دوستی چین رفاقت مصلحتی است

جای تعجبی ندارد که هو جین تائو رئیس جمهوری چین تنها یکی از معدود رهبرانی بود که حضور کیم جونگ ایل در نشست حزب حاکم این کشور را تبریک گفت. با توجه به استانداردهای لیبرالیسم غربی ، چین در حال حاضر تنها کشوری است که با کره شمالی در ارتباط است. در حقیقت باید اعتراف کنیم که چین تنها کشوری است که نقش عذرخواه پیونگ یانگ را بازی می کند. نقش میانجی میان کره شمالی در قامت یک دیکتاتوری تمام عیار که دست از تسلیحات هسته ای خود بر نمی دارد و غرب که نمی تواند این تسلیحات را به چشم ببیند و سکوت کند. به نظر می رسد که کره شمالی همچنان به همین مسیر در آینده ادامه می دهد. کیم جونگ اون جای پدر را می گیرد و قدرت به شکل موروثی از پدر به پسری دیگر منتقل می شود . رهبر جدید کره شمالی 27 یا 28 سال سن دارد و هفته گذشته عنوان ژنرال را به خود اختصاص داد. در جریان رزمایش پنج روزه کره شمالی هم وی برای نخستین بار دیده شد تا شایعه انتقال قدرت از پدر بیمار به پسر جوان درست از کار درآید.

پکن در این میان به میانجی گری میان کره شمالی و جهان شهرت دارد . کشوری که توانست رهبران سرسخت کره شمالی را برای مذاکره بر سر میز بکشاند. کشوری که توانست رفتار غیر عادی کره شمالی را تحمل کند. در شرایطی که کره شمالی زیر بار تحریم های بین المللی قرار گرفته است و رابطه اش با همسایه جنوبی هم هر روز بدتر از دیروز می شود ، چینی ها به خوبی از عهده این رابطه بر می آیند. به خوبی میان رژیم کره شمالی و جهان ایستاده اند .اما در این میان برهه هایی هم وجود دارد که ممانعت کره شمالی از مقابله با رفتارهای استالینی کره شمالی بیشتر به طنز می ماند چرا که در چشم بر هم زدنی امنیت منطقه را به چالش می کشد . چین تا کنون چندین بار قطعنامه ها علیه کره شمالی را در سازمان ملل وتو کرده است . به راحتی حمله کره شمالی به کشتی کره جنوبی را از زیر چشم می گذراند .

حالا می توانید نگاهی هم به متن تبریک هو جین تائو بیندازید . وی از تلاش های حزب حاکم برای تبدیل کردن کره شمالی به کشوری مقتدر و قابل احترام به نیکی یاد می کند و به پیشرفت های اقتصادی و بالا رفتن استانداردهای زندگی در کره شمالی هم اشاراتی می کند .
با این همه هیچ کدام از مولفه هایی که کره شمالی در خود جای داده است امید بخش نیستند. بی ثباتی این رژیم ، مناقشه نظامی با همسایگان و زیر سوال بردن امنیت کره شمالی همه و همه به نوعی برای چینی ها هم خطرناک هستند. سیاست چین این است که مانع از ناارامی در مرز خود با کره شمالی شود و نگذارد که مهاجران مسیر چین را در پیش بگیرند. چین در طول تاریخ چند بار شاهد ناآرامی های قومی میان ملت خود و کره ای ها بوده است.

آندرو هوروات از کارشناسان مسائل شبه جزیره کره در این خصوص می گوید : اگر دولت در کره شمالی سقوط کند و کره جنوبی به دنبال احاطه آرام بر این کشور باشد ، جمعیت مهاجر وسیعی راهی مرز چین می شوند . کره جنوبی زمین نظامی ایالات متحده است . به همین دلیل منافع چین چندان به چشم کره جنوبی ها نمی آید. همزمان چین هم نگران کره جنوبی نیست. البته این بدان معنا نیست که چین نگران سقوط کره شمالی نیست. بلکه تمایلی ندارد که با سقوط کره شمالی ، دو کره باز در هم ادغام شوند. برای چینی ها اهمیتی ندارد که کره شمالی کشوری ضعیف باشد یا فقیر و یا دارای فساد اقتصادی بالا. حتی اهمیتی ندارد که این کشور تسلیحات هسته ای در اختیار داشته باشد .

اسکات سیندر از کارشناسان مسائل آسیا هم در این خصوص می گوید: چین همواره و همواره در مواجهه با کره شمالی به یک چیز فکر می کند و آن هم ممانعت از فروپاشی همسایه است . برای چین همواره خط پایان جایی است که منافع اقتصادی این کشور به خطر می افتد و یا مصلحت سیاسی اش در منطقه زیر سوال می رود . کره شمالی تا روزی که کره شمالی و جدای از جنوب است تامین کننده منافع چین است . ادغام دو کره به ضرر چین است.

چین با دورنمایی از نابسامانی کره شمالی که در سر دارد به دنبال وادار کردن دولتمردان دیکتاتور به اصلاحات اقتصادی است . منافع این حرکت برای چین هم ناگفته پیدا است : تجارتی پویا و دو جانبه و دستیابی به منابع طبیعی کره شمالی . چین به خوبی می داند که کره شمالی به تنهایی از پس مردم خود بر نمی آید.
همراهی چین با کره شمالی تا بدان جا پیش رفته است که رهبران پیونگ یانگ اندک واهمه ای از تحریم های ایالات متحده که هر روز بیش از دیروز می شود ندارند. علاوه بر این بازی تا کنون بدان گونه پیش رفته است که گویا تهدید های واشنگتن علیه رهبران کمونیست پیونگ یانگ بیشتر به ببر کاغذی می ماند تا شیری درنده . کیم جونگ ایل در آخرین سفر خود به شهر مرزی چانگچان و دیدار با هو جین تائو در این شهر در حقیقت به شدت تحت تاثیر پیشرفت های اقتصادی چین قرار گرفت . وی در طول چهار ماه دو بار بار و بنه سفر خود را بست و به چین سفر کرد. اکنون پرسش اینجاست که آیا چین همان اندازه که همگان می گویند از نفوذ بر کره شمالی برخوردار است؟

یک پروفسور دانشگاه روابط بین الملل در ژاپن در این خصوص می گوید : جهان بسیار تا بسیار در خصوص تاثیر پکن بر پیونگ یانگ اغراق کرده است . آنها حتی در منافعی که به جیب چین از اصلاحات اقتصادی در پیونگ یانگ هم می رود بزرگنمایی می کنند. چین از آنچنان نفوذی برخوردار نیست که بتواند کره شمالی و سیاست های پیونگ یانگ را تحت تاثیر قرار دهد. نمی تواند رهبران این کشور کمونیستی را به ترک تسلیحات هسته ای خود متقاعد کند. در بسیاری از موارد هم مجبور است که به سیاست عدم دخالت روی آورد . هو جین تائو هم تنها کاری که می تواند انجام دهد، بر عهده داشتن مدیریت جلسه است . چینی ها در حقیقت از عدم اطمینان کره ای ها به دیگر اعضای جامعه جهانی بهره برداری می کنند.

 پکن می داند که فشار مضاعف وارد کردن بر پیونگ یانگ می تواند این دولت کمونیستی را هم به واکنش وادارد. حتی احتمال تقابل میان دو طرف هم وجود خواهد داشت. شاید کیم جونگ ایل تا کنون چندین بار در دیدار با مقام های چینی ادعا کرده باشد که برای بازگشت بر سر میز مذاکرات هسته ای آماده گی دارد اما پکن چندان هم از این بازی تسلیحات هسته ای که در منطقه به راه انداخته بی بهره نمانده است. چین خود را تبدیل به بخشی از منازعه هسته ای میان پیونگ یانگ و جهان کرده است چرا که می داند منافع دیپلماتیک فراوانی در این کار نهفته است . همگان به چشم راه حلی برای پایان دادن به مناقشه در شبه جزیره کره به چینی ها نگاه می کنند. کره شمالی سرسختانه به دنبال کمک ها و سرمایه گذاری های خارجی است تا بتواند همان شکوفایی اقتصای و موفقیتی را که وعده آن را داده بود تا سال 2012 میلادی تجربه کند. در آخرین دیدارهای میان هو جین تائو و کیم جونگ ایل هم دو طرف بسیار در خصوص مسائل اقتصادی با هم صحبت کردند. پکن حتی به گمان بسیاری از منابع به کیم جونگ ایل در پروسه انتقال قدرت هم کمک کرده است . اکنون پرسش اینجاست که آیا چینی ها می توانند به بازخورد مثبت رفتار رهبران کره شمالی در کنار مساعدت های هر جند منفعت طلبانه خود امیدوار باشند؟ با تمام این اوصاف باید اعتراف کنیم که این سیاست های چین است که به نوعی امنیت نسبی را در منطقه شبه جزیره کره که به انباری از باروت می ماند تامین کرده است .
ریل کلیر ششم اکتبر / ترجمه : سارا معصومی