آب لوله کشی یا آب شرب، چالش جهانی یا مشکل ایران؟

هادی معیری نژاد- دسترسی به آب سالم حقیست که در برخی از کشورهای جهان وجود ندارد. در کشورهای پیشرفته این حق صد در صدی و به عبارتی بالای 90 در صد است. و در برخی از کشورهای جهان این دسترسی به زیر 30 درصد می رسد.

در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و برخی کشورهای در حال توسعه، آب آشامیدنی از راه سامانه لوله‌کشی به خانه‌ها رسانده می‌شود. کمتر از ۵٪ این آب به مصرف آشامیدن می‌رسد.

تصویر زیر نمایانگر مقدار دسترسی مردم به آب سالم در کشورهای مختلف است؛

برای تصویر بزرگتر روی آن کلیک کنید

در بسیاری از نقاط جهان، دسترسی راحت و ارزان به آب آشامیدنی وجود ندارد. در این مناطق بیشتر افراد از آب‌هایی استفاده می‌کنند که یا دارای میکروب و آلودگی هستند یا به سبب داشتن املاح و ذرات بیش از اندازه، در طولانی مدت برای بدن خطرآفرین هستند. در برخی شهرهای چین، بر خلاف دیگر شهرهای جهان، آب آشامیدنی از راه یک لوله جداگانه به خانه‌ها رسانده می‌شود. گرچه برخی اوقات مانند چند ماه پیش شایعه آلودگی همین آب هم باعث هجوم خریداران آب آشامیدنی به فروشگاه‌های چین شد.

در همین ارتباط چند روزی است که بحث جداسازی آب شرب از آب آشامیدنی در کشور ماهم مطرح شده است. به این ترتیب، آبی که برای آشامیدن تصفیه می‌شود برای مصارف دیگر مانند شست‌وشو به کار نخواهد رفت. به گفته جانباز مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور، برای این کار دو سامانه مجزای توزیع آب به وجود خواهد آمد.

بنا بر این، به عنوان مثال، با جداسازی آب شرب و آب بهداشتی مردم می توانند آب شرب را که ۵ تا ۱۰ لیتر است را از یک سامانه توزیع آب، و آب بهداشتی را از سامانه دیگری بردارند.

آب آشامیدنی در کشورهای پیشرفته

در آمریکا و اروپا اکثرا آب لوله کشی را می توان خورد و بیماری خاصی منتقل نمی شود اما مصرف بلند مدت آن توصیه نمی شود در اکثر این کشورها آب آشامیدنی خریداری می شود و قیمت آن هم چندان ارزان نیست.

کارخانه های بزرگ تولید آب معدنی ماهانه به عرضه میلیونها بطری آب می پردازند و رقابت نفسگیری بین شرکتهای مطرح تولید آب سالم در جریان است

در برخی ازکشورها اروپایی نظیر آلمان اکثر مردم ترجیح می دهند آب گازدار بخورند به همین دلیل بیشترین آب آشامیدنی در این کشور خریداری می شود و آب شیر گرچه سالم است اما به مصرف آشامیدنی نمی رسد.

در بعضی از کشورها مانند سوئد مردم بنا به دلایل بهداشتی و مراقبتهایی که از سلامت خود به عمل می آورند ترجیح می دهند تا آب آشامیدنی خود را بخرند.

چندی پیش یکی از رسانه های سوئد گزارشی مبنی بر آلودگی آب لوله کشی در برخی از کومون های شهرهای استکهلم داد. از آغاز سال گذشته ، تعداد بسیاری در این کشوردر پی مصرف آب آشامیدنی در دو سال قبل، دچار بیماری و مسمویت شده اند. تغییرات آب و هوائی باعث بارندگی بیشتر در اکثر نقاط کشور شده است و این امر منجر به وارد شدن مواد غیربهداشتی به منابع آب آشامیدنی شده است. همچنین سرازیر شدن رودخانه ها ، پر شدن سیستم فاضلاب را در پی دارد و آب شرب را نیز تهدید می کند.به همین دلیل شرکتهای آب و فاضلاب و نیز محققان خواستار این شده اند که برنامه هائی برای ایمن سازی منابع آب شرب به اجرا در بیاید.

این گزارشها معمولا باعث بالا رفتن آمار استفاده از آب شرب خریداری شده، می شود.

در مالزی هم گرچه آب شرب و بهداشتی از هم جدا نیستند اما معمولا آب شیر را قبل از مصرف می جوشانند و یا آب را از فروشگاه‌ها خریداری می کنند.

البته در کشورهای صنعتی می توان به مواردی برخورد که به دلایل گوناگون در آب لوله کشی مواد مضر وجود دارند. به عنوان نمونه در غالب کشورها جهت پیش گیری از رشد باکتری در لوله ها به مقدار زیادی کلر وارد آب می کنند، اما کلر در کنار ضدعفونی کردن از یک سو سالم نبوده و باکتری های مفید موجود در روده بزرگ (Lactobacteria ) را می کشد. از سوی دیگر کلر با مواد آلی موجود در آب نیز ترکیب شده و ترکیباتی بوجود می آورد که آن ها هم مضر هستند. جوشاندن آب به مدت ده دقیقه مقدار زیادی کلر آب را خنثی می کند.

غالب مواد آلاینده آب آشامیدنی عبارتند از باکتری ها، فلزات آهن و منگنز، شبه فلزاتی چون باریوم و استرونسیوم، فلزات سنگین چون سرب، روی، مس، کادمیوم، کرم، کبالت، نیکل و جیوه و مواد دیگری چون نیتریت، نیترات، فلورید، بورات، فسفات، آرزنات و مواد معلق در آب و مواد رادیو اکتیو، دفع آفات و مواد هورمونی و دارو هائی که انسان ها استفاده کرده و به مرور وارد آب های زیر زمینی شده اند.

قیمت ارزان آب آشامیدنی در ایران

رتبه دسترسی به آب آشامیدنی ایران، با امتیاز 58.19، 78 است و از نظر دسترسی به آب بهداشتی هم با امتیاز 92.23، جایگاه 36 ام دنیا را دارد.

به گفته مسئولان هزینه ای که بابت هر مترمکعب آب در ایران از مصرف کننده گرفته می شود به طور متوسط 10 سنت است در حالی که قیمت هر مترمکعب آب در اروپا 3.14 دلار و ترکیه 1.36 دلار است.

قیمت هر مترمکعب آب در بخش عمده ای از اروپا و استرالیا 3.14 دلار است، این قیمت در کانادا 1.92دلار و در ترکیه 1.36دلار است. قیمت هر مترمکعب آب در کشورهای دانمارک و فرانسه نیز به ترتیب 4.32 دلار و 3.24 دلار است .

4646