آیا شغل، مردانه یا زنانه دارد؟

در جامعه شغل های زیادی وجود دارد. هر شغلی شرایط و ویژگی های خاص خود را دارد که برای گروهی از اجتماع تعریف شده است، اما نکته ای که در دنیای مدرن امروز درباره آن زیاد صحبت می شود این است که کار برای انسان است و مردانه و زنانه ندارد؛ اما حقیقت این است که کار مردانه و زنانه دارد!

طی حدود دو دهه گذشته که بحث حقوق زن و مرد در کشور ما بسیار داغ شده است و هر از گاه به شکل های مختلف درباره آن صحبت می شود، این موضوع نیز بسیار بر سر زبان ها افتاده است که "کار مرد و زن ندارد" و هر کسی که توانایی داشته باشد، می تواند در شغل مورد نظر خود به فعالیت بپردازد.

البته این موضوع در مورد برخی از شغل ها واقعیت دارد. برای نمونه، همین شغل روزنامه نگاری از جمله کارهایی است که زن و مرد ندارد و موضوع توانایی های فردی در شناخت این حرفه و انعکاس مسایل و موضوع های مختلف است. کارهای دیگری از همین دست همانند فعالیت های هنری که تحرک زیادی نمی طلبد؛ همانند نقاشی یا نویسندگی، جزو کارهایی است که وابستگی چندانی به جنسیت ندارد، اما این موضوع در مورد همه حرفه ها صدق نمی کند.

کارهایی همانند منشی گری، نجاری، آهنگری، آتش‌نشان، خانه‌داری، مکانیک، مهندس، سرباز، معلم، مربی مهدکودک، راننده و... علاوه بر اینکه وابسته به خصوصیات فردی است، جنس افراد یا به عبارت بهتر زن یا مرد بودن در آن نقش جدی دارد. این موضوع به خاطر جامعه مردسالار یا زن سالار نیست. بحث سر مسایل فیزیولوژیکی است و اینکه در هر کدام از جنس ها یکی از نیمه های مغز فعال تر است.

بر اساس اعلام محققان، ویژگی های زنانه در نیمکره راست مغز و خصوصیات مردانه در نیمکره چپ مغز قرار دارند. بر همین اساس، فرمان هایی که از نیمکره راست مغز صادر می شود، در زنان بیشتر به چشم می خورد و برعکس فرمان های صادر شده از نیمکره چپ مغز در مردان جلوه گر است.

در یک نگاه کلی و تیتروار، بخشی از ویژگی های رفتاری یا ذهنی که نیمکره راست مغز به وجود می آورد، اینها هستند؛ مرکز درک تصاویر و مقررات است. قدرت حل معما را دارد. تخیل و خواب در این ناحیه است. قدرت خلاقیت و کشف کردن دارد. ورزش و حرکات موزون بدن در این ناحیه است. با هنرهای نقاشی و طراحی سر و کار دارد. مرکز احساسات و عشق و دوست داشتن است. قدرت درک ریاضیات و فلسفه را ندارد. مهارت مدیریت را بلد نیست. خلاقیت و ذوق هنری دارد. (نقاشان، طراحان، نویسندگان و هنرمندان بزرگ از این قسمت مغز بیشترین استفاده را می برند).

بخشی از ویژگی های رفتاری و ذهنی که نیمکره چپ مغز برای افراد به همراه می آورند را می توان این گونه برشمرد؛ مرکز محاسبه و تحلیل است. ریاضیات و فلسفه را دوست دارد. همیشه منطقی و تحلیل گر با کارها برخورد می کند. از انتقاد دیگران می هراسد. عجول است و حوصله ندارد. قدرت تخیل ندارد. قدرت خلاقیت و کشف ندارد. مرکز به خاطر سپردن کلمات و اعداد است.

البته این موضوع بسیار روشن است که همه افراد مغزشان کامل است و فقط صاحب یک نیمکره نیستند، اما محققان به این نتیجه رسیده اند که هر کدام از جنس ها به طور خودکار و مادرزاد یکی از نیمکره های مغزشان فعال تر است. از همین رو، بخشی از ویژگی های انسانی غالب می شوند. برای نمونه، مرکز خلاقیت و ذوق هنری در نیمکره راست مغز قرار دارد که زنان بیشتر از مردان از آن استفاده می کنند، اما نقاشان، طراحان، نویسندگان و هنرمندان مرد زیادی داریم که برای رسیدن به بلوغ هنری مجبور به استفاده از نیمکره راست مغز خود بوده اند.

نباید از یاد ببریم که همین تفاوت فیزیولوژیکی آشکار تفاوت های رفتاری در مردان و زنان به وجود می آورد و آنها را به سمت مشاغل مختلف می کشاند. نگاهی به ویژگی های کلی مردان و زنان که وابسته به استفاده ناخودآگاه از نیمه های مختلف مغز است، تفاوت جنس های مختلف را بیشتر نمایان می کند.

زنان در ارتباط برقرار کردن با انسان های دیگر از مردان موفق‌ترند. در تمرکز بر پیدا کردن راه‌حلی که به درد جمع بخورد، صحبت کردن درباره مشکلات و مسایل و به کار بستن ابزارهای غیرکلامی مثل لحن صدا، احساسات و هم‌دردی، به مراتب موفق‌تر از مردان هستند. مردان در محاسبه های ذهنی و ریاضی از زنان موفق‌ترند. این موضوع به این خاطر است که نیمکره چپ مغز مردان فعال تر است و همین بخش از مغز است که حل مسایل ریاضی را برعهده دارد.

مردان مبارزه‌طلب و زنان محافظه‌کار هستند. یکی از مهمترین دلایل این موضوع وجود هورمون تستوسترون در بدن مردان و استروژن در بدن زنان است. زنان، پرستاران بهتری هستند. بخش پردازش‌گر عواطف انسانی مغز در زنان بزرگ‌تر از مردان است. به همین دلیل زنان با احساسات خود بیشتر در ارتباط‌ هستند و راحت‌تر می‌توانند آن را بیان کنند. مردان در فعالیت‌های فیزیکی موفق‌ترند.

بررسی کلی مطالب گفته شده، می تواند این نتیجه را به دنبال داشته باشد که مردان در برخی از کارها، از جمله رانندگی می توانند موفق تر باشند. چون روحیه مبارزه طلب دارند و از قدرت جسمی بیشتری برخوردار هستند و این مسایل به آنها اجازه می دهد تا بهتر بتوانند رانندگی کنند.

البته بدون شک همیشه استثناهایی نیز وجود دارد. یعنی زنانی هم در ایران یا دیگر کشورهای جهان هستند که بتوانند حتی در زمینه هدایت ماشین های سنگین موفق باشند، اما وقتی صحبت از یک قاعده کلی می شود، یعنی بیشتر آدمها این گونه اند.

اکنون در جامعه هم پرستار زن داریم و هم پرستار مرد، اما از نظر جسمی و مسایلی که به مغز و بدن انسان ها مربوط می شود، زنان پرستاران بهتری هستند. همچنین زنان می توانند مربیان مهد کودک بهتری باشند. حتی تصور اینکه یک مرد مربی مهد کودک باشد، در ذهن کمتر کسی می گنجد.

به نظر می رسد، بحث هایی که در زمینه های شغلی گاهی به شدت رسانه ای و فراگیر می شوند و جبهه گیری های جدی از سوی مردان و زنان به وجود می آورد، بیشتر شبیه لجبازی است تا موضوعی جدی یا قابل استناد.

برای اینکه وقتی بحث از رانندگی می شود، مردان مدعی هستند و گاه به تحقیر زنان می پردازند و زنان تلاش می کنند با بیان اشتباه هایی که برخی رانندگان خلافکار انجام می دهند، به تمسخر مردان بپردازند یا بدتر اینکه گاهی مشارکت مردان در کارهای خانه با عنوان "زن ذلیل" یا گاه الفاظی نامناسب تر ابراز می شود.

در هر جامعه ای نسبت به تعیین شغل مردانه و زنانه عرف جامعه بسیار مهم، تاثیرگذار و تعیین کننده است. برای نمونه، در کشور ما سربازی یا فعالیت به عنوان پلیس راهنمایی و رانندگی که در خیابان ها فعالیت کند، فقط برای مردان است. در حالی که در آمریکا یا برخی از کشورهای اروپایی، سربازی رفتن زنان یا دیده شدن زنان به عنوان پلیس راهنمایی و رانندگی امری طبیعی است.

البته در چنین مواردی قانون راهکارهای لازم برای حضور زنان در چنین مشاغلی را تعیین می کند، اما عرف جامعه نیز اصل موضوع را پذیرفته است که به خانواده ها اجازه می دهد، فرزندان شان را در چنین مشاغلی ببینند و با این موضوع مشکلی نداشته باشند.

موضوع مهمی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که بسیاری از مشاغل مردانه و زنانه دارد و نباید انتظار داشته باشیم که هر دو جنس بتوانند همه مشاغل را به خوبی انجام دهند و در آن موفق هم باشند. باید به ویژگی های فردی احترام بگذاریم و جایگاه مرد و زن را بهتر بشناسیم.

4545