سید آهنگ کوثر، استاد پژوهش در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس و بنیانگذار دانش آبخوانداری نوین در ایران را اغلب پژوهشگران و کارشناسان حوزه منابع طبیعی، محیط زیست و آب می‌شناسند؛ مردی که بیش از سه دهه از عمر خویش را برای معرفی یک جایگزین کم‌خطرتر، ارزان‌تر و کارآمدتر به جای سازه‌های بتونی غول‌آسا، مخرب و هزینه‌سازی به نام سدهای بزرگ مخزنی مصروف کرد تا ثابت کند، رمز رسیدن به تعادل در آبخوان‌های کشور محتاج پیروی از آموزه‌های شگردی است ایرانی به نام آبخوانداری. شگردی که سبب شد تا از سوی سازمان ملل متحد، چندین جایزه‌ی بین‌المللی را به عنوان قهرمان آب تصاحب کند و البته هرگز آن گونه که جهانیان او را ستودند، مافیای سدسازی اجازه نداد تا وی در داخل کشور هم شناخته شده و ابتکارش به درستی به اجرا درآید.
با این وجود، این دانشمند 77 ساله ایرانی، هرگز امیدش را از دست نداده و همچنان به پزوهش‌ها و مطالعات خویش در دفتر کار کوچکش در خیابان خاکشناسی شیراز ادامه داده و هر از گاهی، یادداشتی را به زیور طبع می‌آراید و در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهد. تازه‌ترین اثر مطالعاتی آهنگ کوثر که در آخرین روز از تیرماه 1392 در صفحه شش روزنامه شرق منتشر شد، عنوانش این است: «خطری که شیراز را تهدید می‌کند؛ از دریای سرخ تا تنگ سرخ!» مقاله‌ای که در آن نسبت به ساخت سد تنگ سرخ در بالادست دریاچه مهارلو هشدار می‌دهد و اصرار بر ادامه‌ی ساخت چنین سدی را در حقیقت اصرار بر ویرانی بخش بزرگی از شیراز در حد فاصل شهرک بهشتی تا قصر دشت می‌داند. دکتر کوثر به این هم اکتفا نکرده و می‌گوید: این سد حتا اگر ساخته شود، به دلیل استقرارش بر روی سازند سست گچساران، دچار نشست شده و در نهایت از میان می‌رود. افزون بر آن، به دلیل حجم قابل توجه رسوبی که در مخزن این سد انباشته خواهد شد، حتا پیش از نشست این سازه، ممکن است شیراز را در معرض وقوع یک سیل ویرانگر قرار دهد. وی به صراحت می‌گوید: «پیامد انباشتن آب درپشت سد تنگ سرخ، حل شدن گچ در زیر سد و آبگیر آن، نشستن نایکنواخت و شکستن سد، روان گشتن سیلی بزرگ، ویرانی شیراز در مسیر سیل، کشته شدن گروهی پر شمار، و بالاخره دگرگونی لقب شهر ما از خانه‌ی دانش به خانه‌ی نادانی است.»
شگفتا که چگونه چنین هشدار جدی، خردمندانه و مبتنی بر داده‌های زمین‌شناسی و اقلیمی مستحکم را نمی‌پذیریم و همچنان بر ساخت این سد اصرار می‌ورزیم؟ شگفت‌آورتر آن که در گفتگویی که با ایشان داشتم، مشخص شد که حتا ماتریس ارزیابی محیط زیستی این سد هم توسط مشاور مربوطه منفی درآمده و اداره کل محیط زیست استان مجوز ساخت این سد را تأیید نکرده است. با این وجود، همچنان اراده‌ای قوی و ظاهراً مافوق قانون وجود دارد برای آن که این سد ساخته شود! چرا؟
این در حالی است که حتا برخی از اعضای شورای شهر شیراز هم آشکارا مخالفت خود را با ساخت این سد اعلام داشته‌اند.
یادمان باشد که بیش از دو دهه‌ی پیش، دکتر کوثر نسبت به جانمایی غلط سد سیوند هم اخطار داده بود، اما آنها آن سد را ساختند، سدی که مانند سد کریت طبس، سد لار تهران، سد شهید مدنی تبریز و ...تبدیل به یک رسوایی عبرت‌آموز شد! نشد؟
باشد که با پیروی از دانش و پند بزرگان دیار حافظ و سعدی، کاری نکنیم تا این خطه‌ی دوست‌داشتنی وطن، به جای درک باد روح‌نواز صبا، دچار عقوبت باد برزخی دبور شود!
برای مطالعه بیشتر:
- به بهانه ی سخنرانی روشنگرانه ی دکتر آهنگ کوثر در همایش جهانی بوداپست
- سرزمین ما برای انباشت آب در پشت سد مناسب نیست
- برای آهنگ کوثر که شریف است، حکیم است و عاشق!
- آهنگ کوثر: سدها محیط زیست را خراب، بیماری‌ها را تشدید و مردم را بی‌خانمان می‌سازند!
نظر شما