سما بابایی: هفته دوم اردیبهشت برای اهالی هنرهای تجسمی به نام گرافیک رقم خوردهاست. روز جهانی گرافیک 7 اردیبهشت(17 آوریل) است و طراحان گرافیک در سراسر جهان هر سال با گردهم‌آیی‌های خود این روز را گرامی می‌دارند. انجمن طراحان گرافیک ایران نیز به همین مناسبت، همراه با انجمن‌های گرافیک دیگر کشورها، با گردهم‌آیی اعضای خود این روز را پاس می‌دارد و گاه برنامههایی یک هفتهای را برای این مناسبت تدارک میبیند.
امروزه گرافیک به زبانی جهانی تبدیل شده است، بیان بسیاری از مفاهیمی که فرهنگ و تمدن جوامع بشری را می‌سازند، بر عهده دارد و آن چنان در تار و پود زندگی جمعی رسوخ کرده است که جهان بدون گرافیک، به سختی قابل تصور است. به همین بهانه با ابراهیم حقیقی - گرافیست - به گفت و گو نشستهایم:
روز جهانی گرافیک همچنان در تقویم رسمی ایران ثبت نشده است. با این حال انجمن گرافیک برنامههایی برای این روز داشته و معمولا حتی هفتهای را به آن اختصاص میدهد. در این سالها به نظرتان این اتفاق ثمری نیز به همراه داشته است؟
اگر چه این روز در تقویم رسمی ما نیامده است، اما همان طور که شما اشاره کردید، انجمن طراحان گرافیک این روز را پذیرفته و سعی میکند که در این روز حضور داشته باشد. هر سال به مناسبت این روز دوستان گرافیست و طراح دور هم جمع میشوند و لااقل یک عکس یادگاری با هم میاندازند و در کنار آن برنامهها و ورک شاپهایی را برگزار میکنند که برخی از آنها بسیار حرفهای هستند.
این روز جهانی بهانهای است برای اینکه بخواهیم گرافیک ایران را با آن چیزی که هم اکنون در جهان اتفاق میدهد، مقایسه کنیم و اینکه در چه جایگاهی ایستادهایم.
من اصلا دلیل این سنجش را نمیدانم. ما مدام قد خودمان را با غرب میسنجیم که کار درستی نیست. درست است که گرافیک حرفهای مثل بسیاری دیگر از هنرها چون عکاسی و سینما از غرب وارد ایران شده است، اما بسیاری از کشورهای دیگر در این زمینه به یک استقلال فرهنگی رسیدهاند و بنابراین اگر هم قرار است مقایسهای انجام شود، باید به شکل کامل و جامع این اتفاق رخ دهد. به هر حال عمر گرافیک در ایران به 90-80 سال میرسد و به سبب توسعهای که در حوزه تبادل اطلاعات و ارتباطات در کل دنیا و از جمله ایران رخ داده است، گرافیک نقش مهمی در این زمینه ایفا میکند.
از طرفی نمیتوان منکر نقش این رشته در فرهنگ و همچنین تجارت و خرید و فروش شد، به همین خاطر کسانی که در این حوزه حضور دارند، باید تلاش کنند خود را با علم روزی که وجود دارد، هماهنگ کنند، اما این به معنای آن نیست که بخواهیم قد و قامت خود را با غرب مقایسه کنیم، ما باید تلاش خود را انجام دهیم تا مخاطبان بیشتری جلب شده و در خدمت کالاها و خدمات قرار گیرند.
شما هم به حضور این رشته در عرصه فرهنگی اشاره کردید و هم به نقشش در عرصه خرید و فروش و تجارت. با این اوصاف گرافیک را باید بیشتر در حوزه هنر مورد بررسی قرار داد یا رشتههای دیگر؟
من در ابتدا اعتقادی به هنر بودنش ندارم. گرافیک اصلا برای این ساخته شد که در حوزه ارتباط تصویری کاربردی باشد، اما چون این رشته با حوزههای هنری نیز در ارتباط است، میبایست رفتار هنری هم داشته باشد. در این شکل شاید بشود آن را با «معماری» مقایسه کرد که اگر چه در حال حاضر در کشور ما بیشتر به عنوان یک بنا و ساختمان شناخته میشود، اما ما آثار معماریای داریم که در بسیاری از کشورها و از جمله ایران به عنوان یک اثر هنری شناخته میشوند.
به هر حال همه این ساختمانها -چه به عنوان اثر هنری شناخته بشوند یا نه - دارای عملکرد هستند. مگر بناهای یادبود که تنها به خاطر آرتیستیک بودنشان ساخته میشوند. بنابراین برای گرافیک در وهله اول نمی توان اهمیت هنری قایل شد، بلکه باید کاربردش را درست انجام دهد. بعد از این مرحله است که مخاطب و جامعه تشخیص میدهد که آیا این یک اثر هنری است یا خیر؟ . یعنی باید قضاوت را به دیگران سپرد. ما از یک بستهبندی شکلات و یا دستمال کاغذی انتظار اثر هنری نداریم.
با این اوصاف چرا گرافیک در ایران بیشتر به عنوان «هنر» شناخته میشود. نمونه اش نیز نمایشگاههای متعددی که در این زمینه برگزار میشود.
این یک اشتباه مصطلح است. تا اسم گرافیک میآید، همه یاد پوستر میافتند و دلشان میخواهد تا اثری برجسته باشد. در حالی که واقعیت اصلا این گونه نیست. گرافیک در وهله اول وظیفه اطلاع رسانی دارد و در این میان اگر ظرفیت هنرمندانه وجود داشته باشد، چه بهتر.
یعنی در حال حاضر این وظیفه به خوبی انجام می شود؟
ببینید ، وقتی گرافیک تا این اندازه حضور پررنگی در جامعه دارد، یعنی دارد وظیفه خود را انجام می دهد.
اما گاهی ایرادات فراوانی به خصوص به کار برخی از کسانی که به تازگی وارد این عرصه شده اند، وجود دارد.
در حال حاضر تقاضا در این زمینه به اندازهای است که به بسیاری از جوانان تازه کار نیز مراجعات فراوانی میشود. در این میان میماند درک و تفاهم تلقیهای متفاوتی که بین نسل ها وجود دارد و البته همیشگی است. ضمن اینکه اگر در گرافیک قایل به هنر صرف باشیم و بسیاری از تولیدات را در حیطه گرافیک هنری تعریف کنیم، ممکن است که با مشکلاتی در این زمینه مواجه شویم. من منکر توامندی هنرمندانه در عرصه گرافیک نیستم، اما نمیتوان این مساله را نادیده گرفت که این دعوی تلقی دوگانه گاه به جدل کشیده میشود. ماجرایی که اتفاقا خوب است. چون دو طرف مباحثه، افقها دیدگاه و تلقی خودشان را برای هم آشکار میکنند و در این باره شاید بتوانند روی یکدیگر تاثیر هم بگذارند. اما در عین حال با تمام مشکلات و عدم تفاهمهایی که میان نسلهای مختلف گرافیک وجود دارد، نمیتوان این مساله را نادیده گرفت که نسل جوان اتفاقا در این سالها تاثیرات بسیاری را بر گرافیک ایران گذاشتهاند.
نقش آموزش در این میان چه میشود؟
این مهم ترین مسالهای است که باید به آن توجه داشته باشیم. باید بدانیم که میخواهیم گرافیک دیزاین را آموزش دهیم و یا قصد داریم گرافیستهایی هنرمند تربیت کنیم. وقتی این ماجرا شناخته شد، آن وقت است که میتوان به شکل درست پیش رفت و مبانی و الزامات آن را در نظر گرفت.
آقای حقیقی بعد از برگزاری نمایشگاه عکسهای سفرتان قرار بود که برپایی نمایشگاه عکسرا ادامه دهید، اما این اتفاق هنوز رخ نداده است.
دومین نمایشگاه انفرادی من در زمینه عکس به عکس‌هایی از طبیعت شامل درختان و پرندگان اختصاص دارد که این عکس‌ها را فروردین‌ماه سال گذشته گرفته‌ام.
عنوان این نمایشگاه «سفر 2» است که 20 خرداد در گالری «شش» برگزار خواهد شد. در این نمایشگاه حدود 20 قطعه عکس رنگی از طبیعت به نمایش در میآید. این عکس‌ها را در ابعاد 50×70 و تا سه ادیشن ارائه می شود. اما همان طور که قبلا هم در خبری گفته ام به احتمال زیاد نمایشگاه بعدی من در زمینه عکس به شیوه استودیویی خواهد بود.
5757
نظر شما