چطور برج سازی، تراکم‌فروشی و ساخت و ساز بی رویه به آلودگی هوای تهران دامن زد؟

زهرا مهاجری- تاثیر ساخت و ساز زیاد و بلندمرتبه سازی در تهران و گسترده شدن این موضوع بر افزایش آلودگی هوای تهران بر کسی پوشیده نیست. این مسئله آن قدر مورد تاکید کارشناسان قرار گرفت که رییس جمهور دستور نظارت بر بلندمرتبه سازی در برخی مناطق شهری را داد و گفت که برای برج ها و ساختمان های بلندمرتبه، به خصوص آن هایی که در کریدور جابه جایی هوا قرار دارند می بایست چاره اندیشی و از این به بعد ساخت آن ها ممنوع شود.

با این وجود همچنان شاهد اعطای مجوز برای ساخت و ساز در شمال و غرب تهران هستیم و هر روز یک غول آهنی از یک نقطه شهر سربر می آورد. از آن طرف هوای تهران خودپالایی خود را از دست داده و دیگر مثل گذشته نیست که بتواند با بهتر شدن شرایط جوی و بدون کمک، خودپالایی داشته باشد.

در همین رابطه با یوسف رشیدی، کارشناس محیط زیست به گفتگو نشستیم.

جدیدا شاهد این هستیم که هوای تهران قدرت خودپالایی را از دست داده و ما شاهد افزایش آلاینده ها حتی با تغییر شرایط جوی هستیم. دلیل این مسئله چه می تواند باشد؟

امسال این اتفاق نیفتاده و ما هر سال این مشکلات را داریم. در تهران تولید آلودگی بالاست و معمولا در فصول سرد وقتی با پدیده اینورژن یا وارونگی دما یا پایداری هوا مواجه می شویم دیگر قدرت اتمسفر برای جابجایی آلاینده ها کم می شود و تجمع آلاینده ها را در سطح زمین داریم.

اگر به سال گذشته هم نگاه کنید ما همواره این وضعیت را در ماه های سرد سال به خصوص در آذر و دی ماه داشته ایم. پیک آلودگی ما با توجه به داده هایمان در آذر و دی است که بیشترین مقدار اینورژن و بیشترین روزهایی که هوا از استاندارد خارج می شود داریم.
اما در گذشته می دیدیم یک بارندگی دو سه روز هوای تهران را پاک می کرد اما الان به محض این که باد یا باران قطع می شود، دوبارهوضعیت همان می شود که بود...

وقتی تولید آلودگی بالا باشد شرایط اتمسفر را نمی شود تغییر داد. تنها کاری که ما می توانیم بکنیم این است که تولید آلودگی را کم کنیم. این کم کردن تولید آلودگی هم برمی گردد به راهکارهایی که مرتبط با استانداردسازی سوخت، خودرو، توسعه حمل و نقل عمومی، کمتر استفاده کردن از خودروی شخصی و چیزهای دیگر اما این که ما دنبال این باشیم که یک اتفاق خاصی باشیم و بگوییم در هوا چیز خاصی رخ داده، نه اینطور نیست.

مشکل اصلی میزان بالای تولید آلاینده هاست. باید دنبال پایین اوردن تولید آلودگی باشیم.

در مورد نقش ساخت و ساز بی رویه و بلندمرتبه سازی در کم شدن توانایی هوا در خودپالایی بگویید.

شاید خیلی نتوانیم این مسئله را تاثیرگذار بدانیم چرا که وضعیت اتمسفر و مقیاس آن بسیار بزرگتر از چیزی است که ما در تصورات معمولیمان با آن مواجهیم.

اما می شود گفت ساخت و ساز زیاد، تراکم و بالا رفتن این ها باعث بیشتر شدن تعداد جمعیت ساکن و در نتیجه بالا رفتن تعداد خودرو می شود ولی ساخت و ساز روی اینورژن نمی تواند تاثیر بگذارد. بسیار مقدارش اندک است و تاثیر آن چنانی ندارد.

در سال های گذشته تعداد روزهایی که آلودگی داشتیم بیشتر بود یا کمتر؟

در سال های گذشته با توجه به داده ها، مثلا سال 75 تعداد روزهای آلوده بسیار بیشتر بود. البته یک بحث تعداد روز است، بحث دیگر غلظت آلاینده هاست. آن زمان ما با مونوکسید کربن هم مشکل داشتیم ولی الان حتی وقتی اینورژن هم که می شود هیچ اسمی از مونوکسید کربن نمی شنوید و فقط شاخص آلودگی می رود روی یک آلاینده که همان ذرات معلق زیر 2.5 میکرون هستند. و خیلی از آلاینده های دیگر صحبتی نمی شود.

بنابراین ما بهبود کیفیت را در این سال ها داشته ایم ولی این مسئله راضی کننده نیست. روند آن یک روند نسبتا کاهشی بوده ولی نیازمند کار شدن بیشتر است. حتی وقتی مونوکسید کربن را به حد استاندارد رساندیم می توانیم ذرات معلق را هم با کار و تلاش بیشتر به نتیجه برسانیم و آن را به حد استاندارد برسانیم.

در اخبار ملاحظه می کنید که در کشورهای اروپایی هم در فصول سرد می بینیم آلودگی از حد استاندارد فراتر می شود و در کشورهای توسعه یافته هم این مسئله وجود دارد ولی خب آن ها تعداد روزهای آلوده شان کمتر است و ما بیشتر. قطعا می توانیم با اقدامات بیشتر خودمان را به استاندارد نزدیک کنیم.

ما نباید به دنبال به هم زدن شرایط اتمسفر باشیم. باید روی ساخت و ساز کنترل داشته باشیم و توزیع جمعیت را به صورت متناسب داشته باشیم و بارگذاری بیش از حد نداشته باشیم، و از آن طرف هم باید میزان تولید آلودگی کاهش پیدا کند.

بسیاری از کارشناسان نگرانی هایی در مورد بلندمرتبه سازی های شمال و غرب تهران دارند و می گویند این کوریدور ها نباید با ساختمان های بلند احاطه می شد. چقدر این مسئله نگران کننده است؟

این کار ها باعث می شود بارگذاری جمعیت بیشتر صورت گیرد، وقتی بارگذاری بیشتر شد، ترافیک هم بیشتر می شود، ترافیک و جمعیت و استفاده از خودرو مترادف می شود با تولید آلودگی بیشتر.

اما نمی شود اتمسفر را با چیزهای متداولی که ما با آن سر و کار داریم مقایسه کنیم و بگوییم آن جا یک ساختمان ساخته شود روی باد کل تهران اثرگذار است. چون وزش باد از اتمسفر و جو بالا و ساختارهایی که آن جا به صورت مقیاس بزرگ هست صورت می گیرد و کاملا متفاوت با این تصوراتی است که ما داریم. موانع کوچک نمی تواند موجب جلوگیری از وزش باد شود. نگرانی از بابت افزایش جمعیت، استفاده از خودروی بیشتر داریم که این بلندمرتبه سازی ها موجب تمرکز جمعیت در یک نقطه و بالا رفتن تولید آلودگی می شود و به مشکلات آلودگی هوا دامن می زند.

47304