انتقاد میکنند. دولت و دستگاه قضایی دو قوه مستقل هستند. قوه قضاییه در اختیار دولت نیست. ما اصولگرا داریم، اصلاح طلب داریم و اعتدال گرا. در بسیاری از موارد سیستم حکومتی ایران و آمریکا شباهت دارد. شما هم کنگره ای دارید که مستقل است و در اختیار دولت نیست.

اما ساختار تصمیم گیری در ایران بهتر از آمریکاست. برای مثال در موضوع برجام دنیا نمی فهمد چه کسی در آمریکا تصمیم میگیرد دولت یا کنگره. دولت اوباما تایید کرد و کنگره کارشکنی کرد. امروز نیز حتی اروپاییها هم در مورد سرنوشت برجام در آمریکا گیج هستند و نمی فهمند چه میگذرد.

مخالفتها در ایران با برجام بیش از آمریکا بود. حتی وزیر خارجه را متهم به خیانت و نوکری آمریکا کردند. منتهی ساختار تصمیم گیری ما به گونه ای است که اجازه چنین بلاتکلیفی در تصمیمات مهم را نمی دهد. شورای عالی امنیت ملی ایران با حضور همه مقامات کلیدی همچون رییس جمهور، رییس مجلس، رییس قوه قضاییه، وزیرخارجه، وزیردفاع، فرماندهان ارشد نیروهای مسلح تشکیل میشود و تصمیمات این شورا بعد از تایید مقام معظم رهبری، به عنوان تصمیمات ملی اجراء میشود. به همین دلیل ایران در اجرای تعهدات برجامی خود کامل و موفق عمل کرده و آمریکا قصورات متعدد داشته است.

لذا مطالبی که در این نشست در مورد دو حاکمیتی بودن در ایران مطرح شد، درست نیست. دو حاکمیتی در مورد سیستم آمریکا صدق میکند. کشورهای عربی منطقه که سیستمی دارند که همه چیز به تصمیمات یک فرد برمیگردد.

سئوال خبرنگار رویترز: من به موسویان برای مقاله اخیرش در لس آنجلس تایمز تبریک میگویم که بسیار خوب بود. اما سئوال من این است که مشکل ترامپ با برجام چیست؟ آیا به خاطر مسائل ژئوپولتیکی است؟ یا چیز دیگر؟

اسلوین: هیچکس نمیفهمد. ترامپ میگوید دولت اوباما بد مذاکره کرده است. هرکس درجریان مذاکرات بود می فهمید که هردوطرف باید انعطاف به خرج میدادند تا تفاهم حاصل میشد. مثلا آمریکا محدودیتها در غنی سازی را برای بیست سال میخواست و ایران صفر سال. لذا در حد وسط این دو موضع توافق کردند.

ترامپ سیاست جدیدی در مورد ایران میخواهد. شنیدم که شورای امنیت ملی آمریکا به نتیجه رسیده اند که برجام را تایید کنند اما سخت گیریهای زیادی درمورد سایر مسایل داشته باشند. اما ترامپ به حرف شورای امنیت ملی خود هم گوش نمیدهد برعکس ایران. لذا همه منتظر تصمیم جدید ترامپ هستیم. من به ترامپ توصیه میکنم که برجام را حفظ کند و اگر میخواهد راجع به سایر مسایل با ایران صحبت کند.

سوال: روابط ترکیه و ایران چگونه است؟
موسویان: ترکیه و ایران دو قدرت منطقه با تاریخ و تمدن بزرگ هستند و 400 سال اخیر هم با هم در صلح به سر برده اند. دو کشور در مورد سوریه دچار اختلاف شدند منتهی اکنون ائتلاف ایران-روسیه-ترکیه تنها ائتلاف منطقه ای - بین المللی است که موثر عمل میکند و بقیه ائتلافها هیچ اند. ایران و ترکیه درمورد بحران قطر و عراق مواضع مشترک و همکاری فعال دارند. لذا روابط ایران و ترکیه بسیار بهتر از آن است که عنوان میشود و ماهیت آن با روابط عربستان و امارات با ایران کاملا متفاوت است.

5252