شواهدی از وجود گذرگاه زیرزمینی در میدان نقش‌جهان/تایید و انکار مسئولان

به گزارش خبرنگار خبر آنلاین در اصفهان، این روزها همه جا از اخباری در ارتباط با مترو و تقابل آن با میراث فرهنگی است به گونه ای که حتی یافت شدن پایه های تاریخی کاخ جهان نما، سفالینه ها و سنگ قبر تاریخی در دروازه دولت نیز نتوانست مانع از پیشرفت ایستگاه مترو شود و میراث فرهنگی اصفهان تنها به این امر بسنده کرد که پایه های این کاخ تاریخی به عنوان ورودی کاخ جهان نما مورد استفاده قرار گیرد

هر روز که از کنار حصارهای فلزی محصورکننده میدان امام حسین (ع) می گذریم کارگران ساخت ایستگاه مترو با نشان دادن عکس‌هایی خبر از کشف شی تاریخی جدید می دهند و اولین بار نیز پیدا شدن پایه های کاخ جهان نما توسط همین کارگران اطلاع رسانی شد در حالیکه تا مدتی میراث فرهنگی منکر کشف این کاخ بود و نشانه های یافت شده را تنها ادامه آبراهه های صفوی در چهارباغ عباسی اصفهان می دانست.

جای این سوال برای میراث دوستان وجود دارد که دلیل برخی سهل‌انگاری‌های میراث فرهنگی در سالهای گذشته در ارتباط با آثار تاریخی چیست؛ گویی برخی مسئولان میراث فرهنگی اصفهان نیز از مقاومت در برابر مسئولان شهری که بارها بیان داشتند پیشرفت ساختار شهری از آثاری کهنه و به درد نخور مهم تراست، خسته شده اند؛ افرادی که به قدری در راه خواسته های خود حتی در مغایرت با حفظ آثار تاریخی اصفهان مقاوم هستند که زمانی مدعی شدند دستگاه بی جان تی بی ام (برای کندوکاو مترو) ناگهانی و ناخودآگاه راه خود را به سمت سی و پل اصفهان پیدا کرد و دیگر چاره ای برای ردشدن مترو از زیر 33 پل باقی نماند!!

گرچه به  اذعان الهیاری مدیرکل میراث فرهنگی از ابتدای امر عبور مترو از چهارباغ به عنوان قدیمی ترین خیابان اصفهان و ایران اشتباه بود.

الهیاری در این ارتباط اظهار داشت: اگر 10 سال پیش بود به هیچ عنوان اجازه عبور مترو از این خیابان را نمی دادم اما اکنون به نوعی کار از کار گذشته است و تنها باید تلاش کنیم تا هرچه زودتر در شرایط کنونی ترافیک و الودگی هوا مترو راه اندازی شود.

چندی پیش خبرنگار خبرآنلاین با توجه به احتمال رد شدن مترو از زیر نقش جهان که موجب هشدار جدی سازمان یونسکو نیز شده است، در تماس با رئیس سازمان میراث فرهنگی در ارتباط با گذرگاه زیرزمینی اتصال عالی قاپو به مسجد شیخ لطف الله (مخصوص عبور بانوان درباری) سوال کرد که وی به شکل تلویحی وجود چنین گذرگاهی را رد نکرد و بیان داشت: اگر در کندوکاوهای باستانی به چنین گذرگاهی برخورد کردیم از آن محافظت خواهد شد و این در حالی است که شاهدان عینی در میراث فرهنگی مدعی هستند تا حداقل 10 سال پیش این گذرگاه وجود داشته است.

گرچه برخی مسئولان میراث منکر وجود چنین آبراهه ای هستند اما بسیاری از باستان شناسان معتقدند که چنین آبراهه ای وجود دارد و حتی یکی از مسئولات میراث فرهنگی کل کشور در سالهای گذشته اعلام کرد که این آبراهه را به چشم دیده است.

جعفری زند: یقین دارم گذرگاه زیرزمینی وجود دارد 

بر این اساس جعفری زند باستان شناسی که در کاوش های تپه اشراف نیز شرکت داشته، در ارتباط با اینکه راهروی زیرزمینی نقش جهان صحت دارد یا خیر، به مهر ابراز داشت: درباره وجود این راهروی زیرزمینی یقین دارم چراکه حتی درب ورودی این راهرو در مسجد شیخ لطف الله نیز مشخص است.

وی با بیان اینکه البته امروز ارتباط کامل این راهرو با عالی قاپو برقرار نیست، تاکید کرد: به دلیل ساخت حوض بزرگ در وسط میدان نقش جهان ارتباط دو بخش این راهرو قطع شده است.

جعفری زند ابراز داشت:حدود 20 سال قبل در ضلع جنوب شرقی میدان دیوارها نم کشیدند که که دلیل این امر نشت آب از حوض و هدایت آن از طریق تونل به میدان نقش جهان بوده است.

وی با اشاره به اینکه در برخی کتابهای تاریخی نیز به وجود این تونل اشاره شده است، بیان داشت: این راهروی زیرزمینی برای عبور مرور زنان و خانواده شاه به این مسجد برای عبادت بوده ضمن اینکه این مطلب مشهور است که شیخ لطف الله مسایل شرعی را به زنان صفوی در این مسجد یاد می داد.

باستان شناس با بیان اینکه نداشتن صحن در این مسجد نشانه ای بر اختصاصی بودن این نمازخانه است، گفت: به طور معمول در قدیم این مساجد در نزدیکی خانه های علما قرار داشت و هر شخصیت سیاسی و مذهبی یک مسجد در مجاورت خانه خود داشت.
وی اضافه کرد: افرادی که منکر وجود این راهرو زیرزمینی می شوند درواقع تحقیق جامعی در این ارتباط انجام نداده اند.

وی درباره احتمال آسیب این راهرو در صورت گذر مترو از نقش جهان ابراز داشت: این گذر در صورت تحقق از ضلع جنوبی میدان است درحالیکه این راهرو درست مقابل عالی قاپو قرار دارد و آسیبی به آن نمی رسد اما در ارتباط با سخن رئیس میراث که اگر این راهرو کاوش شود آن را محافظت می کنیم شبیه همان جریان کشف شدن کاخ جهان نما در محل ایستگاه مترو است که تذکرات کارشناسان در این ارتباط نادیده گرفته شده و پایه های کاخ جهان نما را راهروی آب نامیدند.

امکان احیای گذرگاه زیرزمینی نقش جهان

جعفری در ارتباط با امکان احیای این اثر تاریخی نیز اظهار داشت:امکان احیای این گذرگاه وجود دارد اما با توجه به اینکه حوض وسط میدان تخریب شده ابتدا باید این حوض از میدان جمع شود.

وی اضافه کرد: قرار است برای احیای میدان چوگان قدیم در این میدان، حوض وسط میدان برداشته شود و با توجه به اینکه عمق این حوض زیاد نیست تنها بخشی از سقف تونل آسیب دیده و به راحتی امکان احیای آن وجود دارد.

این باستان شناس تاکید کرد: بهتر است افرادی که خود را کارشناس میراث می دانند پیش از اظهار نظر درباره وجود یا عدم وجود اثر تاریخی پژوهش های لازم در این زمینه را انجام دهند.

4646