سیاست خارجی اقتصادی
*حسام الدین وعظ زاده
سه محوراساسی در تنظیم و اجرای سیاست خارجی در راستای توسعه و شکوفایی اقتصادی در روابط با شرکتهای خصوصی و دولتی در اقصی نقاط جهان، بویژه بمنظور تولید و افزایش ثروت ملی، می بایست مورد توجه قرار گیرد: حمایت سیاسی و حقوقی از سرمایه گذار ایرانی در خارج از کشور، حمایت سیاسی و حقوقی از صادرات کالای ایرانی در کشورهای دیگر، جذب و تشویق سرمایه گذاری مستقیم خارجی.
بدون تعارف باید گفت که سیاست خارجی ما در تحقق این امور سه گانه در طول سه دهه از انقلاب موفقیت ملموس و مهمی نداشته است. بارها خود شاهد بوده ام که تجار ما از عدم حمایت جدی و موثر دفاتر نمایندگی و سفارتخانه های ایران از سرمایه گذاران ایرانی در خارج از کشور ناراضی و شاکی بوده اند، چه برسد به جذب سرمایه گذار خارجی در تولید کار و اشتغال در کشور.
با نگاهی به کشورهای موفق در این امور می توان جایگاه خود را بیابیم: آمریکا، انگلیس و فرانسه سه کشور نخست دنیا نه تنها از نظر میزان جذب سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی، بلکه از نظر حمایت از سرمایه گذاران خود در کشورهای دیگر هستند. اگر چه توان و جایگاه ایران در مقایسه با این کشورها همسان نیست، و بویژه داشتن قدرت و نفوذ درسیاست بین الملل نقش مهمی در حمایت از فعالیتهای اقتصادی در جهان دارد، اما این امر قابل انتظار است که سیاست خارجی ایران، بیش از پیش، گرایش و دغدغه اقتصادی داشته باشد. با ایجاد فرهنگ مسئولیت پذیری، گماردن افراد متخصص، با انگیزه و خدوم، و نیز تغییر در قواعد حاکم بر صادرات کالا، نه تنها بایستی از سرمایه ایرانی در خارج از کشور حمایت کرد، بلکه زمینه های توسعه و نفوذ آن را ایجاد نمود.
برای تحقق اهداف سال "حمایت از کار و سرمایه ایرانی"، تا آنجا که مربوط به دستگاه سیاست خارجی است، بایستی اقداماتی از سوی وزارت امور خارجه بدون هیچ تعارفی صورت گیرد. اینکه از کجا باید شروع کرد و چه اموری باید دچار تغییر و تحول و یا تقویت شود بر اهل فن و نظر پوشیده نبوده، و در این باب طرح و نظر فراوان است. در واقع، در کوتاه مدت، بدون سر وصدا، با همین سیستم کنونی سیاست خارجی هم می توان گامهایی برای شروع برداشت، اگر مدیران و کارشناسان مربوطه به عمق اهمیت و نقش سیاست خارجی در حمایت موثر از صادرات کالاها و علم و فن آوری ایرانی، حمایت سیاسی و حقوقی ازسرمایه گذاران ایرانی در خارج از کشور و نیز جذب سرمایه گذار خارجی آگاهی بیشتری داشته باشند. اگر وزارتخانه های متولی تولید و اقتصاد و بازرگانی و صنعت برنامه اجرایی داشته باشند، با همین اوضاع بین المللی می توان کارهای بزرگی کرد. در این راستا، هر سفیر و سفارتخانه ایران که بیشترین حمایت عملی و موثر از اقتصاد خارجی در سه محور مذکور را داشته باشد و بتواند قدمی در راه افزایش صادرات ایران بردارد، بدون شک به همان اندازه شایسته تقدیر ملی و ارتقاء عالی است.
نگرش "سیاست خارجی اقتصادی" برای تحقق سه محور فوق، برای ایجاد تحول واقعی و ملموس در اقتصاد ملی، امری ضروری و فوری است. در همین راستا، امید است در گفتگوی های هسته ای پیش رو، بنفع روابط خارجی ایران گشایشی حاصل شود، و با از میان بر داشتن تحریمهای ناعادلانه، حضور اقتصادی و مالی ایران بویژه بخش خصوصی در عرصه بین الملل بیش از پیش تقویت گردد.
*عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
نظر شما