همین چند ماه پیش بود که وقتی مردم از قیمت هر لیتر بنزین 400 تومانی سخن می گفتند تنها می شد از لابه لای حرف ها گلایه از این افزایش قیمت را متوجه شد.اما این روزها با داغ شدن فضای گمانه زنی ها در خصوص قیمت بنزین پس از هدفمند کردن یارانه ها که به اذعان معاون اول رئیس جمهور ازحدود دو ماه پیش تا کنون ثانیه ها برای اجرای آن به شماره افتاده است گمانه زنی ها از رقم 600 تومان برای هر لیتر بنزین فراتر رفته است.شایعات آنقدر پا گرفته که برخی از پر کردن باک خودروی خود با بنزین 700 تومانی طی هفته های گذشته به هم خبر می دهند.این در حالی است که سال 85 تا کنون قیمت بنزین ثابت مانده و با نرخ 100 تومان عرضه می شود که البته عرضه بنزین نیمه یارانه ای به نرخ 400 تومان طی دو سال گذشته در جا انداختن بنزین گران تر نقش موثری بازی کرده است.بنزینی که پایین بودن قیمتش در کشور منجر به افزایش مصرف و قاچاق آن شد تا مسوولان تنها چاره را در سهمیه بندی بنزین و کنترل مصرف ازا ین سو دیدند.این در حالی است که در سال 1357 هر لیتر بنزین به نرخ یک تومان بفروش می رسید که این رقم در سالجاری به 100 تومان قیمت سهمیه ای و 400 تومان قیمت نیمه یارانه ای رسیده است.
در سال 1359 دولت قیمت بنزین را با 2 تومان افزایش به نرخ 3 تومان عرضه کرد و این رقم تا سل 1368 ثابت ماند. در این بین سال 69 بنزین به نرخ 5 تومان در هر لیتر بفروش رسید که البته بنزین 5 تومانی نیز تا سال 1373 ادامه یافت.سال 1374 قیمت بنزین به دو برابر افزایش یافت و به نرخ 10 تومان عرضه شد.تا آنزمان اگرچه یک قیمت تعیین شده برای بنزین چند سال ثابت می ماند اما از سال 74 به بعد هر سال شاهد افزایش قیمت این فراورده بوده ایم. در زمان روی کارامدن دولت اصلاحات هر لیتر بنزین به نرخ 16 تومان عرضه می شد که این رقم در پایان این کار این دولت به بیش از 38 تومان رسید.
در عین حال در پایان دولت هشتم هر لیتر بنزین با نرخ 80 تومان عرضه می شد که این رقم از سال 1383 تا کنون تنها 20 تومان افزایش یافته و در حال حاضر به نرخ 100 تومان و در قالب سهمیه بندی عرضه می شود. این در حالی است که بی تدبیری دولت های گذشته بر ثابت نگه داشتن قیمت بنزین طی سالیان ممتد باعث رشد فزاینده مصرف این فراورده در کشور شد تا جاییکه سهمیه بندی بنزین نیز آنطور که برآورد می شد نتوانست جلوی این مصرف را بگیرد.مصرفی که این بار سعی می شود در قالب طرح هدفمند کردن یارانه ها مهار شود.در حالیکه اگر طی سالیان گذشته با یک رشد مشخص قیمت این فراورده افزایش می یافت شاید در شرایط فعلی دیگر نیازی به اجرای طرح هفدمند کردن یارانه ها و افزایش دو تا چند برابری قیمت بنزین نبود.چرا که در ایران افزایش قیمت بنزین با تورم رابطه مستقیم دارد و افزایش یکباره قیمت این فراورده می تواند تاثیرات نامطلوبی را به همراه داشته باشد.
در این بین شاید نگاهی گذرا به آمار واردات و مصرف این فراورده طی سال های 1357تا 1389 در کشور گواهی بر این ادعا باشد.چرا که ایران برای اولین بار در سال 1361 به وارد کننده بنزین تبدیل شد.در اولین سال واردات ایران تنها با کمبود یک میلیون و 200 هزار لیتری بنزین در هر روز مواجه بود اما بی توجهی به مدیریت مصرف و مهار آن از طریق روش هایی چون افزایش قیمت و فرهنگ سازی باعث شد تا ایران ظرف 7 سال میزان واردات خود را به 5 میلیون لیتر درروز افزایش دهد.
براساس آمارهای موجود،در سال 1381،وزارت نفت برای تامین نیاز بنزین کشور روزانه بیش از 10 میلیون لیتر از این فراورده را وارد کرده است که این رقم دو سال پس از آن به بیش از 22 میلیون لیتر در روز افزایش یافته است.در سال 1385 واردات این فراورده در هر روز به بیش از 27 میلیون لیتر در روز رسیده است که البته علت اصلی آن تاکید مسوولان نفتی انزمان بر عدم توسعه پالایشگاه های کشور برای تولید بنزین بوده است.چرا که مسوولان نفتی در آنزمان با تاکید بر قیمت پایین بنزین در بازارهای جهانی تاکید داشتند توسعه پالایشگاه های کشور با توجه به هزینه پایین واردات اصلا به صرفه نیست.استدلالی که در اواخر دولت هشتم به شدت رد شد و در ابتدای دلت نهم با توسعه پالایشگاه های قدیمی و برنامه برای احداث 7 پالایشگاه جدید شکل تازه ای به خود گرفت.
افزایش یک مرتبه واردات بنزین در شرایطی که قیمت این فراورده در بازار جهانی به یکباره افزایش یافت باعث شد تا مسوولان نفتی به فکر چاره ای برای این مشکل بیفتند و طرح سهمیه بندی بنزین را به عنوان بهترین روش برگزینند.روشی که قرار است به زودی به یادها سپرده شود و تنها از آن استفاده از کارتهای سوخت باقی بماند.با این حال همین امر باعث شد واردات بنزین از مرزروزانه 28 میلیون لیتر در سال 1385 به 19 میلیون لیتر در سال گذشته برسد.در این میان گفته می شود در شرایط فعلی از واردات بنزین بی نیاز شده ایم اگرچه آمارها حاکی از ان است که ایران تا پایان مردادماه امسال روزانه حدود 20 میلیون لیتر بنزین وارد کرده است اما به گفته وزیر نفت از شهریورماه امسال و در پی تحریم فروش بنزین به ایران و تولید این فراورده در واحدهای پتروشیمی ، واردات به صفر رسیده است.این اظهارات در شرایطی مطرح می شود که هنوز هم بسیاری از شبکه های خبری از تخلیه محموله های بنزین در بنادرکشور خبر می دهند اما تا کنون مسوولان نفتی در این خصوص اظهار نظری نکرده اند و همچنان بر توقف صادرات بنزین و تبدیل شدن به صادرکننده بنزین اصرار دارند./121/ق
نظر شما