تهران امروز- دکتر نوذر شفیعی استاد دانشگاه با مرکز بین‌المللی مطالعات صلح به گفت‌وگو نشسته و روابط خارجی ایران و هند را مورد بررسی قرار داده است. این تحلیلگر مسائل هند در مورد جایگاه ایران در سیاست خارجی هند ضمن اشاره به تلاش هند برای تبدیل شدن به یک ابرقدرت، می‌گوید: به نظر میرسد در نگرش‌های کلی هند ایران کشوری است که دارای موقعیت ژئوپلتیک و نقش ژئوپلتیک برجسته‌ای است لذا از این نظر هندی‌ها همواره به ایران نگاه کرده اند اما در تصمیم گیری یا انتخاب در عرصه سیاست خارجی هند تابع دو محیط داخلی و بین‌المللی بوده است.
در این راستا نگاه مستقل هندی‌ها به ایران بر اساس اقتضائات محیط داخلی و واقعیات ژئوپلتیکی هست که سیاست خارجی هند با آن مواجه است ولی باید گفت اخیرا این نگاه تحت تاثیر محیط بیرونی (به وِیژه رابطه آمریکا با هند) قرار گرفته است و باعث شده است تا دیگر آن نگرش گذشته در سیاست خارجی هند کمتر نسبت به ایران وجود داشته باشد.
این استاد دانشگاه در تحلیل دیپلماسی انرژی هند در قبال ایران و کناره‌گیری از پروژه‌های نفتی و گازی می‌گوید: آنچه باعث شده تا هند از همکاری با ایران در پروژه‌های انرژی صرف نظر کند فشاری است که ایالات متحده آمریکا به هند وارد می‌کند و دقیقا نیز به همین علت است که بسیاری از محافل استراتژیک هند معتقد هستند که توسعه بیش از حد مناسبات هندوستان با آمریکا به استقلال هند در عرصه سیاست خارجی آسیب زده و باعث شده است تا بسیاری از واقعیت‌های ژئوپلتیک، ژئواکونومیک، ژئوکالچر و ژئواسترا تژیک هند در پرتو سیاست‌های ایالات متحده نادیده گرفته شود.
در این بین اگر هند بخواهد مسیر و روند‌های صعودی خود را در پیش بگیرد ضمن داشتن روابط با آمریکا در حوزه‌های خاص، داشتن رابطه با ایران نیز در حوزه‌های خاص برای هند یک واقعیت است و به عبارتی هند باید ایران وآمریکا را به عنوان دو کشور جدا از هم ببیند و با هر کدام از این کشورها به طور مستقل و جداگانه ارتباطاتی داشته یا آن را توسعه دهد. دکتر نوذری ضمن اشاره به تئوری ثبات هژمونیک و نقش آمریکا در تنظیم روابط متحدان خود، به تلاش عربستان برای قرار گرفتن در جایگاه ایران برای صادرات نفت به هند اشاره کرده و می‌گوید: این آمریکاست که برای پاسخ دادن به واقعیت‌های استراتژیک هند و راضی نمودن دستگاه تصمیم گیری هند به ایجاد محدودیت در روابط دهلی نو و تهران در واقع توجه سیاستمداران هندی را به سمت عربستان سعودی جهت دهی می‌کند و همین طور نیز از عربستان سعودی هم می‌خواهد که با ورود بیشتر به عرصه انرژی هند خلأ ایران را برای هندوستان پر کند.
این تحلیل گر مسائل هند در پاسخ به این سوال که آینده روابط هند و ایران را چگونه می‌توان ترسیم کرد؟ می‌گوید: به نظر میرسد هند هیچ گاه نخواهد توانست که پتانسیل‌های ایران را نادیده انگارد و در عین حال نیز نمی‌تواند واقعیت ایالات متحده آمریکا را هم نادیده بگیرد و ایالات متحده آمریکا نیز به همین گونه است.در این راستا به نظر میرسد در آینده الزاما روابط دهلی‌نو و تهران به رغم فراز و نشیب‌های موجود روبه توسعه و گسترش خواهد بود چرا که این امر ناشی از واقعیت‌های ژئوپلتیکی است که به دستگاه سیاست خارجی هند تحمیل می‌شود و در طرف دیگر هم دهلی نو به صورت جداگانه و در الگوی رفتاری دیگری روابط خود را با آمریکا پیش خواهد برد. یعنی دهلی نو در نهایت ناچار خواهد شد تا بر اساس تئوری رئالیسم نئوکلاسیک عمل نماید که هم مطابق با واقعیت‌های داخلی خود عمل نماید و هم بر اساس واقعیت‌های نظام بین‌الملل (که مانع از آن می‌شود که دست این کشور در توسعه مناسبات خود با ایران زیاد باز باشد.(
نظر شما