منظورم را از تیتری که برای این مطلب انتخاب کردم با دو مثال عینی و ملموس که بسیاری از ما، یا خود آن را تجربه کرده ایم و یا در محیط های کاری نمونه هایی برای آن سراغ داریم، واضح تر ابراز می کنم:
1- آقا و خانم الف کارمندانی هستند که به هر دلیلی گرفتار اختلاف خانوادگی کوچکی شده اند و با یکدیگر قهر می کنند اما چند ماه بعد به عنوان کارمندان نمونه اداره خود انتخاب می شوند. اصلا فکر خاصی نکنید و سعی نکنید پای پارتی بازی یا برقراری روابط خاص با مدیر بالادستی را به میان تحلیل ذهنی خود بکشید. بحث ساده تر از این حرفهاست. این آقا یا خانم کارمند یک راه ساده را برای مواجهه با اختلاف کوچک خود برگزیده اند، تصمیم گرفته اند در مقابل هم کوتاه نیایند. به همین خاطر سعی کرده اند، از هم دوری کنند تا طرف دیگر را بیشتر به طرف خود جذب کنند تا برای آشتی کنان پیشقدم شود. به همین دلیل ساعت کاری خود را افزایش داده اند. این افزایش ساعت کاری پس از جدایی خیلی بیشتر هم شده و در نهایت مدیر منابع انسانی اداره ضمن تقدیر از تعهد کاری بالای آنها، حس مسوولیت پذیری آنها را برای سایر کارمندها الگو کرده است. الگوهایی که با توجه به بهره وری پایین نیروی کار در ایران(بنا بر اظهارات منابع رسمی دولتی) برای گشت در اینترنت و پرس و جوی احوال دوستان و آشناسان در اتاق های گفتگو حتی از ساعت عادی کار خود هم اضافه می آوردند چه رسد به این که ساعات اضافه کاری خود را هم کامل با اموری این چنینی پر کنند. تازه حقوق بیشتری هم گیرشان آمده و گیر و گور مالیشان هم تاحدودی رفع شده است.
2-همان آقا و خانم الف، منزل اجاره ایشان نزدیک محل کارشان هم هست. پس تا آخرین دقیقه زمان اضافه کاری سرکار می مانند و یک ربعه و با پای پیاده به خانه می رسند. پول بنزین و هزینه استهلاک خودرو و اعصاب نمی دهند که هیچ باز هم مورد تشویق مدیر منابع انسانی قرار می گیرند. اما همکاری که منزلش یک ساعت کاری با محل کارش فاصله دارد و نیم ساعت پیش از آقا و خانم الف از محیط کار خود خارج می شود، با دیده کم کار نگریسته می شود و تشویق می شود که آن آقا و خانم را الگوی خود قرار دهد و وراد رقابت برای دیر رسیدن به خانه شود.
3- حالا خانم و آقای ب عاشقی هم هستند که از قضا یک عضو خانواده بیمار در منزلی که با هزار جور وام و قرض در آن طرف شهر خریده اند، دارند. خودروی شخصی هم ندارند اما از بهره هوشی و تجربه کاری بالاتری برخوردارند و ... اما هی مشمول جریمه همان مدیر منابع انسانی می شوند. آنها هم چندی بعد به سرنوشت آقا و خانم الف دچار می شوند.
از این مثال ها برای اثبات نسبی بودن شرایط نیروی کار بسیار زیاد می توان زد. یعنی به تعداد کارمندهای دوری زمین شرایط متفاوت و غیر همسان وجود دارد. اما تفاوت اصلی مربوط می شود به محیط های کاری در ایران که گفته می شود بهره وری نیروی کار پایین است. اگر اینطور است چرا باید کارمندان را به اضافه کاری و طولانی کردن حضور فیزیکی در محیط کار تشویق کرد؟ آیا این شیوه از ناکارآمدی مدیران ما در افزایش بهره وری ناشی نمی شود؟
مگر مدیریت علم انسانی نیست؟ پس چرا اکثر مدیران منابع انسانی از اشتیاق کارمندان خود به خانه و خانواده چندان که از اضافه کاری اعضای خانواده مشکل دار خرسند می شوند، سر ذوق نمی آیند؟ آیا بنگاهداری در ایران اینقدر کوتاه مدت نگر شده یا نگاه های سرمایه دارانه واپسگرا چنان حاکم شده که نیروی کار پرکار با هر شرایطی ارجح است؟ این نگاه از این جهت واپسگراست که در نگاه های نوگرا که در همه شئون پیشتازترها نسبت به ما در سرمایه داری، تبلیغ می شود، حفظ شان خانواده است. اما در ایران اکثر مدیران منابع انسانی به جای تدبیر برای افزایش بهره وری، به قیمت اخلال در امور خانوادگی کارمندان خود سعی دارند، حضور فیزیکی را تشویق کنند. در چنین شرایطی اگر کسی سخن از روز خانواده و لزوم خودسازی مورد تاکید قانون اساسی به میان می آورد، به سخره گرفته می شود. آیا همگی ابزار بی چون و چرای سرمایه داری واپسگرا و بی توجه به ارزش خانواده نشده ایم؟ بهانه مان هم شده زیادی تعطیلات، آن هم در شرایطی که در غرب دو روز کاری در هفته به طور کامل تعطیل است و چند روزی هم تعطیل رسمی دارند که سر جمع آنها چندان با تعطیلات ایران به لحاظ شماره تفاوت ندارد ولی مساله اصلی، ریشه انتقاد از کاهش ساعت کاری است. ناتوانی مدیران در افزایش بهره وری، بی توجهی و کم اهمیت شدن حریم خانواده، نگاه ابزاری به انسان، بحران اجتماعی- اخلاقی و ....
نظر شما