هدف اسرائیل، میز مذاکره است

زهرا خدایی

 شبکۀ الجزیره در اعلام آخرین وضعیت غزه(در ساعات اولیه صبح شنبه) از تشدید حملات جنگنده های نیروهای هوایی رژیم صهیونیستی خبر داد. گفته می شود از روز چهارشنبه تاکنون رژیم صهیونیستی نزدیک به 700 حملۀ هوایی به نوار باریک غزه صورت داده و در مقابل نظامیان جنبش حماس نیز صدها راکت به طرف مواضع دشمن پرتاب کرده اند.
اما ترور فرماندۀ بلندپایۀ حماس در روز چهارشنبه که آغازگر درگیری شدید میان حماس و اسراییل شد، این سوال را به اذهان متبادر کرد که چرا در فضای فعلی منطقه- که کمتر کسی تصور تشدید جنگ شدید میان دو طرف را داشت، به ناگاه دامنۀ خشونتها تا به این اندازه گسترش یافت و هنوز اراده ای برای توقف آن وجود ندارد. برخی از کارشناسان بر این باورند هر چند رژیم صهیونیستی، حملات خود را در پاسخ به موشک های حماس عنوان کرده، اما تشدید حملات رژیم صهیونیستی پاسخ به تحولات منطقه و تلاش برای کشاندن جنبش مقاومت به سمت سیاسی تر شدن است.
محمد ایرانی، کارشناس جهان عرب و سفیر سابق کشورمان در اردن در این باره می گوید: جنبش حماس طی دو سال اخیر شاهد تغییرات مهمی در مواضع و همچنین جایگاه این جنبش در میان کشورهای منطقه بود، جایگاه حماس در حال افزایش است و لذا به نظر می رسد اقدامات اسراییل پاسخی به تحولات منطقه و تغییر جایگاه این جنبش بوده است. آخرین وضعیت درگیریهای غزه را با محمد ایرانی به گفتگو نشستیم که در پی می آید.
چرا در فضایی که همۀ نگاهها به سمت بحران سوریه بود، جنگ میان حماس و اسراییل آغاز شد؟
درگیریهای اخیر غزه و حملۀ فراگیر و شدید رژیم صهیونیستی، از ترور احمد الجعبری، فرماندۀ گردانهای عزالدین قسام در غزه در روز چهارشنبه شروع شد. البته اسرائیلی ها معتقدند که به دلیل حملات موشکی پراکندۀ گروههای مقاومتی در داخل غزه مجبور شدند که اقدام سنگینی را علیه مقاومت اعمال کنند که ترور الجعبری پاسخ به این موضوع قلمداد شد.
اما شواهد موجود حاکی از آنست که صرفاً در ماجرای اخیر نباید به دنبال حوادث میدانی باشیم و عواملی دیگری نیز وجود دارد، از جمله اینکه حملۀ جنگنده های اسراییلی به غزه بیشتر برگرفته از تحولات سیاسی ای که به تدریج در حوزۀ فلسطین و حماس در حال شکل گرفتن است. از این رو خیلی ها معتقدند که اسراییلی ها اقدامشان صرفاً برای پاسخ به تحولات سیاسی فلسطین و جنبش حماس است و صرفاً مسئلۀ برخورد نظامی بین دو طرف از اولویت دوم برخوردار است. در واقع حملات اسراییل بیشتر پاسخی به تحولات سیاسی چند ماهۀ اخیر در حوزۀ فلسطین بوده است.
گرچه سازمان شاباک اعلام کرده است که حملات ارتش اسراییل در پاسخ به موشک پرانی حماس بوده است تا بدین ترتیب حماس را ضعیف کند و به این روند نیز ادامه خواهد داد. اما وقتی تحولات سیاسی منطقه را در ارتباط فلسطین مورد بررسی قرار می دهیم به نظر من باید به این مسئله بپردازیم که چرا در چنین شرایطی که کسی انتظار حملۀ اسراییلی ها در این حد و با این شدت نداشت، چرا این اتفاق افتاد؟
گرچه حماس نیز اقداماتی را در پرتاب موشک داشت و شاید دستاورد مهم این حملات در بُعد نظامی این بود که حوزۀ سنتی بُرد موشک هایی که آنها شلیک می کردند، جلوتر رفت و توانستند موشک هایشان را به تل آویو برسانند. این می تواند دستاورد نظامی مهمی برای حماس تلقی شود و اسراییلی ها حتماً این پیام را دریافت کرده اند.
منظورتان از تغییر در معادلۀ فلسطین در تحولات اخیر چیست؟
به نظر من نکتۀ مهم اینست که باید بپذیریم که معادلۀ فلسطینی-اسراییلی تا حدودی زیادی طی دو سال اخیر تغییر کرده است. به این معنا که جنبش حماس مدتی است که سیاسی تر شده است و طی دو سال اخیر عملیات نظامی و یا مقاومتی کمتری از این جنبش دیده ایم.
منظورتان اینست که موضع مقاومتی حماس تحت الشعاع قرار گرفته است؟
در واقع این بدان معنا نیست که جنبش حماس دست از مقاومت مسلحانه کشیده باشد. جنبش حماس برگه های بسیار پربارتر و قویتری را در منطقه نسبت به گذشته کسب کرده است. سقوط مبارک و پیروزی اخوان المسلمین در مصر به عنوان برادر بزرگتر حماس مجال گسترده تری را برای افزودن به ظرفیت های سیاسی این جنبش در منطقه فراهم کرده است. از طرف دیگر، به دلیل عقبۀ اعتقادی که آن را منتسب به اخوان المسلمین می دانند، ترکیۀ عدالت و توسعه یکی از حامیان جدی جنبش حماس است. همچنین روابط نزدیک این کشور با قطر و سفر اخیر شیخ حمد، امیر قطر به غزه دلایلی است که نشان می دهد که شرایط حماس با گذشته فرق کرده و این معادله تا حدود زیادی تغییر کرده است.
یعنی در واقع حملۀ رژیم صهیونیستی پاسخی به تغییر موقعیت حماس بوده است؟
این اقدام از سوی اسراییل با همین اهداف در حال پیگیری است. علیرغم اینکه شرایط به گونۀ کاملاً متفاوتی بوده و کمتر کسی تصور می کرد که حماس تا این میزان سیاسی شود، قاعدتاً نباید در چنین فضایی این اتفاق می افتاد. اما به نظر می رسد که اسراییلی ها برای استفادۀ داخلی خودشان( چون انتخابات اسراییل نزدیک است) در حال بهره برداری از این حمله هستند.
اما مسئله مهمتری که در دستور کار اسراییل است و کمتر بدان توجه شد و اینست که به نظر می رسید تلاش اسراییلی ها عمدتاً برای اینست که در آیندۀ نه چندان دور جریان حماس را به طور کامل سیاسی کنند. یعنی در واقع همۀ تلاش آنها بر سیاسی تر کردن کامل حماس است و در واقع اجبار حماس به کنار گذاشتن مقاومت مسلحانه برای همیشه است.
در صورت صحت این فرضیه این حملات چه معنایی دارد؟
این جریان ما را به یاد اقدامات اسراییلی ها در حملۀ جنگنده های آنها در روزهای آخر دهۀ 1980 و در مقابل جنبش مقاومت فتح و سازمان آزادیبخش می اندازد؛ قبل از اینکه عرفات شاخۀ زیتون را در دست بگیرد و اعلام کند که اسراییل را به رسمیت خواهد شناخت. در آن زمان نیز اسراییلی ها سلسله حملاتی را علیه مقامات فتح برنامه ریزی کردند و در نهایت سازمان فتح را کشاندند به سمت سیاسی تر شدن کامل و تخلیۀ محور مقاومتی آنها. تصور من اینست که این اقدام در واقع در شرایط فعلی، عمدتاً با ملاحظاتی که بدان اشاره کردم در حال پیگیری است. از جمله اینکه وجهۀ سیاسی حماس مدتی است بیشتر از وجهۀ مقاومتی اش شده و این مسئله اسراییلی ها را بیشتر تحریک می کند که مجدداً سناریوی گذشته را اجرا کنند.
موضع اخوان المسلمین مصر را چگونه ارزیابی می کنید؟
با روی کارآمدن اخوان المسلمین در مصر مجدداً سفیر مصر از طرف مرسی با یک پیام گرم عازم تل آویو شد و تحول چندانی در جبهۀ مخالف روی نداد.
از طرف دیگر بحث کمپ دیدیو و بازگشت به صحرای سینا همۀ اینها تا حد زیادی از اولویت مصریهای جدید(اخوانی ها) خارج شد. ممکن است اسراییلی ها این پیام را گرفته باشند که حماسی که در کنار فلسطین است در واقع انگیزۀ زیادی برای مبارزه و حضور مقاومتی همانند گذشته ندارد و با این پیام در واقع به دنبال این باشند که با این حملۀ سریع و شدیدی که کمتر قابل تصور بود حماس را مجبور کنند که ابعاد مقاومتی خود را کنار بگذارد و سیاسی شوند.
آینده را چگونه پیش بینی می کنید؟
هم اکنون برگه های خوبی در اختیار جریان مقاومت است؛ مخصوصاً اینکه دولتهایی که پیشتر همپیمان اسراییل بوده اند، امروز در کنار حماس قرار دارند و می توانند تحرکات سیاسی گسترده ای در سطح منطقه و در سطح بین الملل آغاز کنند و به گونه ای دسته جمعی و با یک اجماع گستردۀ عربی-اسلامی پاسخ رژیم صهیونیستی را در محافل بین المللی بدهند.
بحث فعال شدن اتحادیه عرب که مصریها عضو موثر آن هستند، فعال شدن سازمان تعاون اسلامی، فعال شدن سازمان جنبش غیرمتعهدها و همچنین نقش سایر کشورهایی که شاهد تحولات مهمی طی دو سال اخیر بوده اند، از اهمیت زیادی برخوردار است.از سوی دیگر سهم و نقش مجمع عمومی و شورای امنیت، وضعیت فلسطین و حماس مقاومتی را نسبت به گذشته در طرح مطالباتشان علیه رژیم صهیونیستی بهتر کرده است.

 26349