مهدیه بهارمست: سالهاست که در ایران و در بحث تولید علم معیارهای کمی مورد توجه قرار گرفت و حالا نشانههایی از رشد ایران در تولید علم کیفی به چشم میخورد.
بررسیهای رسمی نشان میدهد تولید علم ایران از سال ۲۰۱۲ تا امروز جهش قابل توجهی در معیارهای کیفی تولید علم داشته است.
این وضعیت بیشاز پیش ناشی از تغییر رویکردی است که در دانشگاهها و وزارت علوم پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی است. علاوه بر در برخی شاخصها مانند : سهم دیپلماسی علمی از کل کمیت تولید علم ایران - آی.اس.آی، میتوان فضای مناسبتر در دوران پسا برجام را دلیل آن دانست. با این حال هرچه که هست، نشان از ارتقای ایران در تولید علم کیفی است. برای بررسی تولید علم در ایران و وضعیت آن خبرآنلاین گفتو گویی با محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام را ترتیب داده است، که در ادامه میخوانید:
در حال حاضر وضعیت رتبه بندی دانشگاههای ایران با توجه به رتبه بندیهای لایندن تایمز و.. چگونه است؟
اساسا جایگاه ما از نظر تعداد دانشگاهای در کل رتبهبندیهای بین المللی نسبت به سالهای گذشته بهتر شده بعنوان مثال در رتبه بندی تایمز در سال 2013 ما یک دانشگاه داشتیم و در 2015 دو تا، 2016 هشت تا، 2107 سیزده تا و الان که آخرین نتایج این رتبه بندی بین المللی منتشر شده تعداد دانشگاه ما به هیجده تا رسیده است. برای سایر رتبه بندی تعداد دانشگاه نسبت به سال 2015 که فقط رو تا دانشگاه داشتیم الان پنج تا دانشگاه ایجاد شده، از نظر تعداد دانشگاها در این رتبه بندیها سال به سال وضعیت بهتر است.
در این رتبه بندیها از چه شاخصهایی استفاده میشود؟
شاخصها و نمادهای متفاوتی دارند، مثلا اگر بخواهیم بگیم شاخص کلی 30 درصد در آموزش است یعنی تعداد اعضا هیئت علمی، تعداد دانشجوی ارشد و نسبت درآمد موسسه نسبت به تعداد اعضاء هیئت علمی.
30 درصد هم پژوهش است یعنی مقالاتی به ازای اعضاء هیئت علمی که منتشر میکنند که نسبی است، درآمد پژوهشی و استناد به مقالات و یک تعدادی هم درآمد صنعتی است، که چقدر از درآمد پژوهشی همکاری با صنعت است و یک درصد هم وجه بین المللی است، نسبت دانشجویی بین المللی، مقالاتی که در پایگاههای بین المللی چاپ میشود، رتبه بندی تایمز است.
رتبه بندیهای دیگر هم چنین وضعیتی دارند، مثلا درصدی برای پژوهش، آموزش و مسئله بین المللی جایگاه از نظر شهرت و جایگاه، در کل هر یک نظامهای رتبه بندیها بین المللی شاخصهای مشخصی را دارند ولی یک چیزی در همه مشترک است، این است از شاخصی که هر رتبه بندی در نظر میگیرد سعی میکند که نسبی باشد مثلا نسبت کارهای پژوهشی به هیئت علمی یعنی شاخص مطلق کمتر است، به همین دلیل بعضی از دانشگاهها که خیلی بزرگ نیستند یکدفعه حضور پیدا میکنند در این نظام رتبه بندی.
ایران در میان کشورهای اسلامی در زمینه تولید مقالات علمی در چه وضعیتی است ؟
اگر بخواهیم از نظر وضعیت ایران نسبت به کشورهای اسلامی بگوییم، از چند بعد میشود به آن نگاه کرد یکی از نظر کمی است تعداد مقالاتی که در سطح بین المللی توسط پژوهشگرا منتشر میشود، وضعیت ایران از این نظر در پایگاه استنادی بالاترین رتبه را دارد، در حقیقت جمهوری اسلامی ایران بعد از ترکیه است. در سطح منطقه ایران رتبه اول یا دوم را دارد در بین 57 کشور اسلامی، در سطح بین المللی هم ایران جزء 22 کشور برتر تولید کننده علم است.
هم اکنون در اسکوپوس که یک نظام استنادی بین المللی است رتبه 16و در پایگاه استنادی رتبه 17 را دارد.
برخی عنوان میکنند روند رو به رشد تولید علم ایران متوقف یا کاهش پیدا کرده است، این مساله صحت دارد ؟
در حال حاضر در 5 سال گذشته اگر بخواهیم نگاهی کنیم، وضعیت ایران در سال 2016 کامل شده شمارش مقالاتی که در پایگاه بین المللی ثبت میشود ما با بیش از 46 هزار مقاله نسبت به سال 2009 که حدود 9 هزار تا بوده با رشد 20 درصدی در سطح دنیا رتبه برتر را داریم.
بیشترین رشد در 2015 تا 2017 داشتیم، در سال 2015 نسبت به 2014 رشد حدود 14 درصد بوده، میزان رشد تک رقمی ایران 1/8 در سال 2012 نسبت به 2011 بود، الان به 20 رسیده است و در حال حاضر در این 5 سال ایران بالاترین رشد در پایگاههای بین المللی آی اس آی را داشتیم.
نه تنها توقف نداشتیم بلکه رشد هم کردیم، البته ما در سهممان اگر بخواهیم مقایسه کنیم در سال 2011 حدود 0/6 درصد داشتیم، در سال 2017 سهم ایران از نظر تولیدات مقالات بین المللی 2/4 درصد رسیدیم که این نشان میدهد ما وضعیت خوبی داشتیم، علی الخصوص درتولید علم برتر مقالاتی هستند که بیشترین استنادها به آنان است.
مقالات برتر علمی یک درصدی بیشتر در کدام رشتهها است؟
در تمام حوزههای موضوعی است ولی الان در سال 2017 که 375 مقاله برتر علمی داشتیم، بیشترین سهم این مقالات مختص به ریاضی و شیمی است.
در زمینه کیفیت تولید علم ایران چه مصادیقی وجود دارد که نشان دهد ایران در زمینههای کیفی نیز رشد داشته است ؟
مهمترین شاخصهای که وجود دارد به تعداد استنادات است یعنی اگر یک مقاله در سطح بین الملل تولید شود و هر چه مقالات دیگر بیشتر به آن مقاله برتر ارجاع و استناد در سطح جامعه بین المللی واقع شود، الان از این نظر افزایش مقالات یک درصد در دانشگاها و بحث کیفی مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.
به نوعی اگر بخواهیم آماری بدهیم سهم ایران سال 2016 در مقالات معمولی 1/7 است، درحالی امروزه سهم مقالات برتر یک درصدی 2/4 است. ما سهم ما در مقالات پر استناد بیشتر از مقالات معمولی است.
47238
نظر شما