براساس تعاریف مصطلح علم اقتصاد ، هر شی یا ابزاری که بتواند سه وظیفه زیر را انجام دهد می تواند پول باشد یا نقش پول را در بازار انجام دهد بنابراین مهم نیست که اسم پول چیست یا واحد آن کدام است بلکه مهم این است که آیا وظایف پول به درستی انجام می گیرد یا خیر ؟
با این مقدمه کوتاه می توان به وظایف پول پرداخت که عبارت است از ابزار ذخیره ارزش ، ابزار سنجش و ابزار مبادله در بازارها . بنابراین وظایف پول بسیار شفاف و واضح است . حال این سؤال اساسی و مهم مطرح است که آیا پول رایج کشور توانایی انجام وظایف فوق را دارد یا خیر ؟
به عنوان مثال وقتی حداقل دستمزد کارگران در سال 1390 ، 330 هزار تومان تعیین می گردد یعنی یک کارگر در پایان هر ماه می تواند 33 برگ اسکناس 10 هزار تومانی از کارفرما دریافت نماید ، سؤال ساده دیگر این است : آیا دریافت اسکناس های مذکور توسط کارگران و خرید مایحتاج عمومی از بازار توسط این قشر زحمت کش ، کار پر دردسر و طاقت فرسایی است ؟ یک ضرب المثل معروف از اقتصاد آلمان ذکر می کنند که بیان گر مهم ترین دلیل تغییر واحد پول آلمان بوده این است که : " قبل از جنگ با یک برگ اسکناس یک گونی سیب زمینی می خریدند ولی بعد از جنگ با یک گونی اسکناس یک عدد سیب زمینی می خریدند " . آیا وضعیت اقتصاد ایران چنین است و کارگران حقوق شان معادل یک گونی است ؟ یا 33 برگ اسکناس که با اضافه کاری و سایر مزایای جانبی شاید به 50 برگ اسکناس 10 هزار تومانی هم نرسد . در حالی که غالب بسته های پولی که بانک ها به مشتریان می دهند بسته 100 برگی است که اگر هر برگ آن 10 هزار تومان باشد معادل یک میلیون تومان یعنی 3 برابر حقوق حداقل کارگران است و اگر برگه های اسکناس 5 هزار تومانی باشد معادل 500 هزار تومان ، یعنی باز 5/1 برابر حداقل دستمزد کارگران است .
لذا ، چه ضرورت اجتناب ناپذیری برای تغییر واحد پول ایران یا حذف صفر ها وجود دارد . نکته بسیار مهم این است که غالب کشورهایی که اقدام به حذف صفرهای پول خود نموده اند اولاً دارای تورم های 3 رقمی بوده اند ( ابر تورم ) ثانیاً به شکل امروزی پول الکترونیکی رایج نبود و شایان ذکر است در بعضی از کشورها نرخ تورم به شکل روزانه افزایش می یافت درحالیکه اقتصاد ایران چنین تورم لحظه ای یا حاد را تجربه نکرده است و سیاست گزاران پولی و مالی کشور مدام از کاهش نرخ تورم خبر می دهند اگر چنین باشد باز ضرورتی برای تغییر واحد پول یا حذف صفرها وجود ندارد .
به نظر می رسد اگر دولت به فکر افزایش رشد اقتصادی کشور باشد و از طرفی دیگر به جای افزایش 20 الی 30 درصدی نقدینگی کشور میزان نقدینگی را متناسب با نرخ رشد اقتصادی افزایش دهد و در یک کلام به تقویت پول ملی بپردازد نیازی به حذف صفرهای پول نداشته باشد گرچه در کوتاه مدت به خاطر تسهیل در مبادله پول و کالا می تواند به چاپ اسکناس بزرگتر همانند سایر کشورها بپردازد .
در حال حاضر بزرگترین اسکناس کشور معادل 10 هزار تومان است که 1/1 یک برگ اسکناس یکصد دلاری است گرچه بزرگترین اسکناس دلار ، 500 و 1000 دلار می باشد . حال که ما بسیاری از متغییرهای اقتصادی خود را با کشورهای توسعه یافته مقایسه می کنیم ، حداقل ارزش اسمی اسکناس های رایج کشور را نیز با آن ها مقایسه کنیم تا اشتباه تاریخی را مرتکب نشویم . امروز در بسیاری از فروشگاه های کشور به دلیل نصب دستگاه های الکترونیکی ، برای خرید اصلاً نیاز به اسکناس نیست و ممکن است در آینده نه چندان دور اسکناس در مبادلات تجاری به حداقل ممکن برسد و کارگری دستمزد خود را نقدی دریافت نکند و درآمد و هزینه ها را با کارت الکترونیکی مبادله نماید . پس اندکی صبر بباید . . . . .
* نماینده دوره هفتم در مجلس شورای اسلامی و مدرس دانشگاه
نظر شما