دکتر محسن رنانی عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان طی نشستی که با عنوان «پیش شرطهای موفقیت هدفمندسازی یارانه ها» در دفتر تبلیغات اسلامی مشهد برگزار شد پیشنهاد کرد دولت به منظور افزایش احتمال موفقیت طرح هدفمندسازی یارانه ها، اعتماد به خود در افکار عمومی را افزایش دهد.
به گزارش خبرنگار «آینده» دکتر محسن رنانی، دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان و نویسنده کتاب «بازار یا نابازار؟» که روز چهارشنبه 21 مهر به دعوت مشترک دفتر تبلیغات اسلامی و سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی مشهد در نشستی با عنوان «پیش شرطهای موفقیت طرح هدفمندسازی یارانه ها» سخن می گفت اعلام کرد: به علت آن که اکنون سطح اعتماد متقابل میان دولت و جامعه بسیار پایین است، جامعه آمادگی لازم برای همکاری در اجرای موفقیت آمیز طرح هدفمندسازی را ندارد و همین عدم آمادگی می تواند موجب ناکامی این طرح شود.
وی افزود، باید توجه کرد که دولت مجری این طرح نیست، دولت فقط تصویب کننده این طرح است، آن که باید این طرح را اجرا کند پیکره جامعه و تمام فعالین اقتصادی در بخش مختلف هستند. اگر آنها با دید مثبتی برای اجرای این طرح همکاری نکنند امیدی به موفقیت طرح نخواهد بود.
رنانی افزود: این که دولت اطلاعات دقیقی در مورد زمان و نحوه اجرای طرح هدفمندسازی به جامعه نمی دهد، خود نشانه آن است که دولت به جامعه اعتماد ندارد و در مورد نوع واکنش جامعه در ابهام به سر می برد. از سوی دیگر این که مثلا مردم در هنگام پر کردن فرم اطلاعات خانوار اطلاعات نادرست به دولت داده اند نیز نشانه بی اعتمادی جامعه به دولت است. این ها علائم خوبی نیستند و این بی اعتمادی متقابل می تواند برای موفقیت طرح آسیب رسان باشد.
وی مدعی شد، اکنون شکاف بی اعتمادی بالاست و این به معنی این است که بستر روانی لازم برای اجرای هدفمندسازی هنوز آماده نیست. رنانی اشاره کرد هم تجربه سایر کشورها و هم توصیه های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول حاکی از این است که جراحی های اقتصادی بزرگی مانند حذف یارانه های انرژی زمانی انجام شود که سطح اعتماد عمومی بسیار بالا و رکود و تورم پایین باشد. در حالی که در حال حاضر وضعیت کشور ما عکس این حالت است.
در حالی که برخی مسوولان دولتی و انتظامی، بعد از حوادثی نظیر اعتصاب طلافروشان درباره در پیش بودن فتنه اقتصادی هشدار داده اند، دکتر رنانی افزود: این که مقامات دولتی اخیرا از فتنه اقتصادی سخن می گویند، خودش می تواند به یکی از مهم ترین عوامل شکست این طرح تبدیل شود. چون این حرفها به طور غیر مستقیم این پیام را به جامعه را می دهد که دولت خودش پیشاپیش به ناکامی طرحش پی برده است. وقتی دولت خودش با رفتار و گفتارش پیشاپیش ناکامی این طرح را پیش بینی می کند، چه انتظاری دارد که جامعه موفقیت آن را باور کند؟ ..ممکن است دولت دارد پیش دستی می کند که بعدا ناکامی این طرح را به گردن دیگران بیندازد ولی باید بداند که خود این حرفها موجب گسترش بی اعتمادی مردم و نهایتا ناکامی طرح خواهد شد.
دانشیار اقتصاد دانشگاه اصفهان درباره فقدان فضای معنی داری برای اجرای هدفمندسازی یارانه ها گفت: برای آن که هر اقدامی در هر مورد عملی و موفقیت آمیز باشد، دو شرط لازم است. نخست این که آن عمل معنی دار باشد و دیگر آن که آن را عقلانی انجام دهیم. اما معنی داری مقدم بر عقلانیت است. یعنی اول ما معنی داری عملی را می سنجیم سپس اگر آن عمل برای ما معنی دار بود، فکر می کنیم ببینیم چگونه آن را به صورتی عقلانی محقق کنیم. مثلا در مورد انتخاب شغل یا سرمایه گذاری ما اول نگاه می کنیم ببینیم ورود به فلان شغل یا انجام فلان سرمایه گذاری برای ما معنی دار است؟ اگر معنی دار بود بعدا به دنبال راههای عقلانی اجرای آن می رویم. در مورد سیاست های کلان نیز این گونه است.
وی ادامه داد: برای آن که مردم در اجرای یک سیاست همکاری کنند و برای آن که یک سیاست در سطح کلان موفق باشد، اول باید معنی دار باشد. سپس باید روشهای عقلانی اجرای آن را پیدا کنیم. وی افزود: برای آن که فضای معنی داری در کشور وجود داشته باشد و برای مردم همراهی و مشارکت در اجرای یک سیاست معنی دار باشد، دو شرط لازم است: یکی بالا بودن سطح سرمایه اجتماعی و دیگری باثبات بودن فضای کسب و کار. اما اکنون شواهد موجود نشانگر این است که هم سرمایه اجتماعی در ایران وضع مناسبی ندارد و هم فضای کسب و کار ابهام آلود و پر خطر است. بنابراین باید گفت در حال حاضر فضای معنایی لازم برای این که مردم با اعتماد و باوری قوی در هدفمندسازی مشارکت کنند وجود ندارد و همین می تواند زمینه ساز ناکامی این طرح شود.
رنانی در پاسخ به این سوال که در شرایط کنونی چگونه می توان فضای معنایی لازم را ایجاد کرد گفت: با توجه به شکاف بی اعتمادی جدی ای که میان دولت و جامعه وجود دارد نمی توان انتظار داشت که جامعه با خواهش و تمنا یا با توصیه های اخلاقی بر بی اعتمادی خود فائق آید. دولت باید به گونه ای جدی این شکاف بی اعتمادی را ترمیم کند. اما این ترمیم با درخواست وعاظ برای وفاق و همگرایی رخ نمی دهد. این ترمیم باید آشکارا و جدی باشد و دولت نشان دهد که در عمل قصد جدی برای این ترمیم دارد. این شکاف را با سیاست های معمولی نمی توان ترمیم کرد. بنابراین دولت باید با یک اقدام شوک آور یا یک ضربه گیج کننده توجه جامعه را به صادقانه و جدی بودن قصدش برای جبران این شکاف جلب کند.
رنانی گفت: در شرایط کنونی که مردم معمولا خیلی از حرفها و مصاحبه ها و حتی مصوبه ها را نیز جدی نمی گیرند، به نظر می رسد تنها روشی که می تواند هم صداقت و عزم دولت برای بازسازی فضای اعتماد را نشان دهد و هم موجب معکوس شدن روند واگرایی جامعه و دولت و شکل گیری فضای معنایی در کشور شود، اقدامی است که موجب بازگشت همه نخبگان جداشده به حوزه منافع ملی می شود و تمام کسانی هم که به علت ارتباط و رجوع به این نخبگان از فضای عمومی بیرون رفته و مشارکت ملی برایشان بی معنا شده است، دوباره به فعالیت اجتماعی امیدوارانه باز می گردند و فضای معنایی لازم در کشور شکل می گیرد.
رنانی افزود: عفو عمومی هم شاخصی بر عزم و صداقت دولت برای بازسازی فضای معنایی کشور است وهم یک شاخص بزرگ برای توسعه خواهی دولت است.
نظر شما