غروب دبی در افق بحران

دبی - بهشت خلیج فارس - با بحران بدهکاری شرکت دولتی و سرمایه گذاری دبی ورلد روبرو شده است ، یعنی شرکتی که به سبب شعار " خورشید هرگز در دبی ورلد غروب نمی کند " شناخته شده بود.این شرکت عظیم دولتی در امارات عربی متحده روز چهارشنبه خواستار به تعویق افتادن باز پرداخت حدود شصت میلیارد دلار بدهی خود به اعتبار دهندگان شد که این درخواست موجب نگرانی و تشویش در سراسر جهان خواهد شد.

اکنون این پرسش ها مطرح است که آیا خورشید دبی ورلد غروب خواهد کرد؟ ایا این بحران به بهبود اقتصادی جهان لطمه خواهد زد و به بخش مالی جهان سرایت خواهد کرد؟ یا ایا مسئله دبی موجب بحران اقتصادی دیگری خواهد شد؟ در بحبوحه نگرانی ها در این باره که دبی ورلد ممکن است پرداخت بدهی عظیم خود را به تعویق بیندازد و بازارهای بورس از قبل متزلزل جهان به لرزه در اید ، مقامات جهان مشکلات را کم اهمیت خوانده و اعلام کرده اند به اقتصاد جهان اعتماد دارند.

سقوط دردوبی ،زیان درلندن
انگلیس بیشتر از هر کشور دیگری به سبب تعداد زیاد بانک های تجاری خود با مشکلات مالی دبی روبرو می شود ولی گوردون براون نخست وزیر انگلیس امادگی بیشتری دارد که این موضوع را یک ضربه بنامد.براون همچنین گفت دامنه این مشکل به اندازه مشکلات قبلی که ما با انها روبرو شده ایم نیست و افزود نظام مالی جهان اکنون قوی تر شده است و می تواند با مشکلاتی که بوجود می اید برخورد کند.فرانسوا فیون نخست وزیر فرانسه نیز گفت کشورهای حاشیه خلیج فارس منابع لازم را در اختیار دارند که اطمینان بدهند جهان وارد دور دیگری از هرج و مرج نخواهد شد.

شیخ احمد بن سعیدال مکتوم رئیس کمیته عالی مالی دبی نیز باتکرار سخنان براون و فیون گفت دولت با داشتن اطلاع کامل از نحوه واکنش بازار ،در راس تجدید ساختار این عملیات تجاری خود قرار دارد. با وجود این ، برخی تحلیلگران در خصوص واکنش دبی مبنی بر کوچک شمردن این مشکل اقتصادی اعلام کرده اند فقدان جزئیات درباره این بحران نگرانی درباره موضوع را تشدید می کند. به همین شکل ، بسیاری از موسسات مهم سرمایه گذاری درباره اقدامات عقب افتادن پرداخت بدهی ها ابراز تردید کرده و هشدار داده اند بدهی دبی ممکن است بیش از هشتاد میلیارد دلار باشد. برخی ناظران همچنین این وضع را " بحران مالی دوم " خوانده اند.در پی اعلام خبر دبی ورلد ، شرکت ارزشیابی " استاندارد اند پورز " امتیاز چند موسسه مرتبط با دولت دبی را تنزل داد. یک اقتصاددان عربستانی گفت " مسئله بسیار جدی و شدید است و احتمال دارد تمام نظام مالی کشورهای حاشیه خلیج فارس به لرزه دراید."

شیخ محمد بن راشد ال مکتوم حاکم دبی در کتابی تحت عنوان " دیدگاه من " این رویای خود را توصیف کرد که دبی که همواره به دنبال نواوری است به مرکز تجاری جهان تبدیل خواهد شد.در عین حال ، بحران بدهی تقریبا رویای وی را از بین برد. امیر نشین کوچک دبی در سال های اخیر با رشد سریع خود به یک مرکز گردشگری و مالی در منطقه تبدیل شده است.دبی بر خلاف همسایگان غنی از لحاظ نفت خود ، مسیر توسعه متفاوتی را در پیش گرفت و ساختمان های بلند مرتبه و انبوه کارگران خارجی که به استخدام درامده اند شاهدانی بر این موضوع هستند. یک شرکت مشاوره ای در امریکا در گزارش خود قبل از انکه مسئله دبی را یک هرج و مرج مالی جدید بنامد ، بحران جدید را شکسته شدن دیر هنگام حباب دارایی ها اعلام کرد.

مزیتی که از بین نرفته است
در عین حال ، بسیاری معتقدند روش رشد اقتصادی دبی را هنوز هم می توان توصیه کرد زیرا دبی از امتیازات ژئو پولیتیک خود خوب استفاده کرده و اقتصادش را با موفقیت تقویت کرده است.مارک موبیاس مدیر صندوق تمپلتون پیش بینی کرده است بحران دبی موجب کاهش بیست درصدی بورس در بازارهای نوظهور خواهد شد. از انجا که بازار املاک بیشترین سهم را در اقتصاد دبی دارد ، برخی ناظران هشدار دادند این بحران ممکن است تاثیری منفی بر رفاه اقتصادی دبی داشته باشد.

ریچارد باو یکی از تحلیلگران کارکشته امور بانکی در امریکا گفت دبی احتمالا املاک را به قیمتی پایین می فروشد و موجب واکنش زنجیره ای در سراسر بازار خواهد شد.ارقام موسسه دویچه بانک مستقر در لندن نیز نشان داد قیمت های املاک تجاری و مسکونی از اوت سال گذشته به نصف کاهش یافته است.تحلیلگران بانک امریکا هشدار داده اند اگر بحران دبی به بازارهای نوظهور دیگر سرایت کند ، ممکن است بهبود اقتصادی جهان ضربه ای سنگین دریافت کند.

بحران مالی در دوبی نه تنها بازارهای مالی جهان را تکان داد بلکه بسیاری از خارجیهایی را که به امید سرمایه گذاری به امارات متحده عربی امده بودند مجبور کرد تا با قبول زیان هنگفت به کشورهایشان بازگردند.از جمله یک زوج انگلیسی مجبور شده اند تا با زیان فراوان آپارتمان بسیار مجلل و گرانقیمت خود را با بهایی بسیار پایین برای فروش بگذارند و پس از ان به کشورشان بازگردند. گفتنی است این زوج انگلیسی در سال 1991برای فرار از رکود اقتصادی در انگلیس به دوبی امدند و خانه مجلل خود را در این شهر خریدند. اما اکنون بهای اپارتمان انها به نصف بهای ان در یک سال پیش کاهش یافته است. البته کارشناسان به اینده دوبی امیدوارند زیرا به نظر می رسد که ابوظبی که از درامدهای نفتی استفاده می کند قول کمک را شهر همسایه خود داده است.

رازی که بر ملا شد
بحران مالی دوبی پس از آن بر ملا شد که بزرگترین شرکت سرمایه گذاری دوبی از سرمایه گذاران و طلبکاران خود فرصتی شش ماهه خواست تا بدهی 60 میلیارد دلاری خود را تسویه کند. شرکت سرمایه گذاری "دوبی ورلد " در زمینه های مختلف اقتصادی از مدیریت بنادر تا ساخت جزایر مصنوعی در داخل و خارج امارات فعالیت دارد. این آخرین نشانه ها از سقوط مالی دوبی است که از یک سال پیش با بحران اقتصاد جهانی اغاز شد. از مهمترین علل زیان این شرکت ، سقوط شدید بهای املاک در امارات بود که باعث شد تا بسیاری از طرحهای ساختمانی شرکت دوبی ورلد بخوابد.

اگر چه ژان کلود یونکر نخست وزیر لوگزامبورگ احتمال لطمه دیدن کشورهای عضو منطقه یورو را از تصمیم شرکت اماراتی "دبی ورلد" برای به تعویق انداختن بازپرداخت سررسیدهای بدهیهایش مردود دانست.یونکر رئیس منطقه یورو، در استانه برگزاری نشست سران اتحادیه اروپا و چین در روز دوشنبه در نانجینگ گفت " معتقدم در منطقه یورو مشکل بزرگی وجود ندارد ".یونکر این سخنان را در پاسخ به پرسشهایی در خصوص تاثیرات مشکلات مالی دبی بر اقتصاد اروپا بیان داشت . اما وزیر بازرگانی و صنایع مصر گفت کشورش پیامدهای بحران بدهی های امیر نشین دبی را بر منطقه خاورمیانه با دقت تمام پیگیری می کند .

محمد رشید گفت مصر همچنین تاثیر بدهیهای دبی را بر سرمایه گذاریهای امارات در مصر و شرکتهای مصری در خلیج ( فارس ) با دقت تمام زیر نظر دارد .رشید پیش از ترک قاهره به مقصد ژنو برای شرکت در نشستهای وزیران بازرگانی سازمان تجارت جهانی که از دوشنبه اغاز به کار می کند گفت " این بحران بر سرمایه گذاریهای کنونی امارات در مصر تاثیری نخواهد داشت. به گفته وی با این حال سرمایه گذاریهای جدید اماراتی ها در همه کشورهای منطقه از جمله در مصر و همچنین بر شرکتهای مصری مانند شرکتهای پیمانکاری ، خدماتی ، حسابداری ، حقوقی و شرکتهای دخیل در امر وکالت که در دبی فعالیت می کنند از این بحران تاثیر خواهند پذیرفت.

رشید گفت "تصور می کنم دبی از این بحران عبور خواهد کرد اگرچه انها بهای این بحران را خواهند پرداخت ". در همین حال رسانه های محلی در دبی از تلاشهای بانک مرکزی امارات برای محدود کردن پیامدهای بحران مالی به علت بدهی معوق شرکت دبی ورلد، خبر دادند.

مداخله بانک مرکزی
روزنامه نشنال به نقل از یک مقام دولت امارات که مایل نبود نامش فاش شود، اعلام کرد بانک مرکزی این کشور برای جلوگیری از وارد امدن خسارت نظام مند به بخش بانکداری، وارد عمل خواهد شد.به گفته این مشاور دولت امارات، بانک مرکزی در حال بررسی اقداماتی به منظور محدود کردن خطرات احتمالی برای نظام بانکی این کشور است.وی همچنین خاطر نشان کرد مقامات دولت دبی روز شنبه با مقامات بانک مرکزی در ابوظبی دیدار کرده اند. یک کارشناس اقتصادی عربستانی تاکید کرد بحران دبی زاییده امروز نیست، بلکه از پنج سال پیش آغاز شد. دکتر اسعد جوهر در مصاحبه با الجزیره از بانک مرکزی امارات خواست بیش از این تعلل نکند و فورا برای مقابله با این بحران وارد عمل شود.

وی افزود" بحران اعتباری کنونی به علت، اجرای طرح های گسترده بدون برنامه ریزی، رخ داد. نباید امارت دبی از کل کشور امارات جدا قلمداد شود". وی ادامه داد" امارات اکنون به علت تناقض در سیاستهای دبی و ابوظبی با بحران سیاست پولی و مالی روبرو شده است. وی گفت" ابوظبی برای تامین اعتبارات مورد نیاز خود به طور کامل به نفت وابسته است و دبی در مقابل طرح های گسترده ای را بدون هیچ پشتوانه واقعی اجرا کرد.

نگرانی های جهانی
اما اخبار درباره بحران اقتصادی دوبی باعث افزایش تشویش در بازار جهانی شده است.بسیاری از سرمایه گذاران بحران بزرگ اقتصادی سال 2008 را به فراموشی سپرده اند اما این بار مسئله بحران اعتبارات رهنی در فلوریدا و کالیفرنیا مطرح نیست بلکه دوبی در امارات غنی از نفت با این بحران رو به رو شده است.اعلام خبر احتمال ورشکستگی طرح های اقتصادی در کشوری که برنامه ساخت جزیره مصنوعی و پیست اسکی در میان بیابان را دنبال می کند، بازار جهانی را به شدت بهت زده کرد.

روز پنج شنبه ارزش سهام در بازارهای پاریس، لندن، فرانکفورت و توکیه بین سه تا چهار درصد سقوط کرد. تنها بازار بورس آمریکا که به مناسبت عید شکرگزاری تعطیل بود از این سقوط مصون بود.در واقع باید گفت دوبی لمان برادرز آمریکا نیست. هیچ کس تصور نمی کند امارات بتواند از یک خطر بزرگ سخن بگوید که در واقع همان انفجار سیستم مالی این کشور باشد. این در حالی است که ابوظبی مالک نود درصد نفت امارات ضامن قروض دبی است و البته توان پرداخت آن را دارد.

کارشناسان منطقه متعجبند که ابوظبی اجازه داد ترس و وحشت بر بازار دوبی حاکم شود.نمایشگاه مد و خرید سالانه در دوبی برگزار می شود. به علاوه این شهر هر دوسال یک بار نمایشگاه هواپیمایی برگزار می کند.به همین دلایل است که بازار جهانی به ویژه صنایع تولید محصولات لوکس و هواپیمایی از وجود بحران مالی در این شهر به شدت نگران هستند.از سوی دیگر بانک های اروپایی حدود 93 میلیارد دلار در طرح های اقتصادی دوبی سرمایه گذاری کرده اند که پنج میلیارد دلار آن مربوط به موسسات و بانک های انگلیسی است.برخی کارشناسان معتقدند شرایط فعلی اقتصاد دوبی می تواند پیش زمینه بروز دوباره آن در کشورهای دیگر باشد.

حدود نیمی از بینندگان شبکه خبری یورونیوز نیز اعلام کردند بحران اقتصادی در دبی ممکن است موجب وخامت اوضاع اقتصادی جهانی شود.پاسخ حدود 48 درصد از پاسخ دهندگان به این سوال که ایا فکر می کنید مشکلات ناشی از بدهی دبی ممکن است در پایان یافتن بحران مالی جهانی تاثیر منفی بگذارد؟ مثبت بود، سی و سه درصد پاسخ منفی داده اند و 19درصد اعلام کرده اند هیچ نظری ندارند.

الهه حسینی/ خبرگزاری شینهوا 29 نوامبر