فائزه عباسی: یک طرح دوفوریتی در تقابل با مصوبه مجلس سنای آمریکا چند روزی است که اخبار حوزه پارلمان ایران را به خود اختصاص داده و این اولین بار نیست که چنین طرحی از سوی نمایندگان مطرح و بررسی می شود. "مقابله به مثل"، چند سالی است که در دستور کار دیپلماسی پارلمانی خانه ملت قرار گرفته و بهارستان نشینان ترجیح داده‌اند تا راه "طرح در مقابل طرح" را در پیش بگیرند؛ رویه‌ای که قریب به ۱۰ سال پیش و با پیچیده تر شدن روند حل پرونده هسته ای ایران و برای مقابله با سنگ اندازی های بین المللی در دستور کار قوه مقننه قرار گرفت. بر این اساس رویه قانونگذاری ایران در عرصه روابط بین الملل نیز با یک تغییر جهت راهی متفاوت تر از گذشته پیش روی خود قرار داد.
البته این به آن معنا نیست که در سال های پیش از ۸۳، چنین رویه ای وجود نداشته اما اگر قرار باشد نقطه عطفی برای رویکرد مقابله ای پارلمان ایران در نظر بگیریم؛ نیمه های دهه ۸۰ به عنوان نقطه آغاز این سیاست منظور خواهد شد.
در اینکه اقدام متقابل نشان دهنده منفعل نبودن دستگاه حاکمه یک کشور است، تردیدی نیست اما آنچه جای سوال است میزان دقت و قدرت اجرایی طرح هایی است که معمولا با قید فوریت به صحن علنی مجلس می آید و با رای بالایی هم تصویب می شود. اما در مرحله اجرا، چندان راه به جایی نمیبرد.
مجلس مقابل مجلس
مذاکرات هسته ای بعد از سال ۹۲ با یک تغییر رویه محسوس در باز شدن باب مذاکره مستقیم ایران و آمریکا، وارد فصل جدیدی شد و به همان اندازه حساسیت ها نیز بر سر رفتارهای متقابل شدت و حدت بیشتری پیدا کرد. به گونه ای که خروجی جلسات کنگره و سنای آمریکا در مورد ایران، موضوع طرح های پپیشنهادی به مجلس شورای اسلامی شد. از آنجایی که سیاست رفتار متقابل یکی از اصول روابط بین الملل است که می تواند طرف مقابل را وادار به احترام متقابل کند؛ این رویه مجلس چندان دور از انتظار نبود و می توان توجیه قابل قبولی برای آن متصور شد.
تا کنون بیش از ۱۰ طرح مقابله ای در مجالس مختلف مطرح و تصویب شده است. از جمله؛
«طرح دستیابی به فن آوری هسته ای صلح آمیز» مصوب سال ۸۳ برای مقابله با تصمیم آژانس بین المللی انرژی اتمی که مقرر کرد ایران تا زمان نامعلومی برنامه هسته ای خود را تعلیق کند. «طرح مقابله با توطئه های آمریکا و انگلیس به منظور صیانت از دستاوردهای هسته ای ایران» هم ۲۹ تیر ۸۹ تصویب شد و دلیل آن صدور قطعنامه ظالمانه ۱۹۲۹ به منظور محدود کردن ملت ایران در دستیابی به انرژی هسته ای صلح آمیز علیرغم امضای بیانیه تهران توسط جمهوری اسلامی ایران بود.
«طرح الزام دولت به پیگیری جبران خسارت اقدامات آمریکا علیه ایران» با قید دو فوریت بعد از بلوکه شدن دو میلیارد دلار از دارایی های ایران با ۱۰ محور مطرح شد که بر اساس آن باید تمامی خسارت‌های مادی و معنوی ناشی از ۱-کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲؛ ۲- کودتای نوژه؛ ۳- جنگ تحمیلی و شهادت بیش از ۲۲۳۰۰۰ نفر و ۶۰۰۰۰۰ ایثارگر (جانباز و آزاده) پرداخت شود. همچنین تمامی خسارات مادی و معنوی ناشی از شهادت بیش از ۱۷۰۰۰ شهید ترور؛ حمله به سکوهای نفتی؛ جاسوسی علیه ایران توسط ایالات متحده یا با حمایت و نقش‌آفرینی ایالات متحده پرداخت شود. در این طرح جبران خسارات ناشی از انسداد، مصادره یا تصرف در اموال و دارایی‌های جمهوری اسلامی‌ایران، نهادها و مؤسسات دولتی یا عمومی‌جمهوری اسلامی‌ایران یا مقامات آن و همچنین ناشی از اقدامات رژیم غاصب صهیونیستی که با حمایت یا نقش‌آفرینی آمریکا انجام پذیرفته یا می‌پذیرد، مد نظر قرار گرفته است.
طرح «توسعه دیپلماسی انقلابی برای افزایش اختیارات وزارت خارجه» هم مدتی بعد از طرح « الزام دولت به پیگیری جبران خسارت اقدامات آمریکا علیه ایران» با قید یک فوریت در مرداد ماه ۹۵ مطرح شد که البته فوریت آن رای نیاورد و به صورت عادی در دستور کار قرار گرفت. اما به گفته کاظم جلالی دلیل مطرح شدن این طرح آن بود که آمریکا با تجمیع طرح‌ها و لوایح گوناگون در کنگره و پیگیری ایران‌هراسی، به سمتی می‌رفت که فضای پسابرجام را تحت تأثیر قرار دهد و ما را پشیمان کند.
و امروز در تقابل با مصوبه سنای آمریکا و تصویب تحریم های جدید علیه ایران که بر اساس آن دولت آمریکا ظرف مدت ۹۰ روز، باید تحریم‌های جدیدی علیه افراد و نهادهای فعال در توسعه برنامه‌های موشکی ایران تصویب کند و همچنین بر اساس یکی دیگر از طرح‌ها، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌طور مستقیم تحت تحریم قرار خواهد گرفت؛ مجلس ایران طرح «دوفوریتی مقابله با اقدامات ماجراجویانه و غیرمتعارف آمریکا» را در دستور کار خود قرار داده است.
مصوبه جدی است نه نمایشی
«قانون است، نمایش کجا بوده؟!» این را رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در توضیح قدرت اجرایی طرح های مقابله ای مطرح می کند. علاءالدین بروجردی به خبرآنلاین گفت: وقتی یک مصوبه به قانون تبدیل و به رئیس جمهور ابلاغ شد دیگر با کسی شوخی ندارد و باید اجرا شود.
او در مورد سرنوشت طرح های تصویب شده در گذشته گفت: آن زمان که می خواستند پرونده هسته ای ایران را از شورای حکام به شورای امنیت بفرستند ما گفتیم در این صورت قانونی تصویب خواهیم کرد که اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف بشود؛ انها پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل فرستادند ما نیز متقابلا قانون را تصویب کردیم و متعاقب آن ابلاغ و عملیاتی شد و راه پیشرفت و توسعه فعالیت های هسته ای کشور باز شد. بنابراین این مصوبه و قانون مجلس بسیار جدی است.
بروجردی در مورد تاثیر این طرح ها در عرصه بین المللی هم اظهار کرد: قطعا چنین طرح هایی تاثیرگذار است. به هر صورت ما با زیاده خواهی های آمریکا در حال مقابله هستیم و این موضوع تاثیرات خود را به دنبال خواهد داشت.
طرح هایی با بعد تبلیغاتی
ارائه و تصویب طرح های یک فوریتی و چند فوریتی با نیت تقابل در مجلس، غالبا این تصور را میآفریند که شاید مطرح شدن آنها بیشتر از آنکه جنبه اجرایی داشته باشد، برد رسانه ای دارد. موضوعی که مرتضی صفاری از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی و از دیپلمات های سابق ایران آن را تائید می کند و در این راستا به خبر آنلاین می گوید: همانطور که بخش قابل توجهی از طرح های کنگره آمریکا نمایشی است، این طرح هایی هم که در مجلس ایران مطرح می شود خالی از جنبه نمایشی نیست.
او ادامه داد: ما موارد و ابزارهای متعددی داریم که با کمی هزینه می توانیم انها را برای مقابله طراحی کنیم که تاثیرات بیشتری هم خواهد داشت.
این عضو کمیسیون امنیت ملی با بیان اینکه پاشنه اشیل آمریکا در منطقه اسرائیل است گفت: اگر تمرکز را بر این پاشنه آشیل قرار دهیم و فشارها را متوجه این قسمت کنیم نتیجه مطلوب تری خواهیم گرفت. فراموش نکنیم آمریکایی ها دارایی هایی در منطقه دارند. لذا با اقدامات جمعی در منطقه می توانیم تقابل جدی تری داشته باشیم. به نحوی که از طریق روابط دوستانه با کشورهای همسایه، بتوانیم گامی در جهت بلوکه کردن متقابل اموال آمریکا برداریم.
سفیر سابق ایران در اسپانیا با تاکید بر اینکه اقدامات عملیاتی بهتر از تصویب طرح در مجلس است، در مورد میزان دقت و بحث های کارشناسی در مورد این طرح ها گفت: متاسفانه این طرح ها خیلی کارشناسی شده طراحی نشده است و بیشتر بعد تبلیغاتی و سیاسی آن است که مطرح می شود.
ادعا نمی کنیم طرح بدون نقص است
حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم در مورد طرح های مقابله ای به خبرآنلاین گفت: ما تلاش می کنیم طرح های اینچنینی هم قدرت اجرایی داشته باشد و هم کار کارشناسی لازم را بر آن انجام دهیم. ادعا نمی کنیم این طرح ها بدون نقص هستند و همین که این طرح دوفوریتی اخیر در مجلس مطرح نشد به این دلیل بود که برخی دستگاه ها و فراکسیون های های داخل مجلس پیشنهادات اصلاحی برای آن داشتند.
نقوی حسینی در مورد سرنوشت طرح های تصویب شده در گذشته نیز گفت: این طرح‌ها عملیاتی و اجرایی شده است و برخی هم به نتیجه رسیدهاند. از جمله طرح دریافت غرامت آسیب دیدگان از اقدامات آمریکا. بیش از ۹۰ میلیارد دلار حکم صادر کردیم که عملیاتی می شوند. همانطور که آمریکا ۷۰ میلیارد دلار حکم صادر کرد. آنها همه را نتوانسته اند محقق کنند اما همینکه دستشان به اموال ما برسد این اقدام را خواهند کرد. ما نیز با احکامی که صادر کردیم و هرجا دستمان به اموال انها برسد اقدام خواهیم کرد.
او تاکید کرد: آمریکایی ها برای اجرا کردن احکام صادره خود علیه ایراان حتی متوسل به بنیاد علوی شدند در حالی که این بنیاد یک موسسه خصوصی است و مصادره انها برخلاف قواعد بین المللی است.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی همچنین گفت: از انجایی که آمریکا در منطقه مراودات اقتصادی دارد؛ طرح های مصوب مجلس قطعا قدرت عملیاتی دارد و می تواند بازدارنده باشد.
۲۷۲۱۶
نظر شما