دیوید آتنبرو، زاده 1926 / 1305 در لندن است و بیش از 50 سال از عمر خود را صرف ساخت برنامه‌های تاریخ طبیعی انگلستان کرده است. این طبیعت‌شناس که برنامه‌های مستند تلویزیونی او با موضوع محیط زیست شهرت جهانی دارد، علاقه زیادی به نوع بشر دارد، اما مخالف افزایش روز افزون جمعیت جهان است. با این‌که خانه وی هنوز از میمون‌های پشمالو و موجودات عجیب و غریب انباشته نشده، اما هنوز هم بزرگ‌ترین سرگرمی وی را تشکیل می دهند. این کهنه سرباز مستندهای حیات وحش، کار پرخطری را آغاز کرده که بسیار بحث‌برانگیز است. وی به جمع حامیان گروه بهینه‌ترین جمعیت قابل اعتماد (Optimum Population Trust) پیوسته، گروهی که به تفکر درباره رشد جمعیت و محیط زیست می‌پردازند و وب‌سایت هیجان‌انگیزی هم به‌راه انداخته‌اند که رشد جمعیت جهانی را نشان می‌دهد.
آلیسون جورج، خبرنگار نیوساینتیست در گفتگویی با آتنبرو، از دیدگاه‌هایش پرسیده است. باهم، صحبت‌های آتنبرو را مرور می‌کنیم.
با وجود علاقه‌ای که به حیوانات داری، اما در این ده سالی که از فوت همسرت می‌گذرد، حیوان خانگی نگه نداشته‌ای. چرا؟
چون همیشه برای کار به نقاط مختلف سفر می‌کنم، نمی‌توانم حیوانات خانگی را در خانه نگه دارم. اما خانه‌ام آن‌چنان هم خالی از حیوانات نیست. من چند سوسمار آبی کاکل‌دار و یک سینه‌سرخ دارم که مدام وارد آشپزخانه‌ام می‌شوند!
به چه دلیل از منبع تفکر درباره رشد جمعیت و محیط حمایت می‌کنی؟
در 20 سال گذشته شک نداشتم که منشا بیماری‌های زمین، جمعیت بسیار زیاد آن است. به این دلیل سعی کردم که با حمایت از این تفکر به نوبه خود کاری انجام دهم. من از دهه 1950 میلادی برنامه‌هایی تلویزیونی با این پیام ساخته‌ام که اگر ما راه حل مشکلات جمعیتی خود را پیدا نکنیم، طبیعت آن‌را پیدا خواهد کرد و عوامل ناگوار دیگری چون قحطی به دنبال آن خواهند آمد.
فکر می‌کنی برای حل این معضل چه باید کرد؟
معتقدم که با همکاری خانواده‌ها و داشتن فرزند کمتر و پیشرفت در آموزش به‌ویژه برای زنان، موجبات رضایت مردم جهان فراهم می‌شود. اما نخستین گام، اطلاع‌رسانی این موضوع است که جمعیت زیاد برای ما مشکل‌ساز خواهد بود. البته این مسئله‌ای نیست که خود به خود حل شود.
آیا با فرزند کمتر، رشد جمعیت کاهش می‌یابد؟
بله، با شمارش میزان باروری و جمعیت کشورها می‌توان به این نکته امید‌وار بود. از وقتی‌که کارم را آغاز کردم، دنیا خیلی فرق کرده. یکی از این تفاوت‌ها، افزایش جمعیت آن است. باور کنید زندگی در سیاره‌ای با جمعیت کم بسیار دلپذیرتر است. قایقرانی بر روی رودخانه‌ای بکر بسیار دلپذیرتر از تماشای توریست‌هایی هست که روزی دوبار جلوی شما قایقرانی می‌کنند.
با وجود علاقه شدیدی که به حیوانات وحشی داری، چرا نمی‌خواهی تمام وقت خودت را به آنها اختصاص دهی؟
اگر در جنگلی با هوای بارانی زندگی کنم، دیوانه می‌شوم. اگر انسان در شهرهای بزرگ زندگی نکند، کتابخانه‌ها، کنسرت‌ها، تئاتر و شانس دیدن موزه‌ها را از دست می‌دهد. انسان‌ها باید کمی قانع باشند و بدانند که سایر موجودات زنده در زمین نیز حق حیات دارند. من به شدت با این نظر موافقم، اما نمی‌توانم به روش متقاعدکننده‌ای آن‌را توجیه کنم.
یک بار، آلمانی‌ها یکی از برنامه‌هایت را که در مورد دایناسورها بود، دوباره تدوین و پخش کردند. چه احساسی به‌شما دست داد؟
اگر کسی این باور را که نسل دایناسورها 65 میلیون سال پیش از بین رفته‌اند، تغییر دهد و بگوید دایناسورها نه 65 میلیون سال پیش، که زمانی بسیار طولانی است که از بین رفته‌اند، نمی‌توانم اعتراضی داشته باشم؛ اما اگر بگویند که خدا باعث نابودی آنها شده، می‌توانم اعتراض کنم.
همه می‌دانند با افرادی‌که عجایب طبیعت را به خالق نسبت می‌دهند، ارتباط نداری؛ اما چرا نمی‌خواهی خود را ملحد بنامی؟
نه! من منکر وجود خداوند نیستم. با وجود احترامی که به دوست خود ریچارد داوکینز (مبدع نظریه‌ای که ژن را محور تکامل می‌داند) دارم و قبولش دارم، اما این نظریه او به نظرم علمی نیست. وقتی به لانه موریانه‌ها نگاه می‌کنم و هزاران موجود کور را در حال کار کردن می‌بینم، به این باور می‌رسم که کسی آنها را خلق کرده و به وجود خداوند پی می‌برم.
بارها دیده‌ایم که مشتاقانه به دوران جوانی خود اشاره می‌کنی، اما به نظر می‌رسد از این‌که فرصت بیشتری برای استراحت داری، بسیار راضی هستی؟
وقتی به دهه 80 عمر خودت برسی، انگیزه‌ای که شما را به جنبش وا می‌دارد، به اندازه کافی تحریک کننده نیست. بعضی روزها حوصله کاری ندارم و به خودم می‌گویم که امروز هیچ کاری نمی‌کنم، فقط استراحت! شاید هم سال آینده از ساختن فیلم خودم به نام سیاره یخ‌زده (The Frozen Planet) برای شبکه بی.بی.سی منصرف شوم.
نمی‌خواهی بازنشسته شوی؟
نه! به کارم ادامه می‌دهم. هنوز هم کارهایی هست که باید انجام دهم، کارهایی که ناخوشایند است و مردم از من توقع دارند تا انجامشان بدهم و آنها نتیجه‌اش را ببینند. حتی تصور انجام کاری غیر از آن وحشتناک است.
نیوساینتیست، 19 می- ترجمه: آزاده ارشدی
نظر شما