نگاهی تحلیلی به پیام نوروزی رئیس جمهور آمریکا به ایران

رضا دانشمندی : با نگاهی به این پیام در مجموع می توان گفت اوباما در این پیام 30 جمله ای، دو بار از عبارت «جمهوری اسلامی ایران»، سه با واژه« پیپل» ( مردم یا ملت ایران )، سه بار کلمه رهبران، دو بار از عبارت «شروعی تازه»، دو بار از «نوروز»، سه بار از واژه «امید»، سه بار از واژه «صلح»  و دو بار از واژه «امنیت» استفاده کرده است.

 او در بیستمین و بیست و یکمین جملات خود واژگان «ترور»، «تسلیحات»  و «توان ویران کردن» را بکار برده است.

با نگاهی کلی به پیام اوباما، می توان این پیام را به دو بخش «اعتماد سازی» و «سیاسی» تقسیم کرد.

اوباما برای جلب اعتماد مخاطب، بیشتر در نیمه نخست پیامش نکات زیر را مدنظر قرار داده است:

 الف - لحن دوستانه:
اوباما در پیام نوروزی خود، ادبیات ارعابی و تهدید آمیز رهبران سابق دولت ایالات متحده آمریکا را کنار گذاشته و به شیوه ای دوستانه و شاعرانه سخن گفته است؛« امروز می خواهم بهترین آرزوهایم را تقدیم تمامی کسانی کنم  که در سراسر دنیا نوروز را جشن می گیرند»، «این ایام هم سنتی کهن هستند و هم اوقات شروعی مجدد، امیدوارم شما به همراه خانواده و دوستانتان از این لحظات ویژه سال، لذت ببرید» و در انتهای پیام عبارت «متشکرم - عید شما مبارک» را به فارسی بیان می کند.     

ب - ستایش فرهنگ ، تمدن و مردم ایران:
اوباما از مردم ، فرهنگ و تمدن ایران تمجید کرده است: « نوروز تنها بخشی از فرهنگ شکوهمند و نامدار شماست. طی قرن ها هنر، موسیقی، ادبیات، نوآوری های شما جهان را بهتر و زیباتر ساخته است. اینجا در ایالات متحده اقلیت های ما با کمک ِ آمریکایی های ایرانی [تبار] تقویت شده اند. می دانیم که شما تمدنی شکوهمند هستید، و پیشرفت هایتان احترام ایالات متحده و جهان را به دنبال داشته است».

پ - تاکید بر مشترکات:
اوباما برای فتح باب تعامل، بر قدر مشترک های «هنجارهای مشترک فرهنگی» و «آرزوهای مشترک»، تاکید کرده است:

 1- هنجارهای مشترک فرهنگی :
« در حقیقت، شما سال نو را به شیوه ای بسیار شبیه ای به آن چیزی جشن خواهید گرفت که ما آمریکایی ها تعطیلاتمان را برگزار می کنیم [یعنی] با دور هم جمع شدن با دوستان و فامیل ، مبادله ی هدایا و نگاه به آینده با احساسی تازه درباره ی امیدهایمان».

 2 -  آرزوهای مشترک:
 "  در این جشن ها ، نوید ِ روزگاری تازه ، امید ِ فرصت برای فرزندانمان ، امنیت برای خانواده هامان ، پیشرفت برای جوامع مان ، و صلح میان ملت ها نهفته است . آنها آرزوهای مشترکند، آنها رویاهایی همگانی هستند " .

 3 -  «انسانیت»:
 به نظر می رسد که اوباما نیز با توجه به تجربه خود از مبارزات برای حقوق مدنی و موفقیت اسطوره هایی چون مارتین لوترکینگ، چنین وانمود می کند که سعی دارد نگاه انسان محور ( و نه نژادمحور ) را وارد عرصه تعاملات بین المللی کند؛ به همین دلیل مهمترین اشتراک خود و ما را انسان بودن  ذکر کرده است:

« اما در این تعطیلات ما در حال یادآوری انسانیت مشترکی هستیم که ما را بهم پیوند می دهد»، ... ،  «آمدن فصلی جدید برایمان یاد آور این انسانیت ارزشمند است که همگی در آن سهیم هستیم » و در انتهای پیام می گوید: «اما اجازه دهید شعری را به یاد آوریم که سعدی سال ها پیش نگاشته است:

بنی آدم اعضای یکدیگرند  /  که در آفرینش زیک گوهرند». 

در بخش سیاسی، یعنی در نیمه دوم پیام رئیس جمهورآمریکا، موارد زیر قابل توجه است:

الف - مهم ترین نکته پیام اوباما شاید تاکید او بر تحقق وعده انتخاباتیش یعنی گفتگوی مستقیم و بدون قید و شرط با ایران باشد؛ همانگونه که بسیاری از رسانه های بین المللی نیز تیتر« پیشنهاد اوباما به ایران برای شروعی دوباره» را برای خبر پیام نوروزی باراک اوباما انتخاب کردند. او با الهام از فصل بهار یا چنانکه می گوید« فصل آغازهای تازه» در انتهای پیام می گوید : «و ما بار دیگر می توانیم این سرزندگی را بخواهیم چرا که ما در جستجوی نوید ِ شروعی تازه هستیم».

 ب - برخلاف بوش که اغلب از عبارت « رژیم ایران» استفاده می کرد، اوباما در پیام ویدئویی خود با به رسمیت شناختن نظام سیاسی ایران، دو بار از عبارت «جمهوری اسلامی ایران» استفاده کرده است. 

پ - اوباما ضمن پذیرش نظام سیاسی ایران، با صراحت اعلام می کند که می خواهد با «رهبران نظام جمهوری اسلامی ایران» صحبت کند و آنها را مخاطب قرار می دهد :« به ویژه مایلم بصورت مستقیم با مردم و رهبران جمهوری اسلامی ایران صحبت کنم» ، .... ، «بنابراین در این فصل آغازهای تازه مایلم آشکارا با رهبران ایران  صحبت کنم».

  ت - اوباما برای اشاره به گذشته پر فراز و نشیب روابط ایران و آمریکا، به دو جمله بسنده کرده؛« برای حدودا سه دهه روابط میان ملت های ما تیــــــره بوده است» ، ... ، «ما اختلافاتی جدی داریم که طی زمان گسترش پیدا کرده است».

 اصلی ترین قسمت های  پیام او را می توان در سه بخش دید: 

الف  -  بیان استراتژی کلان دولت جدید آمریکا:
 اوباما دولت خود را « متعهد به دیپلماسی» دانسته و با نفی زبان تهدید، از صداقت و احترام متقابل سخن گفته است :« برای پرداختن به گستره ای از موضوعات ِ پیش رویمان ، اکنون دولتِ من متعهد به دیپلماسی است و [ نیز] در پی پیوندهای سازنده میان ایلات متحده ، ایران و جامعه ی بین المللی  است. این روند با تهــــدید به پیش نخواهد رفت . درعوض ما به دنبال تعهدی هستیم صادقانه و مبتنی بر احترام متقابل ».

ب - توصیف غیر مستقیم ایران:
این بار اوباما به صورت مستقیم دولت ایران را متهم به حمایت از تروریسم و تلاش برای دستیابی به سلاح اتمی نمی کند و او دیدگاه خود را درباره حقوق و تکالیف در عرصه بین المللی بیان می کند: «شما نیز یک انتخاب دارید . ایالات متحده خواهان آن است که جمهوری اسلامی ایران جایگاه راستین خود را در جامعه ی ملل بدست آورد . این حق ِ شماست، اما این حق همراه با وظایفی واقعی است، و آن جایگاه از طریق ترور و تسلیحات قابل حصول نیست، بلکه از طریق اقدامات صلح آمیزی قابل دستیابی است که عظمت حقیقی ملت و تمدن ایران را اثبات می کند . و مقیاس ِ سنجش آن عظمت، توانای ویران کردن نیست ، آن قدرت اثبات شده ی شما برای ساختن و خلق کردن است».

 ج - ترسیم آینده در صورت برآورده شدن انتظارات از ایران:
« در آغاز سال جدیدتان از شما، ملت و رهبران ایران، می خواهم آینده ای را که ما در پی اش هستیم، درک کنید. آن آینده ای است همراه با مبادلاتِ دوباره میان ملت هایمان، و فرصت های بیشتر برای همکاری و تجارت. آن آینده ای است که در آن بر اختلافات کهنه فائق آمده ایم، در آن زمان شما و همسایگانتان و سایر جهان می توانید در امنیت و صلح افزونتری زندگی کنید».

  د - دو تذکر مهم اوباما:
اولا ، اوباما حل اختلافات و از سرگیری روابط را دشوار توصیف می کند : «می دانم که چنین امری به سادگی محقق نخواهد شد».

ثانیا، در یک جمله نظر جناح مقابل خود و مخالفان رابطه با ایران، در آمریکا را یادآور می شود : « افرادی وجود دارند که تاکید می کنند ما با اختلافاتمان تعریف می شویم ».