نوری بر تاریکخانه‌های فساد با دولت الکترونیک

دولت الکترونیک به معنای اطلاع رسانی و ارایه خدمت بموقع، دقیق و کارا در همه ساعت های شبانه روز از طریق وسایل ارتباطی شامل تلفن، تلفن ثابت، اینترنت و شبکه های اجتماعی است که بکارگیری آن در بخش های مختلف دولت برای افزایش بهره وری و ارتقای سطح خدمات رسانی بوده و مهم ترین نتیجه آن، افزایش رضایت مردم و پیشگیری از بروز فساد است.

بکارگیری دولت الکترونیک و سامانه های هوشمند در دستگاه های اداری به واسطه از بین بردن ارتباط مستقیم گیرنده خدمت با ارایه کننده آن زمینه بسیاری از فسادهایی را که می تواند در مواجه افراد با یکدیگر بروز کند از بین ببرد.

مبارزه با فساد اقتصادی و شفاف سازی کارها همواره یکی از مهترین دغدغه های دولت بوده است؛ به گونه ای که رییس جمهوری بارها تاکید می کند با کسی عقد اخوت نبسته است و مبارزه با فساد و رانت در نظام اداری و اقتصادی را تا ریشه کن شدن آن ادامه می دهد.

تاکید رییس جمهوری بر شفاف سازی و مبارزه با فساد در نظام اداری همه دستگاه های اجرایی را به تکاپو واداشته است تا برای تحقق این خواسته، تلاش های خود را به کار گیرند.

اینک در پرتو همگانی شدن ارتباطات و فناوری اطلاعات و دسترسی آحاد جامعه به این وسایل ارتباطی که آن هم با تلاش های دولت یازدهم محقق شده، فرصتی فراهم آمده است تا این فناوری ها در خدمت شفاف سازی و مبارزه با فساد قرار گیرند؛ زیرا این سامانه ها با کم کردن ارتباط خدمت گیرنده و ارایه کننده خدمت و الکترونیک کردن کارها زمینه بروز فساد را به میزان زیادی کاهش می دهد.

رییس جمهوری نیز در نخستین روزهای سال 1395 در دیدار با معاونان و مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت های وابسته، راه اندازی دولت الکترونیک یکی را از راه های مقابله با فساد عنوان و بر تحقق آن تاکید کرد.

ساختار معیوب و قدیمی نظام اداری یکی از زمینه های بروز فساد در این سیستم است که کارآمدی و کارآیی این نظام را نیز با چالش های جدی روبرو می کند.

بر این اساس با هدف ایجاد تغییر بنیادین در ساختار قدیمی نظام اداری کشور، سازمان فناوری اطلاعات طرح ملی دولت الکترونیک را که از سال ها پیش متوقف مانده بود احیا و اقدام های لازم برای الکترونیکی سازی را آغاز کرد.

معاون دولت الکترونیک سازمان فناوری اطلاعات ایران چندی پیش در این باره گفت: استفاده از فناوری های تازه ارتباطی و اطلاعاتی در دولت الکترونیک بویژه اینترنت برای ارایه خدمت به شهروندان با کمترین هزینه و بیشترین رضایت پیش بینی شده است.

«رضا باقری اصل» موضوع دولت الکترونیک را ایجاد تحول، بازآفرینی، بازمهندسی، بهبود کارآیی و اثر بخشی نظام اداری ایران بیان کرد و ادامه داد: دولت الکترونیک در واقع راهکار میانبری برای ایجاد تحول در نظام اداری کشور است که در اصل 44 قانون اساسی بر آن تاکید شده است.

باقری اصل یادآوری کرد: نظام اداری ایران بر اساس 2 شاخص بودجه و نیروی انسانی تغییر نکرده است و افزایش سالیانه هزینه های دولت و افزایش بدنه و نیروی انسانی نشان می دهد تاکنون برای تحول نظام اداری و کارآمدی آن اقدام موثری انجام نشده است.

رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران نیز چندی پیش در همایش چارچوب معماری سازمانی ایران، استقرار دولت الکترونیک را راهی برای اصلاح ساختار قدیمی و ازکار افتاده نظام اداری ایران عنوان کرد و گفت: توسعه ایران با نظام اداری کنونی که مبتنی بر ساختاری قدیمی و از کار افتاده است، پیچیدگی بسیاری دارد.

نصرالله جهانگرد اضافه کرد: استفاده از خدمات دولت الکترونیک می تواند افزون بر بازآفرینی این ساختار فرسوده، نظامی چابک، شفاف، سلامت و با کارآیی بسیار بالا را برای کشور به همراه داشته باشد.

رئیس سازمان فناوری اطلاعات، دولت الکترونیک را راهکار مناسبی برای رهایی از این ساختار قدیمی دانست که تسهیلگر ارایه خدمت نیز به شمار می رود.

این مسوول چابک سازی، ایجاد شفافیت، سلامت شدن نظام اداری و کارآمد شدن را از ویژگی های اصلی دولت الکترونیک برشمرد.

به گفته وی، اکنون در اجرای طرح ملی دولت الکترونیک با یک عقب ماندگی هشت ساله روبروییم و چارچوب معماری سازمانی با یک تعلل همراه است.

جهانگرد انتقال و تغییر را ویژگی بارز دولت الکترونیک در ایران دانست که هم باید انتقال از وضع موجود را عملی سازد و هم تغییر نوینی در فرآیندها ایجاد کند تا بتواند در خدمت اهداف رییس دولت قرارگیرد.

به گفته وی، درک صحیح مدیران کسب و کار دستگاه های اجرایی از دولت الکترونیک تحقق آن را ممکن و موفقیت این طرح را تضمین می کند.

* نظر کارشناسان

استاد رایانه دانشگاه تهران الکترونیک شدن کارها را در شفاف سازی بسیار موثر ارزیابی کرد و گفت: باید سامانه های هوشمند صف نخست در ارایه خدمت به مردم باشند تا بدین ترتیب جلوی بسیاری از فساد ها گرفته شود.

حسین بوبرشاد افزود: با بکارگیری سامانه های هوشمند و کاهش ارتباط متقابل افراد با یک دیگر زمینه بروز بسیاری ازمسایلی که قانونی نیست گرفته شده و این سیستم ها هستند که بدون هیچ دخل و تصرفی خدمت را ارایه می کنند.

وی به سامانه ای که در ماه های گذشته در گمرک جمهوری اسلامی ایران به خدمت گرفته شد اشاره کرد و گفت: این سامانه چنان نظمی در کار ایجاد کرده است که حاصل آن کاهش قاچاق بوده؛ زیرا ارتباط خدمت دهنده با صادرکننده و وارد کننده را کم کرده است.

به گفته وی، سامانه هوشمند گمرک از زمانی که کشتی حامل کالا روی آب است اطلاعات را ثبت و حجم محصول و جنس آن را نیز مشخص می کند. هنگام ورود کالا به گمرک به دلیل ثبت مکانیزه اطلاعات هیچ فردی نمی تواند با هدف تغییر در آن دخل و تصرفی کرده یا کم اظهاری داشته باشد.

بوبرشاد معتقد است بکارگیری این سامانه حجم کشف قاچاق را در گمرک 10 برابر کرده و سود گمرک افزایش یافته است.
استاد آی.تی دانشگاه تهران تصریح کرد: باید سیستم های هوشمند در صف اول قرار گیرد و از رویارویی افراد با یکدیگر جلوگیری شود تا زمینه بروز فساد از بین برود.

گمرک ایران بتازگی از افزایش 56درصدی کشفیات قاچاق کالا در گمرک های اجرایی با کمک سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجاری خبر داده است.

بر این اساس در 11 ماهه امسال به میزان 2 هزار و 60میلیارد ریال کالای قاچاق توسط گمرک کشف شده است.

پروانه الکترونیکی، پنجره واحد مجازی و ارتباط الکترونیک، تجهیز گمرک به امکانات کنترلی پیشرفته، کنترل الکترونیکی کارت‌های بازرگانی یک ‌بار مصرف، تبادل الکترونیکی اطلاعات بین گمرک و نیروی انتظامی، تله‌های الکترونیکی سامانه ثبت و دریافت شماره شناسه گوشی‌های وارداتی (IMEI) در گمرک، الکترونیکی شدن نظارت‌ها در گمرک و راه‌اندازی سامانه مانیتورینگ کالاهای ترانزیتی، مانیفست الکترونیکی و کنترل مکانیزه قبض انبار از مهمترین اقدام های گمرک ایران در پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا اعلام شده است.

«ایراندخت نیرومند» کارشناس آی.تی و اشتغال، نیز در این زمینه گفت: دولت الکترونیک شفافیت مالی، افزایش نظارت متقابل دولت و مردم و در نهایت حکمرانی خوب و اثربخشی دولت را به همراه دارد.

*کلام آخر

تلاش دولت یازدهم برای استقرار زیرساخت های ارتباطی در کشور سبب شده است اکنون بسیاری از مردم ایران با دسترسی به انواع و اقسام ابزار های ارتباطی بتوانند در جریان همه مسائل قرار گیرند.

به این ترتیب تلاش دولت برای تحقق دسترسی آزاد به اطلاعات تا حد زیادی در بخش مردمی محقق شده است.

اکنون جای دارد که دستگاه های اجرایی، قوای مقننه و قضائیه نیز با بکارگیری سامانه های هوشمند زمینه دسترسی آزاد مردم به اطلاعات را فراهم سازند تا افزون بر ایجاد تسهیل در ارایه خدمت به مردم جلو بروز بسیاری از بی قانونی ها و فسادهای اداری گرفته شود.

تلاش همگانی برای تحقق بخشیدن به اجرای دولت الکترونیک، بین ایران و کشورهای دارای فساد اداری فاصله زیادی می اندازد و جایگاه کشور را بیش از پیش اعتلا می بخشد.

اکنون وظیفه همه متولیان است که با سرعت سامانه های هوشمند را در خدمت خود گرفته و به توسعه همه جانبه ایران کمک کنند.

39223