چگونه از پیشروی آب دریا در امان بمانیم؟

ابوالفضل کریمی: با بالا آمدن آب دریا‌ها و فرورفتن شهر‌های ساحلی به زیر آب در آینده نزدیک، چاره‌ای برای ساکنین این مناطق به جز‌ترک این نواحی و رفتن به نواحی مرتفع‌تر باقی نمانده است. اما به نظر می‌رسد راه دیگری هم برای مقابله با این مشکل وجود دارد.

به گزارش نیوساینتیست، مناطق باستانی جزایر کاراییب نشان می‌دهد بعضی از تمدن‌های باستانی از پنج‌هزار سال قبل از میلاد مسیح نیز شرایط کاملا دشواری مثل ما داشتند. اما آنها نه تنها از تغییرات سطح آب‌ها، موج‌های بلند دریا و طوفان‌ها جان سالم به در برده‌اند، بلکه به طور شگفت‌انگیزی خود را با شرایط دشوار منطقه به خوبی وفق داده بودند. اکنون بسیاری از باستان‌شناسان در حال مطالعه روش‌هایی هستند که این انسان‌ها برای زندگی در این مناطق به کار می‌بردند.

تغییرات سطح آب‌ها اثرات مخربی برزندگی ساکنان کنار دریا به جا می‌گذارد. این تغییرات زمین‌های کنار ساحل را اندک‌اندک می‌خورد که در اثر آن، طوفان‌ها و موج‌های دریا بیشتر به داخل خاک این مناطق نفوذ می‌کنند. علاوه بر این خاک این سواحل با هر بار نفوذ آب شورتر می‌شود.

با وجود این شرایط سخت، حفاری‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد روستای Ciego de Avila در شمال کوبا از پنج‌هزار سال تا حدود سیصد سال پیش کاملا مسکونی بوده است. یکی ازبهترین مناطق مسکونی باستانی حفظ شده از گزند این طوفان‌ها، روستایی دیگر به نام Los Buchillones است که در فاصله 150 متری آب دریا ساخته شده است. این روستا از 1260 سال قبل از میلاد تا اواسط قرن 16 ساکن قومی به نام تایگو بوده است.

اما آنها چگونه توانستند علی‌رغم بالا آمدن سطح آب دریا، هزاران سال در این نواحی زندگی کنند؟ متیو پروس، باستان‌شناس دانشگاه اوتاوا در کانادا در تحقیقات خود متوجه شد اهالی قوم تاینو خانه‌های خود را بر روی تیر‌های چوبی و بر روی مرداب‌ها می‌ساختند. مرز بین مرداب و اقیانوس، روستاها را از گزند امواج طوفان‌ها حفظ می‌کرد. مناطق مسکونی دیگر این ناحیه نیز در نواحی مشابه و یا درمناطقی از تپه‌ها که ازباد‌ها و طوفان‌ها در امان بود، ساخته می‌شدند.

اگر چه شاید در نگاه اول این طور به نظر می‌رسد که زندگی در بالای تپه‌ها و زمین‌های مرتفع امن‌تر است؛ اما زمانی که آب طوفان‌ها و باران‌های شدید از بالای این تپه‌ها سرازیر شود، حتی مقاوم‌ترین خانه‌های امروزی را نیز در هم می‌کوبد. اما ساختن خانه‌ها بر روی سطح آب مرداب‌ها، آنها را به طور شگفت انگیزی از خطر طوفان‌ها حفظ می‌کند. ساختن خانه‌ها بر روی مرداب‌ها به این معنی است که آب طوفان‌ها چه از طرف اقیانوس‌ها بیاید و چه از مناطق مرتفع به سمت مرداب‌ها سرازیر شود، از سطح زیر این خانه‌ها می‌گذرد و آسیب‌ها را به حداقل می‌رساند. زمان‌سنجی‌هایی که با اندازه‌گیری ایزوتوپ کربن14 انجام گرفته، نشان می‌دهد این خانه‌ها صد‌ها سال با همین شیوه پابرجا بوده‌اند.

زندگی در خانه‌های چوبی، سست و با سقف‌هایی از شالی وبرگ، در آب‌وهوای طوفانی و سختی که اهالی تاینو با آن روبه‌رو بودند، ممکن است انتخاب نادرستی به نظر برسد؛ اما در حقیقت استراتژی عاقلانه‌ای است. این خانه‌ها اغلب در کنار غار‌ها ساخته می‌شد. زمانی که شرایط برای ماندن در خانه‌ها بسیار خطرناک می‌شد، این روستایی‌نشینان، خانه‌های خود را رها کرده و به این غار‌ها پناه می‌بردند. زمانی که طوفان از این ناحیه عبور می‌کرد، آن‌ها به خانه‌های خود باز می‌گشتند و ظرف چند روز خانه‌های خود را با چند تکه‌های چوب و با کمترین هزینه تعمیر می‌کردند. اما خانه‌های مدرن امروزی که از سیمان و بتون ساخته شده‌اند، برای تعمیرات بسیار هزینه‌برند.

روشن است که امروز، متقاعد کردن مردم برای‌ترک خانه و دارایی خود طرفدار چندانی ندارد. اما می‌توان از روش‌هایی که اجداد ما برای ساختن خانه‌های خود به کار می‌بردند، در ساخت و ساز‌های امروز استفاده کرد. تاسیس خانه‌ها بر روی ساختار‌های چوبی و مستحکم می‌تواند آن‌ها را در هنگام بالارفتن سطح آب‌ها از خطر غرق شدن حفظ کند.

اما خانه و سرپناه فقط قسمتی از آن چیزی است که برای ماندگاری یک تمدن لازم است. انسان به غذا هم نیاز دارد. دانشمندان به شواهدی دست یافته‌اند که نشان می‌دهد اهالی قوم تایگو با کشاورزی، جمع‌آوری حلزون‌ها و نرم‌تنان و بقیه غذاهای دریایی رژیم غذایی خود را به مرور زمان متنوع کرده‌اند. این تنوع غذایی باعث می‌شود اهالی این روستاها در شرایط سخت و دشوار بهتر از پس کمبود‌های غذایی بر بیایند.

این‌ها درس‌های خوبی است که ما با مطالعه شیوه زندگی اجداد خود در هزاران سال پیش می‌آموزیم. تیم بیچ از دانشگاه جرج‌تاون در واشنگتن در این باره می‌گوید: «بدون شک ما باید خود را با تغییرات سطح آب‌ها وفق بدهیم. اجداد ما این کار را با سنگ و چوب انجام دادند و درسخت‌ترین شرایط باقی ماندند. اگر کشور‌های در حال توسعه توانایی مالی برای ساخت سد‌ها و آب‌بند‌ها ندارند، می‌توانند از این روش‌های کم‌هزینه برای ساخت خانه‌های خود استفاده کنند. علاوه بر این ما امکاناتی داریم که این افراد در هزاران سال پیش نداشتند. به جای ابزار سنگی ما امروزه دارای ماشین آلات صنعتی هستیم. امروزه به کمک امکانات ماهواره‌ای می‌توانیم تغییرات آب‌وهوایی را از مدت‌ها قبل پیش‌بینی کنیم. اما با همه این پیشرفت‌ها، هنوز هم باید درس‌های زیادی از گذشتگان خود بیاموزیم».