چرا باید بزرگانمان توسط دیگران معرفی شوند؟
به مناسبت روز خیام نیشابوری
ادوارد سعید این جمله معروف کارل مارکس را از کتاب هجدهم برومرولویی بناپارات در آغاز کتاب شرق شناسی خود آورده است:
"شرقی ها نمی توانند خودشان را معرفی کنند، آنان باید معرفی شوند." این جمله گرچه مبالغه آمیز و حقارت بار است اما حداقل در کشف و معرفی برخی بزرگان فرهنگ و اندیشه کشورمان رنگی از واقعیت دارد. بعنوان مثال حکیم عمر خیام توسط دیگران به جهان معرفی شد و البته آنگونه که خود می خواستند یا استنباط کرده بودند
نام خیام نیشابوری یادآور رباعی های پر مغز و کژتاب و تفکر برانگیز اوست و کمتر دیگر وجوه اصلی شخصیت این دانشمند برجسته ایرانی در ذهن و ضمیر مخاطب امروز جهان نقش می بندد.
غیاث الدین ابوالفتح عمربن ابراهیم خیام متولد 417 شمسی وفات 510 در شادیاج نیشابور (1117-1037 میلادی) ریاضیدانی نابغه، منجمی خلاق و فقیه و متکلمی شاخص بوده است که به جهت تفکر متعالی آثار و افکار خود را در قالب رباعی بعنوان فشرده ترین قالب شعر کلاسیک فارسی معرفی کرده است و خود هیچ اصراری به شاعر بودن خویش نداشت. جدول مثلث پاسکال-خیام، تقویم ملکشاهی، کشف و حل معادلات درجه دوم و سوم قبل ازدکارت و تبیین و طرح حرکت زمین به دور خورشید، قرن ها پیش از کپرنیک و گالیله از جمله ابداعات او بوده است.
خیام بر آن بود تا کسی حرف کاملا نو و جدیدی نداشته باشد نباید دست به قلم ببرد، چرا که تازه نویسی و نوآوری هنر است. در روزگاری که تکنولوژی عرصه چاپ و نشر را گسترده نموده است عمل به این توصیه علمی- اخلاقی خیام چندان ساده نیست. نکته ای که اگر رعایت شود بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. اینکه اگر کسانی که تخصص و نکته ای ندارند ساکت باشند کمک بزرگی به جهان و فرهنگ است. خیام سراینده رباعیات فلسفی در جهان هیچگاه خود را شاعر ننامید. شخصیتی که پرسشگری را از نظام هستی بنیاد نهاد و هرگز نهراسید. قریب هزار سال است که افکارو آراء بلند خیام در جهان پراکنده است و هرکس از ظن خود به تعبیر و تفسیر آن می پردازد.
گستره اندیشه خیام پردامنه و بسیاری از مباحث فلسفی چون حدوث و قدم، معاد جسمانی، حلول و اتحاد و تناسخ، جبر و اختیار، مبداء و معاد، خیر و شر را به نقد و داوری نشسته است. در آخر عمر به مرگ و حیات پرداخت و آنها را اسرار الهی دانست. اکنون این سوال پرسیدنی است که چرا هنوز مدال های خارجی، برتر از نشان های ایرانی جلوه داده می شود یا معرفی یک ایرانی توسط حتی منابع نا معتبر خارجی با ارزش شمرده می شود. آیا ما هنوز هم در معرفی خود و قابلیت های خویش نا توانیم؟
اگرچه تسلط رسانه های غربی و انحصار آن از جمله دلایل محدودیت طرح شخصیت های برجسته کشورمان در سطح جهان است اما باید اذعان کرد کم توجهی، تنبلی و عدم درک صحیح و بهنگام از بزرگانی که در کنار یا همراه ما هستند هنوز هم تا حد زیادی قصور بلکه تقصیری بزرگ را متوجه عملکرد ما می کند.
نظر شما