نسرین وزیری: شاید وقتی نخستین بار فرانکلین روزولت –رئیس جمهور آمریکا در خلال جنگ جهانی دوم در سال 1942- اصطلاح «ملل متحد» را وارد ادبیات سیاسی جهان کند و کنفرانس تهران در سال پس از آن، محلی برای پخته شدن ایده تشکیل «سازمان ملل متحد» شود؛ به ذهن کسی نمی‌رسید که روزی اجلاس‌های این سازمان به محل منازعه این دو کشور بدل شود. سازمانی که ایران مفتخر به عضویت در آن به عنوان 51 کشور اولیه جهان است و این روزها آن را فاقد جایگاه بین‌المللی و وجاهت عمومی برای پیگیری حقوق ملتها می‌داند.
اگرچه این روزها ایران بیشتر متضرر قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل است اما روزگاری حق خود را از یکی از پنج عضو اصلی این سازمان، در همین مکان گرفت. آن زمان که محمد مصدق بلافاصله پس از نخست وزیری، انگلیسی‌ها از صنعت نفت ایران بیرون راند و بریتانیا از دولت ایران در شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرد و این شورا هم، ادله ایران که این منازعه بین دولت ایران و یک شرکت تجاری است و نه منازعه‌ای میان دو دولت که در صلاحیت شورای امنیت باشد، را پذیرفت. به این ترتیب این شکایت به دادگاه لاهه سپرده شد و با برگزاری دادگاهی با قاضی انگلیسی، حکم نهایی به نفع ایران صادر گردید.
اما از ظرفیت این سازمان پس از آن در حد یک سخنرانی از سوی محمدرضا پهلوی در سال 1948 استفاده شد و مابقی پول‌هایی بود که اشرف پهلوی در سودای دبیرکلی این سازمان هزینه کرد.(1)
پس از انقلاب اسلامی، تریبون مجامع عمومی سالیانه سازمان ملل، محلی بود برای رساندن صدای انقلاب به جهانیان و البته صدور آن که پس از سی سال با دمیدن نسیم «بیداری اسلامی»، به ثمر نشست. شهید علی رجایی دومین نخست وزیر ایران- پس از مهدی بازرگان- اولین نماینده ایرانی حاضر در مجمع عمومی سازمان ملل در عصر جمهوری اسلامی بود. او که از جبهه‌های جنگ به نیویورک اعزام شده بود، نه تنها با نطقش که با دو اقدام ابتکاری دیگر، توجه نمایندگان همه کشورها را به خود جلب کرد. نخست اینکه به جای استفاده از تریبون عمومی از محل استقرار صندلی نمایندگان ایران سخنرانی کرد و دوم اینکه با نشان دادن آثار شکنجه رژیم طاغوت بر کف پایش، مظلوم نمایی‌های شاه مخلوع و حمایت آمریکا از وی را نقش بر آب کرد.
با بالا گرفتن جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، فرصت حضور در نشستهای مجمع عمومی سازمانملل را درسال های بعد از مقامات ایرانی گرفته شد و مقامات بلندپایه کشورمان به مدت هفت سال امکان حضور در این نشست را نیافتند. آیتالله خامنهای این وقفه 7 ساله را با سخنرانی خود در سال 66 به پایان برد اما اینبار 11 سال دیگر طول کشید تا مجال سخن گفتن از این تریبون به محمد خاتمی در سال 77 برسد. آیتالله اکبر هاشمی رفسنجانی نیز هرگز از تریبون سازمان ملل نطقی نداشت. در عوض محمود احمدینژاد از سال 1384 که رئیسجمهور شد هر سال در اجلاس مجمع عمومی شرکت کرده است.
«اعتراض به کارکرد منفی سازمان ملل» و «تبعیض این سازمان در برخورد با برخی کشورها و از جمله ایران» مهمترین دلایل غیبت ایران از جلسات مجمع عمومی سازمان ملل بود. دلایلی که با دیپلماسی برپایه گفت‌وگو از سوی خاتمی، کنار گذاشته شد و این روزها همین دلایل از زبان رئیس جمهور همه ساله از همین تریبون اعلام می‌شود. محمود احمدینژاد امسال هم برای حضور در شصت و هفتمین نشست عمومی سازمان ملل، راهی نیویورک خواهد شد.
در ادامه مهمترین محورها و نکات مطرح شده در سخنان روسای جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سالهای پس از انقلاب اسلامی میآید:
| زمان/ شمارگان نشستهای مجمع عمومی سازمان ملل/ نماینده ایران | محورهای مطالب مطرح شده |
| 26 مهر سال 59/نشست سی و پنجم/ محمدعلی رجایی | - انتقاد از سکوت جهانی در برابر جنگ تحمیلی علیه ایران و بارخوانی قرارداد الجزایر -انتقاد از حمایت آمریکا از شاه مخلوع ایران -بشارت پیروی ایران در جنگ با عراق به پشتوانه تلاش ملت و رهبری امام(ره) -هشدار نسبت به خلق اسرائیلی دیگر در منطقه از سوی آمریکا -آرزوی آزادی برای مردم عراق و محاکمه صدام |
| 31 شهریور سال 66/ نشست چهل و دوم/ آیتالله سیدعلی خامنهای | - درخواست استفاده از تجربه دادگاه نورنبرگ و طرح تنبیه عراق به عنوان متجاوز به منظور تضمین امنیت منطقه - انتقاد از عملکرد سازمان ملل و یادآوری نقش شورای امنیت در حمایت از تجاوز عراق به خاک ایران - هشدار به مجمع عمومی و افکارعمومی ملت آمریکا نسبت به خطر حضور نظامی دولت آمریکا در خلیج فارس - برشمردن اقدامات آمریکا برای مقابله با ایران و محکوم کردن آن در حمایت از رژیم‌های فاشیست و نژادپرستی چون اسراییل و آفریقای جنوبی - درخواست برچیده شدن دو تبعیض ناروا در سازمان ملل: حق وتو و عضویت دایم در شورای امنیت - درخواست اتحاد میان دولت‌های جهان سوم برای مقابله با نظام سلطه |
| 30 شهریور سال 77/ نشست پنجاه و سوم/ حجتالاسلام سیدمحمد خاتمی | - طرح گفت‌وگوی تمدنها به جای جنگ تمدنها و پیشنهاد نامگذاری سال 2001 از سوی سازمان ملل به نام سال گفت و گوی تمدنها - درخواست حذف حق تبعیض‌آمیز وتو و ضرورت بازنگری در قوانین سازمان ملل - تأکید بر ایجاد امنیت و صلح در خاورمیانه از طریق به رسمیت شناختن حق همه فلسطینیان برای حاکمیت بر سرزمین خویش و برچیده شدن سلطه حکومت اسراییل در این سرزمین - اعلام اعتمادزایی و تشنج‌زدایی به عنوان سیاست خارجی ایران و تأکید بر برقراری روابط گسترده با همه کشورها بر پایه احترام عملی به استقلال و برابری حقوق بین کشورها - کوشش صادقانه برای مبارزه با تروریسم همراه با مبارزه برای عدالت و پاک‌سازی جهان و مخصوصاً منطقه خاورمیانه از سلاح‌های هسته‌ای و کشتار جمعی |
| 19 آبان سال 80/ نشست پنجاه و ششم/ حجتالاسلام سیدمحمد خاتمی (2) | نگرانی از گسترش تروریسم در جهان و تاسف از حادثه 11 سپتامبر و اعلام هم دردی با ملت آمریکا -دعوت جهانیان به تعاطى فکر و گفت وگو - هشدار نسبت به فجایعى که حکومت مطلق عقل ابزاری به بار مى آورد -اعتراض به معرفی اسلام انسان مدار و منادی رحمت وعدالت، به عنواندین مروج تروریسم - سازمان ملل محور ائتلاف صلح برپایه عدالت قرارگیرد. - گفت وگوی تمدنها پارادایم روابط و رفتار ملتها وفرهنگها برای جهانى است که مى خواهد درصلح و امنیت به سربرد. |
| 26 شهریور سال 84/ نشست شصتم/ محمود احمدینژاد | -محکوم ساختن دولت آمریکا در استفاده از سلاح‌های اتمی و بمب و گلوله‌های اورانیمی علیه مردم عراق و کویت و ارائه سلاح‌های کشتار جمعی به رژیم اشغالگر صهیونیستی و مانع تراشی بر سر دستیابی ایران و برخی کشورها به فناوری صلح آمیز هسته‌ای - درخواست مبارزه جهانی با تروریسم و سلاح هی کشتار جمعی به عنوان دو تهدید بزرگ جامعه جهانی - تأکید بر دستیابی به صلحی پایدار در فلسطین و بازگشت تمامی آوارگان فلسطینی، مراجعه به آراء عمومی و تشکیل یک کشور مردم‌سالار فلسطینی به پایتختی قدس شریف - درخواست مأمور کردن کمیته ویژه‌ای برای تهیه و ارائه گزارش جامع پیرامون تدوین راهکارهای عملی خلع سلاح کامل - بیان اصول جمهوری اسلامی در زمینه مسایل هسته‌ای از جمله عدم حرکت به سمت تسلیحات هسته‌ای، پایبندی به معاهده NPT و رفع آپارتاید هسته‌ای. |
| 28 شهریور سال 85/ نشست شصت و یکم/محمود احمدینژاد | - انتقاد از اشغال سرزمین عراق به بهانه اسقاط دیکتاتور و کشف سلاح کشتار جمعی و نادیده گرفتن حق حاکمیت مردم این کشور بر سرنوشت خویش - تأکید بر ناکارآمدی ساختار و قوانین سازمان ملل برای حل مسایل مبتلابه جهان و ضرورت بازنگری در آنها - پیشنهاد تشکیل جبهه جهانی "همبستگی برای صلح" با هدف ایجاد اصلاح پایدار در جهان - انتقاد از عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. |
| 4 مهر سال 86/ نشست شصت و دوم/محمود احمدینژاد | - شرح چالش‌های مهم پیش روی بشریتاز جمله تلاش سازمان یافته برای نقض گسترده حقوق بشر، توسعه تروریسم و اشغالگری، هجمه به فرهنگ های بومی و تحقیر ارزش‌های ملی ملتها، نادیده گرفتن ارزش های متعالی و ترویج فریب و دروغ، گسترش سایه تهدید و مسابقه تسلیحاتی - ناتوانی سازوکارهای بین المللی برای رفع این چالش ها و برپایی صلح و امنیت پایدار - تاکید بر ناکارآمدی شورای امنیت بیش از دیگر سازوکارهای بین المللی و بازگشت به تعلیمات انبیای الهی به عنوان تنها راه اصلاح پایدار - تاکید بر جایگزینی ساختار جدید در سازمان ملل بر اساس عدالت و دموکراسی - تاکید بر اجرای همه تکالیف قانونی و حقوقی از سوی ایران بر طبق وظایفش به عنوان عضوی از آژانس و بی بهره ماندن ایران از حمایت های آژانس در برخی مقاطع و تلاش قدرت های بزرگ در محروم کردن ایران از حقوق هسته ای خود. |
| 2 مهر سال 87/ نشست شصت و سوم/محمود احمدینژاد | - اعلام احترام به مقاومت مظلومانه مردم فلسطین و حمایت همه جانبه از آن - دعوت از همه دولت‌های زورگو برای بازگشت به راه خدا و انبیاء و راه ملتها و راستی و عدالت. -تاکید بر حق مسلم ایران در برخورداری از انرژی هسته‌ای. |
| 3 مهر سال 88/ نشست شصت و چهارم/محمود احمدینژاد | - تاکید بر اصلاح ساختارسازمان ملل و تبدیل آن به سازمانی کارآمد و مردمی - ضرورت تغییر مناسبات جهان و تاکید بر حمایت ایران از ایجاد اصلاحات بنیادین در عرصه جهانی - ناممکن دانستن ادامه وضع موجود در جهان و قابل قبول نبودن سلطه چند کشور بر شورای امنیت و سازمان ملل و تاکید بر اجتناب ناپذیر بودن تحول اساسی در وضعیت کنونی جهان - تاثیر اندیشه های لیبرالیستی و سرمایه داری در جدا کردن انسان از اخلاق - اهمیت اصلاح ساختار شورای امنیت و سلب امتیاز ویژه حق وتو از برخی کشورها - تاکید بر اعطای حقوق کامل مردم فلسطین. |
| 2 مهر سال 89/ نشست شصت و پنجم/ محمود احمدینژاد | - بررسی علل ناکامی نظام سرمایه داری در یکصد سال گذشته - ارزیابی نحوه مدیریت حاکم بر جهان - کالبدشکافی حادثه 11 سپتامبر - انتقاد از اشغال سرزمین فلسطین و بی توجهی به حقوق فلسطینیان و ارائه پیشنهاد بازگشت آوارگان فلسطینی به سرزمین خویش و مراجعه به آراء عمومی همه مردم فلسطین - ارائه پیشنهاد نامگذاری سال 2011 به سال خلع سلاح اتمی و " انرژی هسته‌ای برای همه و سلاح هسته‌ای برای هیچ کس" - انتقاد از اقدام زشت و ضد انسانی قرآن سوزی - اشاره به ناکارآمدی اندیشه سرمایه داری و مدیریت بین المللی و ساختارهای موجود - اصلاح ساختار سازمان ملل - اعلام آمادگی برای مناظره آزاد جدی با دولتمردان آمریکا در صحن سازمان ملل. |
| 31 شهریور سال 90/نشست شصت و ششم/ محمود احمدینژاد | -درخواست کمک از جهانیان به قحطی زدگان پاکستان و سومالی -برشماری ضعف‌های مدیریت جهان و انتقاد از انحصار قدرت‌های برتر در اختیار چند کشور خاص در قالب اعتراض به ترکیب ناعادلانه شورای امنیت -انتقاد از تحریم‌ها و تهدیدهای آمریکا علیه ایران -ضرورت پرداخت خسارت به کشورهای متضرر د رجنگ جهانی -پیگیری تشکیل کمیته حقیقت یاب سوال 11 سپتامبر -فراهم آوری زمینه مشارکت عادلانه و تحقق مدیریت مشترک جهانی. |
پی‌نوشت:
1- اسدالله علم در کتاب خاطرات خود نوشته است: «والاحضرت شاهدخت اشرف در سال 1971، خیال داشتند دبیر کل سازمان ملل در سال 1973 بشوند و برای رسیدن به این آرزوی خود تلاش وسیعی را مبذول می داشت و بی حساب و کتاب ازبیت المال هزینه می کرد. از جمله این اقدامات باید به تعهد دومیلیون دلاری وی برای کمیسیون زنان سازمان ملل و در خواست کمک چهل میلیون دلاری برای کنترل جمعیت جهان اشاره کرد».
2- سیدمحمد خاتمی 16 مهر 79 نیز در اجلاس هزاره سران سازمان ملل حضور یافت و سخنرانی کرد. اما این اجلاس از جمله نشستهای مجمع عمومی نبود که در این جدول به آن اشاره شود.
/2929
نظر شما