اشتغالزایی در گرو تصمیم بانک‌مرکزی

در ایران بخش عمده ای از تامین نقدینگی برای سرمایه گذاری توسط خود سرمایه گذاران صورت می گیرد و سرمایه گذاران گردش این نقدینگی را از بخش عرضه و تقاضا یا به اصلاح فروش و تبادلاتی که با مشتریان خود دارند تامین می کنند.

بخش دیگری از نقدینگی موردنیاز در بخش سرمایه گذاری که برای برنامه ریزی ها و کارهای بلندمدت اختصاص دارد و در پروژه ها اصطلاحا طرح توسعه نامیده می شود، توسط سیستم بانکی تامین می شود. امروزه اما با توجه به مشکلات بانکهای ایرانی برای تامین تسهیلات مورد تقاضای واحدهای تولیدی، تولیدکنندگان اکثرا با مشکلاتی برای تامین نقدینگی مواجه هستند. در چنین فضای مه آلودی، بانک ها نیز به دلیل مسائلی که به آن مبتلا هستند، درمقابل درصدد ایجاد دست اندازهایی برای متقاضیان دریافت تسهیلات و واحدهای تولیدی هستند؛ مسئله ای که خارج از عرف نظام بانکی است.

درواقع این مساله عامل بازدارنده و مانعی برای انجام کارها و به نوعی چوب لای چرخ گذاردن است. مبتنی براین عامل بازدارنده واحدهای تولیدی در عمل به دلیل اینکه قادر نیستند، خواسته های بانکها را محقق کنند، به بخش های دیگر روی می آورند. مثلا اگر تولیدکنندگان در شرایط اضطراری باشند، به فرصت هایی رو می آورند که سرمایه گذاری پول می کنند و در چنین مواردی آنها از بهره‌های پول خود استفاده می کنند. اما اگر شرایط تولیدکنندگان اضطراری نباشد، به طورکلی واحد تولید را پیگیری نمی کنند و از خیر انجام کار می گذرند و درنتیجه واحد تولیدی در طرح توسعه ناموفق خواهد شد.

چنانچه تولیدکنندگان اعتبار مالی خود را از کانالهایی خاص نیز تامین کنند، به دلیل گرفتن بهره های بالا، فعالیت آن واحد تقریبا از اقتصادی بودن خارج می شود. در زاویه دیگر واحدهایی هستند که دستشان به بیرون از کشور می رسد و روی به سرمایه گذاران خارجی یا احیانا روی به وام های خارجی می آورند.

در سالهای اخیر بانکها به قدری برای متقاضیان تسهیلات موانع سخت ایجاد کرد هاند که در عمل کسی قادر به وارد شدن در آن سیستم و دریافت تسهیلات نمی شود. این قاعده ای است که حتی واحدهای تولیدی امین و خوشنام کشور نیز از آن مستثنا نیستند. درواقع سیستم بانکی در شرایط فعلی از پرداخت تسهیلات و اعتبارات مالی واهمه دارد.

درواقع مقررات خاص و دست وپاگیری که برای بانکها تعریف شده نظام بانکی ایران را به شدت دچار ترس کرده است. اگر بانکها به عنوان یک بنگاه اقتصادی بزرگ به فعالان اقتصادی بخش خصوصی به چشم یک مشتری نگاه کنند، می توانند تسهیلات خود را به آسان ترین روش در اختیار متقاضیان قرار دهند. این چیزی است که گردش اقتصادی ایران در گذشته شاهد آن بوده است.

 بنابراین لازم است روندی که به آن اشاره شد همچنان ادامه داشته باشد و بانکها به متقاضیان تسهیلات، به چشم مشتریان خود بنگرند و از سخت گیری های بی دلیل خودداری کنند. اما در حال حاضر به دلیل اینکه شرایط بحران بر نظام بانکی حاکم شده است، سهولتی که در گذشته وجود داشت از بین رفته و کار برای تولیدکنندگان و فعاالن بخش خصوصی به شدت دشوار شده است.

لازم است که بانک مرکزی شرایطی را برای فعالیت بانکها فراهم کند تا بانکها از شوک خارج شوند و شرایط عادی به نظام بانکی کشور بازگردد. این کار تنها و تنها از دست بانک مرکزی ساخته است.

اهمیت این مساله از آن جهت است که اگر تسهیلات بانکی به موقع به سیستم ها و واحدهای تولیدی تزریق نشود، اشتغال در کشور به مخاطره می افتد و لذا درچنین وضعیتی که درحال حاضر این اعتقاد بر تولیدکنندگان حاکم است که حفظ اشتغال موجود، خود نوعی اشتغالزایی است.

*رییس خانه معدن

3535