محبوبه عمیدی: یک سال از وقوع زلزله عظیم 9 ریشتری در ژاپن و سونامی و ویرانی‌های ناشی از آن می‌گذرد. این زلزله به ایجاد امواج سونامی به ارتفاع یک ساختمان ده طبقه و کشته شدن حداقل 20هزار نفر منجر شد، رویدادی که اگرچه کم‌سابقه است اما به گزارش نشنال جئوگرافیک، حداقل 6 نقطه دیگر در جهان هستند که در معرض چنین خطری و حتی به مراتب بزرگتر قرار دارند. شناخت این مناطق و آغاز عملیات ایمن‌سازی و آماده‌باش نیروهای نجات و امداد در آنها می‌تواند جان هزاران نفر را نجات بدهد.
شهر کیسنوما
زلزله 9 ریشتری سال گذشته ژاپن به کشته شدن بیش از 20هزار نفر در شهر کیسنوما - که در تصویر می‌بینید - و تمامی شهرهایی که در مسیر زلزله و سونامی ناشی از آن قرار داشتند، منجر شد. این در حالی است که مطالعات نشان می‌دهند آمادگی بسیارخوب کشور ژاپن برای مقابله با بلایای طبیعی و هشدار به‌موقع باعث شده 90درصد از ساکنان مناطقی که در مسیر زلزله و سونامی قرار داشته‌اند و بالغ بر 200هزار نفر می‌شدند، از آن جان سالم به در ببرند.
کارشناسان می‌گویند حداقل شش نقطه دیگر روی زمین به دلیل شرایط جغرافیایی که دارند می‌توانند در معرض خطری مشابه قرار داشته باشند و حتی توسط امواج بلندتری تهدید شوند.
شمال غربی آمریکای شمالی
وقتی نوبت به امواج سونامی می‌رسد، زمین‌شناسان آمریکای شمالی را یکی از آسیب‌پذیرترین مناطق روی زمین می‌دانند. این منطقه به دلیل وجود صفحات تکتونیک در آن و منطقه فرورانش – منطقه‌ای که یک صفحات تکتونیک دارد از روی یک صفحه دیگر عبور می‌کند – می‌تواند بخش‌های ساحلی شمال کالیفرنیا را تا سواحل کانادا تهدید کند.
زمین‌شناسان می‌گویند هر چندصدسال یکبار زلزله‌ای به بزرگی زلزله ویرانگر سال گذشته ژاپن یا بزرگتر از آن در این منطقه رخ می‌دهد. مطابق بررسی‌های انجام شده روی حلقه رشد درختان این منطقه که بر اثر زلزله از بین رفته‌اند، آخرین این زلزله‌های عظیم در سال‌های دهه 1700 رخ داده و سونامی ناشی از آن آنقدر عظیم بوده که بتواند افسانه آمریکایی وجود قایق روی شاخه درختان را به واقعیتی هولناک تبدیل کند.
با این حال آمادگی مناطق ساحلی آمریکا قابل‌قیاس با ژاپن نیست. کارشناسان می‌گویند مردم ژاپن همیشه برای رویارویی با خطر زلزله آماده بوده‌اند اما چنین چیزی در مورد شهرهای ساحلی آمریکای شمالی صدق نمی‌کند.
از سوی دیگر تخمین جمعیت این شهرها در زمان وقوع حادثه کار ساده‌ای نیست. آنها در روزهای کاری حدود 100هزار نفر جمعیت دارند اما در روزهای تعطیل مخصوصا در فصل گردشگری ممکن است 10 برابر این تعداد جمعیت داشته باشند.
مدیترانه شرقی
کمترین میزان مطالعات در مورد منطقه فرورانش و خطرات ناشی از حرکت صفحات تکتونیک در جهان مربوط به این بخش از مدیترانه است که سواحل جنوبی یونان و ترکیه را درمی‌گیرد.
این زلزله که می‌تواند شهرهای قبرس را نیز تهدید کند، در 2000 سال گذشته حداقل دوبار رخ داده است. یکبار در 365 بعد از میلاد و بار دوم در سال 1303/682 که بزرگی آن بیش از 8.5 ریشتر برآورده شده است.
سونامی ناشی از این زلزله اسکندریه و مصر باستان را ویران کرده و به همین دلیل آسیب‌هایی که سونامی آینده می‌تواند به مصر وارد کند، یکی دیگر از نگرانی‌های متخصصان ژئوفیزیک است. نکته دیگر اینکه این منطقه هر 100 سال یکبار شاهد یک یا دو سونامی است و به همین دلیل می‌تواند در برابر موج‌های آتی آن به شدت آسیب‌پذیر باشد. هیچ مرکزی برای هشدار سونامی در این مناطق وجود ندارد و شهرهای پرجمعیت ساحلی منطقه در تابستان میلیون‌های گردشگر را در خود جا می‌دهند.
پرو، شهر ساحلی لیما
کرانه‌های ساحلی پرو هم از دیگر مناطق فرورانشی به شمارش می‌روند که تاکنون شاهد زلزله‌های بزرگ بوده‌اند. به عنوان مثال از سال 1543/922 تاکنون شهر لیما که در تصویر می‌بینید، سه بار به وسیله امواج زلزله و سونامی ناشی از آن تقریبا به طور کامل ویران شده است. کارشناسان می‌گویند امروزه قدرت ساختمان‌های این شهر در برابر امواج زلزله به‌مراتب بیشتر شده اما جمعیت زیاد آن می‌تواند لیما را به یکی از شهرهایی که باید متخصصان نگران آن باشند، تبدیل کند.
دریای کارائیب
در منطقه کارائیب نگرانی‌های دیگری هم وجود دارد. در این منطقه زلزله‌های کوچکتر هم می‌تواند امواج بلندی را ایجاد کند، مخصوصا اگر در زیر آب رخ بدهد. کارشناسان می‌گویند زلزله 7 ریشتری هائیتی که در سال 2010/1388 اتفاق افتاد اگر در این منطقه رخ دهد، می‌تواند امواجی به بلندی 3 متر ایجاد کند.
در حال حاضر محققان برای بررسی دقیق‌تر خطر این سونامی، عملیات حفاری را در آتشفشان‌های باستانی منطقه آغاز کرده‌اند. به گفته آنها یکی از مناطقی که می‌تواند در معرض خطر قرار بگیرد، جزایر ویرجین است که در سال 1867/1246 زلزله‌ای به بزرگی 7.5 ریشتر و سونامی ناشی از آن را تجربه کرده است.
نکته حائز اهمیت دیگر خطری بالقوه‌ای است که هنگام وقوع زلزله کشتی‌های تفریحی و چندین هزار نفر سرنشین و خدمه آنها را تهدید خواهد کرد. ناخدای یکی از این کشتی‌ها می گوید در صورت وقوع زمین‌لرزه می‌تواند ظرف مدت 5 دقیقه بندر را ترک کند اما در عمل و با توجه به ترافیک ساحلی و وحشتی که زلزله ایجاد خواهد کرد، این کار غیرممکن به نظر می‌رسد. از طرف دیگر اگر کشتی‌ها با این سرعت بندر را ترک کنند، هزاران نفر کنار ساحل باقی خواهند ماند و در معرض موج‌های بلند سونامی قرار خواهند گرفت، آنهم در منطقه‌ای که با زلزله‌ای به بزرگی 7 ریشتر باید آماده از راه رسیدن امواج بلند سونامی باشد.
ترکیه
یکی از خطرناک‌ترین گسل‌های ترکیه، گسل آناتولی شمالی است که از سال 1939/1318 و به شکلی کاملا متفاوت در زمان و بزرگی وقوع زلزله باعث ایجاد زلزله‌های متعدد شده است. یکی از زلزله‌های ناشی از این گسل، زلزله سال 1999 ازمیر به بزرگی 7.4 ریشتر است که به کشته شدن بیش از 17هزار نفر منجر شده و باعث شد سونامی کوچکی در دریای مرمره – میان دریای سیاه و دریای اژه رخ بدهد.
این سونامی عامل خرابی‌ها نبود اما زمین‌شناسان می‌گویند بخش دیگری از گسل آناتولی شمالی که احتمال می‌رود از زیر دریای مرمره عبور کند، می‌تواند عامل ایجاد امواج به‌مراتب بلندتری باشد که به استانبول خواهند رسید. این شهر میلیون‌ها نفر جمعیت دارد و معماری شهری آن چیزی نیست که بتواند در برابر این امواج مقاومت کند.
آنها هشدار می‌دهند که اگر حتی زلزله‌ای به بزرگی 7.5 ریشتر در دریای مرمره رخ دهد، لرزش و موج ناشی از آن یک فاجعه انسانی را رقم خواهد زد.
اندونزی
زمین‌لرزه 8.7 ریشتری اندونزی، سوماترا و سونامی ناشی از آن در سال 2004/1383 که به کشته شدن بیش از 200هزار نفر منجر شد هم نتوانسته انرژی نهفته زمین در این منطقه فرورانش را خنثی کند.
هنوز گسل دیگری در اعماق آب و جایی زیر جزیره سوماترا قرار دارد که از زلزله بزرگ سال 1833/1212 تاکنون انرژی خود را آزاد نکرده است. در امتداد این گسل شهرهای به‌مراتب بزرگتر و پرجمعیت‌تری وجود دارند که خطر زلزله و سونامی ناشی از آن می‌تواند آنها را تهدید کند.
53273
نظر شما